της Σοφίας Κανταράκη*
Η πολιτιστική κληρονομιά κάθε τόπου αποτελεί το σήμα κατατεθέν της, ενώ έχει καθιερωθεί ως ισχυρός πόλος έλξης για τους τουρίστες. Είναι αδιαμφισβήτητο, ωστόσο, ότι η πολιτιστική κληρονομιά συνδράμει καθοριστικά και έμπρακτα στο σύγχρονο κοινωνικό και οικονομικό γίγνεσθαι σε πολλούς τομείς, όπως με την αύξηση της απασχόλησης των κατοίκων, την αύξηση των επενδύσεων στην έρευνα και την ανάπτυξη, τη βελτίωση του επιπέδου της εκπαίδευσης και του κοινωνικού αποκλεισμού, αλλά και με τη βελτίωση των σχέσεων μεταξύ των χωρών. Τα μουσεία ως πολιτιστικοί πυλώνες της κοινωνίας όπου βρίσκονται, μεταφέρουν στις εκάστοτε γενιές την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου τους, γεγονός που τα οδηγεί να προσαρμόσουν τη μορφή τους αλλά και τον σκοπό που εξυπηρετούν σύμφωνα με τις ανάγκες της κοινωνίας τους. Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αποτελούν στυγνούς παρόχους τυπικών γνώσεων, αλλά να εμπλέκουν το κοινό τους δημιουργικά, βιωματικά και ευφάνταστα σε κατάλληλα διαμορφωμένες συνθήκες (Αθανασοπούλου, 2003), έτσι ώστε ο επισκέπτης να δύναται να προσεγγίσει τα εκθέματα με βάση τις δικές του προσλαμβάνουσες. Πώς, όμως, συμβάλλει η Τοπική Αυτοδιοίκηση σε αυτό; Ποιες οι ευθύνες της;
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση ως διαχειριστής των πολιτιστικών πόρων μιας περιοχής, οφείλει να δραστηριοποιείται με σκοπό την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς, για τον σκοπό αυτό είναι απαραίτητη η μέριμνα για τη χάραξη μιας ορθής πολιτιστικής πολιτικής, ώστε να διαμορφωθούν οι κοινωνικοί στόχοι σε συνδυασμό με τους οικονομικούς. Στο πλαίσιο αυτό και με την αρωγή του Δήμου η κοινωνική και οικονομική αναζωογόνηση της περιοχής μπορεί να συμβαδίσει με μια ενδογενή πολιτιστική ανάπτυξη (Κόνσολα, 2006).
Ένας Πολιτιστικός Οργανισμός, ένα μουσείο, επιχειρεί με τις δράσεις του να καλύψει τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας.
Στο πλαίσιο αυτό η Τοπική Αυτοδιοίκηση οφείλει να καταρτίζει ολοκληρωμένο και μακροπρόθεσμο πρόγραμμα πολιτιστικής εξέλιξης, με σωστό και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, ακριβή προγραμματισμό για την υλοποίησή του, με συνέχεια και ορθολογική συνέπεια να διαμορφώνει τους όρους για μια μακροπρόθεσμη πολιτιστική ανάπτυξη που θα ενισχύσει τον τόπο και θα συνεισφέρει στην τοπική οικονομία ποικιλοτρόπως (Βαγιονά, 1992).
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι φορέας άσκησης πολιτιστικής πολιτικής, διότι βρίσκεται πιο κοντά στην τοπική κοινωνία. Ο ρόλος της είναι, εκτός της δημιουργίας της κατάλληλης υποδομής για την άσκηση της πολιτιστικής πολιτικής, η ενθάρρυνση πρωτοβουλιών που θα ενισχύσουν την πολιτιστική δημοκρατία, ο συντονισμός των πολιτιστικών δράσεων, η εξασφάλιση των αναγκαίων πόρων, ο μακροχρόνιος σχεδιασμός της, με σκοπό την πολιτιστική άνθιση και τη δημιουργικότητα του τόπου (Μπιτσάνη, 2004). Η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει τη δυνατότητα και βεβαίως την υποχρέωση συνεχών παρεμβάσεων μιας αρθρωμένης πολιτιστικής πολιτικής. Οι Δήμοι στον προγραμματισμό τους οφείλουν να μεριμνούν, να αυξάνουν τις σχετικές δημοτικές δαπάνες και να ιδρύουν ανεξάρτητες διοικητικές μονάδες για τον πολιτισμό (Κόνσολα 2006), εφόσον ως εν δυνάμει παραγωγοί πολιτισμού εμπλέκονται σε πολιτιστικά θέματα και διαχειρίζονται πολιτισμικούς πόρους, είτε με προσκλήσεις καλλιτεχνών και ανθρώπων του πολιτισμού, είτε με εφαρμογή ενός αποτελεσματικού συστήματος οργάνωσης και ορθής προώθησης, διαφήμισης και φυσικά οικονομικής στήριξης του πολιτιστικού αγαθού (Μπιτσάνη, 2004).
Η βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων πολιτιστικών υπηρεσιών από την τοπική αυτοδιοίκηση, αποτελεί στρατηγικό στόχο της πολιτιστικής αποκέντρωσης. Επιβάλλεται να νομιμοποιηθεί η σχέση της κουλτούρας με την τοπική αυτοδιοίκηση, σε αντίθεση με την κρατική παρέμβαση. Σε τέτοιες περιπτώσεις απαιτείται μαζική κινητοποίηση του μηχανισμού του Δήμου, της τοπικής Αυτοδιοίκησης γενικά, με στόχο τη δημιουργία ενός κατάλληλου πεδίου παρέμβασης με την άμεση ενεργοποίηση ορθών δημοκρατικών διαδικασιών για την προώθηση του δημόσιου συμφέροντος (Ψύλλα, 1998). Μόνο έτσι θα μπορέσουν τα μουσεία να υποστηρίξουν τον μορφωτικό και ψυχαγωγικό ρόλο τους και να ενισχύσουν την προσφορά τους απέναντι στην κοινωνία.
Βιβλιογραφία:
-Αθανασοπούλου Α. ( 2003). «Ευαισθητοποίηση και συμμετοχή του κοινού», Πολιτιστική Επικοινωνία, Μέσα Επικοινωνίας, τ. Β, Ε.Α.Π., Πάτρα.
-Βαγιονά, Α. (1992), «Πολιτιστική Ανάπτυξη και Τοπική Αυτοδιοίκηση», Τοπική Αυτοδιοίκηση, Αποκέντρωση, τομ. 2.
-Κόνσολα Ντ. (2006). Πολιτιστική ανάπτυξη και πολιτική. Αθήνα: Παπαζήση.
-Μπιτσάνη Ευ (2004). Πολιτισμική διαχείριση και περιφερειακή ανάπτυξη. Σχεδιασμός πολιτισμικής πολιτικής και πολιτιστικού προϊόντος. Αθήνα: Διόνικος
-Ψύλλα Μ. (1998). «Επικοινωνία και Τοπικός Χώρος», Τοπική Αυτοδιοίκηση Αποκέντρωση, τ.2/1998.
*φιλολόγου-ιστορικού,υπεύθυνης Σχ. Δραστηριοτήτων ΔΔΕ Μαγνησίας