Η Βάλια Γκέντσου γεννήθηκε στην Αθήνα και μεγάλωσε στο Αγρίνιο.
Σπούδασε Φιλολογία στο Καποδιστριακό, στο τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών και ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό της στις Κλασικές Σπουδές. Εργάστηκε στη Μέση Εκπαίδευση και από το 2010 ως επιμελήτρια κειμένων. Ασχολείται ενεργά με την καλλιτεχνική φωτογραφία και είναι μέλος του Φωτογραφικού Κύκλου του Πλάτωνα Ριβέλλη.
Τον Δεκέμβριο του 2017 εκδόθηκε η πρώτη της ποιητική συλλογή από τις εκδόσεις «Θεμέλιο» με τίτλο Ο δρόμος άνοιγε στο τέλος.
Τον Οκτώβριο του 2020 κυκλοφόρησε η δεύτερη ποιητική συλλογή της από τις εκδόσεις «Θεμέλιο» με τίτλο Παραμύθια ανάποδα.
Συνέντευξη
Χαριτίνη Μαλισσόβα
Παραμύθια ανάποδα, ο τίτλος της δεύτερης ποιητικής σας συλλογής που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Θεμέλιο. Θα μας δώσετε κάποια στοιχεία;
Θα έλεγα καταρχάς ότι είναι ένα ποιητικό αφήγημα. Η αφηγήτρια επιστρέφει στην αφετηρία και αναζητά, μέσω της ποιητικής αφήγησης, τις δικές της πολλαπλές, ενίοτε και «ανάποδες» αναγνώσεις μιας πρώτης εύθραυστης ζωής.
Οι ζωτικές χίμαιρες των παραμυθιών τη βοηθούν να ισορροπήσει πάνω σε μία δύσκολη πραγματικότητα, άλλοτε με ήπια γλυκύτητα και άλλες φορές στην κόψη.
Έχετε εργαστεί ως φιλόλογος και σήμερα ασχολείστε με την επιμέλεια κειμένων. Πόσο οδηγεί, τελικά, η συνεχής επαφή με τη γλώσσα στη συγγραφή;
Η γνώση των «εργαλείων» και η σωστή χρήση του λόγου οπωσδήποτε συμβάλλουν προς τη συγγραφή. Επίσης, θέλω να πιστεύω πως, ένα καταστάλαγμα σπουδών και γενικότερης καλλιτεχνικής παιδείας είναι σημαντικό εφόδιο, διαμορφώνει κριτήρια ορθής σκέψης.
Το να γράψεις, όμως, είναι άλλο κεφάλαιο.
Η ποίηση είναι ζήτημα καρδιάς. Ο ποιητής, ο λογοτέχνης οφείλει να «ξεγυμνώνεται». Να παραθέτει σε κοινή θέα τα τραύματά του, εν τέλει την αλήθεια του, κάτω από το ποιητικό ντύμα. Δεν αρκεί, επομένως, μόνον η άψογη χρήση της γλώσσας για να οδηγηθείς στη συγγραφή.
Ποια είναι η αίσθησή σας για το επίπεδο της ποίησης στη χώρα μας;
Υπάρχουν εξαιρετικοί ποιητές και ποιήτριες, πολύ καλοί, μέτριοι και κακοί.
Όλοι συμβάλλουν με τον τρόπο τους στην ισορροπία της χλωρίδας και της πανίδας του ποιητικού τοπίου της χώρας.
Γιατί επιλέξατε να γράφετε ποίηση;
Δεν επιλέγεις. Η ποίηση έρχεται και σε βρίσκει. Ας πούμε πως μυρίζεται πρόσφορο έδαφος. Κάποιες φορές η θρυαλλίδα είναι ένα δύσκολο ή και ένα τυχαίο εξωτερικό γεγονός που πυροδοτεί το μάγμα που κουβαλάς.
Σε μένα βοήθησε σημαντικά και η ενασχόλησή μου με την καλλιτεχνική φωτογραφία. Λειτουργώ με εικόνες στην καθημερινότητα και στην ποίηση το ίδιο. Όπως οριοθετώ με αυστηρότητα το κάδρο μου, με παρόμοιο τρόπο έλκομαι από ένα λιτό ποιητικό σχήμα, όπου μέσα εκεί όλα είναι σημαντικά και δεν μπορείς να πετάξεις τίποτα.
Ποιοι είναι οι δικοί σας αγαπημένοι ποιητές;
Πάρα πολλοί. Ενδεικτικά θα αναφέρω τον Σολωμό, κυρίως για τον σπαραγματικό του λόγο. Μικρή πίστευα πως η λέξη σπάραγμα κρύβει μέσα της κάτι από λυγμό. Ο Σαχτούρης, ο Παπαδιαμάντης για τον ποιητικό του λόγο, ο Καρυωτάκης, ο Καρούζος, ο Λειβαδίτης. Είναι πολλοί και πολλές και πιο σύγχρονοι επίσης. Αγαπώ, κατά έναν τρόπο, τους ποιητές που τους άγγιξε ο θάνατος σε μια παρτίδα τάβλι, στάθηκαν όρθιοι και αυτό αναβλύζει μέσα από την ποίησή τους.
Τι φταίει και η ποίηση έχει μικρό – αριθμητικά – κοινό;
Ο εύπεπτος λόγος, ο απροβλημάτιστος, είναι περισσότερο προσιτός. Στην καλύτερη των περιπτώσεων ένας κακός αναγνώστης επιχειρεί να ερμηνεύσει στο ποίημα κάθε λέξη, όταν θα έπρεπε να την προσεγγίζει με την αθώα ματιά μικρού παιδιού. Η ανάγνωση της ποίησης και η κατανόησή της προϋποθέτει εσωτερικό οφθαλμό και παιδεία, η οποία θα διαμορφώσει σταδιακά ποιητική σκέψη. Ιδανικά, η ποίηση θα έπρεπε να διδάσκεται στα σχολεία από ποιητές.
Τι θεωρείτε εξέλιξη για έναν λογοτέχνη;
Να εξαντλήσει ώς την τελευταία ρανίδα τον τρόπο θέασης του κόσμου του και να τον αποθέσει με ευλάβεια στο χαρτί. Να στεγνώσει από ύλη.
Ν’ αποκτήσει δηλαδή η ποίησή του αποτύπωμα, στίγμα.
Επίσης, να επιστρέφει από καιρού εις καιρόν στην αφετηρία, να τολμά ένα είδος απολογισμού. Κατά κάποιο τρόπο να βαριέται τις ευκολίες του και να ψηλαφεί μονοπάτια. Και πάλι, όμως, η λέξη «εξέλιξη» είναι πολύσημη.
Ποιο βιβλίο διαβάσατε πρόσφατα και σας εντυπωσίασε;
Την «Ερευνήτρια» του Μισέλ Φάις από τις εκδόσεις Πατάκη.
Με εντυπωσίασε κυρίως για το πώς δομείται μορφικά το έργο και για την ενδιαφέρουσα προσέγγιση στην ημιτελή γραφή του Κάφκα. Στέκομαι και στην ξένη μεταφρασμένη ποίηση του 20ού αιώνα σε επιλογή Μαρίας Λαϊνά από τις εκδόσεις Ρώμη.
Ποια αξία θεωρείτε υπέρτατη;
Την ίδια τη ζωή και τον αγώνα να κρατηθείς στο πέρασμά της.
Θεωρώ επίσης ύψιστη αξία τη συγχώρεση, όχι από θέση ισχύος, μα από θέση αδυναμίας. Σαν πράξη επαναστατική, με την έννοια της γνώσης της υπεροχής των ορίων σου και συνάμα της ενσυναίσθησης των ορίων των άλλων.
Εκείνο το «άφες αυτοίς» είναι μεγάλη κουβέντα.
Ασχολείστε με τη συγγραφή κάποιου νέου βιβλίου;
Όχι, προς το παρόν. Για να μιλήσει κανείς για καινούργιο βιβλίο θα πρέπει να έχει ήδη πάρει μορφή εμβρύου μέσα του, εννοώ να έχει λόγο ύπαρξης.
Γράφω όμως, και ήδη υπάρχει ένα πρόωρο σχήμα στο μυαλό μου.
Σα να μην μπορώ να κάνω αλλιώς.