του Γιάννη Χατζηγιάννη*
Οι εργαζόμενες γυναίκες που παρέχουν εξαρτημένη εργασία, έχουν βιβλιάριο υγείας του τ. ΙΚΑ (νυν ΕΦΚΑ Μισθωτών), είναι άμεσα ασφαλισμένες (όχι έμμεσο μέλος στον σύζυγο) και κυοφορούν, δικαιούνται από την εργασία τους 119 ημέρες άδειας μητρότητας.
Η κυοφορούσα εργαζόμενη γυναίκα εφόσον έχει 200 ημέρες ασφάλισης τα 2 τελευταία χρόνια πριν από την Πιθανή Ημερομηνία Τοκετού (ΠΗΤ) και απέχει από την εργασία της το διάστημα αυτό, δικαιούται επιδότησης από το τ. ΙΚΑ. Επίσης, άνεργες γυναίκες που κυοφορούν, αλλά διατηρούν την ασφαλιστική τους ικανότητα και είναι εγγεγραμμένες στον ΟΑΕΔ, εφόσον πληρούν τις υπόλοιπες προϋποθέσεις, δύνανται να επιδοτηθούν από το τ. ΙΚΑ για άδεια μητρότητας.
Θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι η άδεια μητρότητας που παρέχεται από την εργασία στην εργαζόμενη κυοφορούσα γυναίκα είναι ανεξάρτητη από το αν η εργαζόμενη θα επιδοτηθεί ή όχι από το τ.ΙΚΑ καθώς αυτή προβλέπεται από την εργατική νομοθεσία. Η κυοφορούσα εργαζόμενη (ή άνεργη όπως αναφέρθηκε παραπάνω) γυναίκα θα πρέπει να προσέρχεται στο Τμήμα Παροχών Ασθενείας (ΤΠΑ) του τ. ΙΚΑ προκειμένου να καταθέσει τα αναγκαία έγγραφα για να εκδοθεί η Απόφαση Επιδότησης Μητρότητας.
Επίσης για τη λήψη του επιδόματος μητρότητας είναι απαραίτητο να πραγματοποιηθεί τοκετός, ανεξάρτητα αν το έμβρυο γεννηθεί ζωντανό ή όχι. Με πρόσφατη νομοθεσία, θεσπίστηκε η επιδότηση άδειας λοχείας (63 ημέρες μετά τον τοκετό) στην παρένθετη μητέρα (μητέρα η οποία αποκτά τέκνο μέσω της κυοφορίας εμβρύου στη μήτρα άλλης γυναίκας) που εργάζεται στον ιδιωτικό τομέα, ενώ η κυοφορούσα γυναίκα η οποία πραγματοποιεί τον τοκετό δεν επιδοτείται από το τ. ΙΚΑ εξαιτίας μη πρόβλεψης στο νομοθετικό πλαίσιο.
Γυναίκες οι οποίες είναι αυτοαπασχολούμενες και εργάζονται στον ιδιωτικό τομέα μπορούν να συνυπολογίσουν τον χρόνο ασφάλισής τους (εφόσον ο φορέας χορηγεί αυτοτελώς επίδομα μητρότητας), προκειμένου να συμπληρώσουν τις 200 ημέρες ασφάλισης και να τύχουν επιδότησης από τον τελευταίο ασφαλιστικό φορέα στον οποίο γεννάται το δικαίωμα επιδότησης. Όταν ο τελευταίος ασφαλιστικός φορέας είναι το τ. ΙΚΑ, επιπρόσθετο των αναγκαίων εγγράφων είναι η βεβαίωση του χρόνου ασφάλισης του προηγούμενου ταμείου (π.χ. ΟΑΕΕ, ΤΣΑΥ), καθώς επίσης και ότι η ασφαλισμένη δεν έχει τρέχουσες οφειλές (ασφαλιστική ενημερότητα).
Η άδεια μητρότητας χορηγείται σε δύο τμήματα, 56 ημέρες πριν από την ΠΗΤ (άδεια κυοφορίας) και 63 ημέρες μετά τον τοκετό (άδεια λοχείας).
Προκειμένου να εκδοθεί η Απόφαση Επιδότησης Κυοφορίας (επιδότηση 56 ημερών) από το τ. ΙΚΑ, η ασφαλισμένη πρέπει να προσκομίσει το βιβλιάριο υγείας του τ. ΙΚΑ και ιατρική γνωμάτευση για την ΠΗΤ από το Κέντρο Μάνας & Παιδιού (για ραντεβού στο 24210-32222) η οποία χορηγείται μετά την 30ή εβδομάδα της εγκυμοσύνης. Η ιατρική βεβαίωση έχει τρία διακριτά πεδία, το πεδίο του ιατρού που βεβαιώνει την ΠΗΤ, την υπεύθυνη δήλωση εργοδότη που δηλώνει την ημερομηνία διακοπής της εργασίας λόγω μητρότητας (56 ημέρες πριν την ΠΗΤ, η ΠΗΤ λογίζεται ως ημέρα λοχείας) και την υπεύθυνη δήλωση της ασφαλισμένης ότι διέκοψε την εργασία της και ότι δεν πρόκειται να εργαστεί για όσο χρόνο επιδοτείται από το τ. ΙΚΑ λόγω μητρότητας. Για την επιδότηση μητρότητας γίνονται αποδεκτές και ιατρικές γνωματεύσεις από ιατρούς μαιευτήρες δημόσιων νοσοκομείων ή συμβεβλημένους με τον ΕΟΠΥΥ και δύο υπεύθυνες δηλώσεις (εργοδότη & ασφαλισμένης) μπορούν να προσκομιστούν σε ξεχωριστά έντυπα.
Η υπεύθυνη δήλωση εργοδότη δεν πρέπει να συμπληρώνεται σε προγενέστερο χρόνο από την πραγματική διακοπή της εργασίας λόγω της κυοφορίας και η ασφαλισμένη δεν μπορεί να προσέλθει για την επιδότησή της πριν από την έναρξη της άδεια κυοφορίας, αλλά μόνο από την έναρξη αυτής και μετά.
Για να εκδοθεί η απόφαση επιδότησης λοχείας (επιδότηση 63 ημερών) απαιτείται να έχει πραγματοποιηθεί ο τοκετός και η ασφαλισμένη να προσκομίσει τη ληξιαρχική πράξη γέννησης του τέκνου και στην περίπτωση που δεν προσέλθει η ίδια εξουσιοδότηση (σύζυγος ή τρίτο πρόσωπο) στην οποία να αναφέρεται το αιτιολογικό «κατάθεση στον ΕΦΚΑ δικαιολογητικών λοχείας και παραλαβή της απόφασης επιδότησης». Η εξουσιοδότηση μπορεί να θεωρηθεί σε ΚΕΠ ή άλλη δημόσια αρχή και πριν τον τοκετό, συνήθως μέχρι έναν μήνα πριν από αυτόν.
Αν η εργαζόμενη επιλέξει να ασφαλίσει στο δικό της βιβλιάριο υγείας το τέκνο, η ασφάλιση του τέκνου στο Τμήμα Μητρώου πρέπει να προηγηθεί της έκδοσης του επιδόματος λοχείας, καθώς έτσι μπορεί να τύχει προσαύξησης του επιδόματος κατά 10%.
Εργαζόμενες γυναίκες σε ΝΠΔΔ ή ΟΤΑ Α’ και Β’ βαθμού με σύμβαση ορισμένου χρόνου (αναπληρωτές εκπαιδευτικοί, ειδικευόμενες ιατροί, 8μηνίτισσες ΟΤΑ κ.λπ.), πλέον των ανωτέρω εγγράφων, απαιτείται να προσκομίσουν από τον εκκαθαριστή της μισθοδοσίας τους βεβαίωση ότι για το διάστημα επιδότησης από το τ. ΙΚΑ έγινε ή θα γίνει περικοπή της μισθοδοσίας.
Οι κυοφορούσες γυναίκες μπορούν να ενημερώνονται:
-Στο ΤΠΑ για τις προϋποθέσεις επιδότησης μητρότητας από το τ. ΙΚΑ όπως επίσης για το σύνολο των δικαιολογητικών που απαιτούνται.
-Στον ΟΑΕΔ για την ειδική προστασία μητρότητας (6μηνο) και το συμπληρωματικό βοήθημα τοκετού και
-στο Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας (ΣΕΠΕ) προκειμένου να ενημερωθούν για ζητήματα προστασίας της μητρότητας από τη νομοθεσία (ακυρότητα απόλυσης, μειωμένο ωράριο εργασίας κ.λπ.).
Το επιπλέον βοήθημα τοκετού που χορηγούσε το τ. ΙΚΑ καταργήθηκε το 2012. Ο ΕΟΠΥΥ χορηγεί βοήθημα τοκετού μόνο αν αυτός πραγματοποιηθεί από μαία στην οικία της ασφαλισμένης, αλλά γι’ αυτή την περίπτωση οι ασφαλισμένες πρέπει να απευθύνονται στον ΕΟΠΥΥ.
*εργαζόμενου ΕΦΚΑ Μισθωτών Μαγνησίας