Της
Χαριτίνης Μαλισσόβα
Η εβδομάδα πριν τις διακοπές των Χριστουγέννων ανέκαθεν χαρακτηρίζεται από δυο γεγονότα μείζονος σημασίας για τις οικογένειες που έχουν παιδιά στο δημοτικό σχολείο.
Από τη μια είναι η χαρά των επικείμενων διακοπών, της ξεκούρασης, της χαλάρωσης και της γιορτινής ατμόσφαιρας με ετοιμασίες για τη χριστουγεννιάτικη γιορτή του σχολείου.
Στον αντίποδα της ευφορίας και του χαρούμενου κλίματος που δημιουργούν οι συνθήκες αυτές, μαθητές και γονείς έρχονται αντιμέτωποι με την επίδοση των ελέγχων προόδου.
Οι μαθητές των Α’ και Β’ τάξεων περνούν μια πιο ξένοιαστη περίοδο, αφού η αξιολόγηση είναι προφορική και δεν υπόκειται σε αριθμητική κλίμακα.
Με την αξιολόγηση που ξεκινά στις τάξεις Γ’ και Δ’ η αναμονή του Α, Β ή (σπανίως) Γ’ ηχούν ως πρώτα καμπανάκια άγχους για τους μαθητές, ενώ με τη δεκάβαθμη αριθμητική κλίμακα καλούνται οι εκπαιδευτικοί να αξιολογήσουν την πρόοδο των μαθητών των Ε’ και ΣΤ’ τάξεων.
Από την άλλη, οι εκπαιδευτικοί που καλούνται να αποτυπώσουν με αριθμητική, δεκάβαθμης κλίμακας βαθμολογία τις επιδόσεις των μαθητών στις δυο τελευταίες τάξεις του δημοτικού, είναι αρκετά προβληματισμένοι σχετικά με το πώς θα αξιολογήσουν ορθά και δίκαια, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη και τις επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των παιδιών.
Είναι κοινό μυστικό και ως ένα βαθμό παιδαγωγικά και ηθικά αποδεκτό, ότι η βαθμολογία στο δημοτικό σχολείο είναι επιεικής και συνάρτηση πολλών παραγόντων.
Οι παράγοντες αυτοί είναι: Η συμμετοχή των παιδιών στην εκπαιδευτική διαδικασία, η θετική στάση τους απέναντι στο σχολείο, η συμπεριφορά τους απέναντι στους συμμαθητές και τους δασκάλους τους, η πρόοδός τους κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους.
Ο εκπαιδευτικός, ωστόσο, καλείται να βαθμολογήσει τον κάθε μαθητή σε σχέση με την ατομική του πρόοδο, αλλά και σε συνδυασμό με το σύνολο των μαθητών της τάξης.
Η βαθμολογία είναι επιεικής και ποτέ τιμωρητική. Η σύγχρονη παιδαγωγική αντίληψη, αλλά και οι συμβουλές των ειδικών κλίνουν προς αυτή την κατεύθυνση, πάντα προς όφελος της ψυχικής υγείας των μαθητών.
Πόσο δίκαιο είναι να δει στον έλεγχό του ένα παιδί που ασχολείται, συμμετέχει ενεργά και αποδίδει με επάρκεια, τον ίδιο βαθμό με εκείνο που δεν προσπαθεί και δεν αποδίδει το ίδιο; Μήπως η επιείκεια τείνει να αγγίξει τα όρια της αναξιοκρατίας σε κάποιες περιπτώσεις;
Τα παιδιά γνωρίζουν πολύ καλά ποιοι από τους συμμαθητές τους αποδίδουν με επάρκεια και ποιοι λιγότερο.
Είναι εντυπωσιακό αυτό που διαπιστώνουμε οι εκπαιδευτικοί κάθε φορά που διδάσκουμε σε μεγάλες τάξεις, πόσο δηλαδή οι ίδιοι οι μαθητές αναγνωρίζουν τους συμμαθητές τους που διακρίνονται στο ένα ή το άλλο μάθημα.
Γιατί, λοιπόν, όταν παραλαμβάνουν τη βαθμολογία που αποδίδει ορθά αυτή τη διάκριση, θυμώνουν με τους δασκάλους τους;
Αν σκεφτούμε δε ότι το 10 και το 9 (σπανιότερα)είναι οι «αποδεκτοί» βαθμοί, αφού σημαίνουν το πολυπόθητο Άριστα, το 8 και το 7 θεωρούνται «κακοί» βαθμοί, παρότι σημαίνουν Πολύ καλή επίδοση, εύκολα αντιλαμβανόμαστε το μέγεθος της βαθμοθηρίας που μαστίζει την ελληνική οικογένεια.
Πώς το παιδί θα αντιληφθεί την έννοια της αξιοκρατίας, αν με ευκολία κατακτά χωρίς κόπο όσα άλλοι κατακτούν με προσπάθεια και συνέπεια;
Πώς θα μάθει να θέτει στόχους και να τους κατακτά, αν όλα τού προσφέρονται τόσο εύκολα;
Οι γονείς, από την άλλη, αντί να θυμώνουν με τους εκπαιδευτικούς που «αδίκησαν» το παιδί τους, ή να θυμώνουν με το παιδί τους και να το κρίνουν ως ανίκανο, καλό είναι να αναζητήσουν τις βαθύτερες αιτίες, να ασχοληθούν ουσιαστικά με τα παιδί τους και να συζητήσουν έντιμα και ώριμα με τους εκπαιδευτικούς, αναζητώντας λύσεις ουσίας.
Είμαστε πολλοί οι εκπαιδευτικοί που θεωρούμε αναχρονιστικό τον συγκεκριμένο τρόπο αξιολόγησης των παιδιών, καθώς η περιγραφική αξιολόγηση είναι η πιο σωστή, αφού αποδίδει την εικόνα του μαθητή σε κάθε μάθημα ξεχωριστά. Το σχολείο καλείται να γίνει αρωγός των παιδιών ώστε να ανακαλύψει το καθένα τα ταλέντα του.
Επειδή, ωστόσο, ο τρόπος της αξιολόγησης παραμένει ο ίδιος, ας φροντίσουμε οι μεν γονείς να είμαστε πρωτίστως ψύχραιμοι και ειλικρινείς, οι δε εκπαιδευτικοί να αξιολογήσουμε με καθαρή συνείδηση, ενισχύοντας μεν τους αδύναμους αλλά δικαιώνοντας και όσους κοπιάζουν και αποδίδουν.
«Γίνε δίκαιος, πριν γίνεις γενναιόδωρος», όπως ορθά διατύπωσε ο Ρίτσαρντ Σέρινταν.