Η συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας Ράνια Μπουμπουρή είναι δημοσιογράφος, επιμελήτρια εκδόσεων και μεταφράστρια. Επίσης, είναι υπεύθυνη ύλης στο diastixo.gr, το πρώτο σε επισκεψιμότητα ελληνικό site για το βιβλίο και τον πολιτισμό. Γεννήθηκε το 1974 στο Καρπενήσι, όπου πέρασε ξέγνοιαστα παιδικά χρόνια με τις τέσσερις αδελφές της. Στις πανελλήνιες εξετάσεις πέρασε πρώτη στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και Μ.Μ.Ε. του Α.Π.Θ., όπου αρίστευσε στα μαθήματα λόγου και φιλοσοφίας με καθηγητές τους Δ.Ν. Μαρωνίτη και Γ. Βώκο αντίστοιχα. Λατρεύει την παιδική λογοτεχνία και μέχρι σήμερα έχουν κυκλοφορήσει 25 βιβλία της για παιδιά, τρία από τα οποία έχουν μεταφραστεί στα τουρκικά. Ζει με την οικογένειά της στην Αθήνα.
Συνέντευξη Χαριτίνη Μαλισσόβα
«Τα λαχανικά κι εγώ» (εκδόσεις Ψυχογιός) είναι το πιο πρόσφατο βιβλίο σας, με ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο για παιδιά και γονείς διατροφικό θέμα…
Πράγματι. Γνωρίζοντας πόσο απρόθυμα είναι πολλά παιδιά να εντάξουν τα λαχανικά στην καθημερινή τους διατροφή, θέλησα να βρω έναν τρόπο να τους… ανοίξω την όρεξη! Έτσι, στο βιβλίο παρουσιάζω 26 διαφορετικά λαχανικά, αφιερώνοντας στο καθένα μια σελίδα με ένα τετράστιχο ποίημα, πλαισιωμένο από τα ευφάνταστα, πολύχρωμα σχέδια της Σίσυς Κυλερτζή. Πρόκειται στην ουσία για ένα παιχνίδι λέξεων και εικονογράφησης, στο οποίο προσκαλούμε με χαρά τους μικρούς αναγνώστες. Υπάρχουν, π.χ., τα λαχανικά που συνήθως έχουμε στο σπίτι, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι τα παιδιά είναι πρόθυμα να τα φάνε, ούτε καν να τα δοκιμάσουν πολλές φορές, όπως το αγγούρι: «Οι ροδέλες του αγγουριού / αχνοπράσινες στο χρώμα / είναι ρόδες φορτηγού / που ’ρχονται μια μια στο στόμα…». Υπάρχουν λαχανικά με ήπια γεύση, που εύκολα βρίσκουν μια θέση στο πιάτο του παιδιού μας, υπάρχει όμως και το κρεμμύδι, το σκόρδο, η πιπεριά… αξίζουν μία ευκαιρία και αυτά: «Σαν δακράκι -αχ, δες!- το σκόρδο / κι ίσως κλαίει για τ’ άρωμά του / μα αν το βάλω μες στο στόμα / θα γελάει απ’ τη χαρά του!». 26 διαφορετικά λαχανικά, 26 διαφορετικές προσεγγίσεις, ώστε το παιδί να περάσει από την παρατήρηση στο ενδιαφέρον κι έπειτα στη δοκιμή.
Κάποια βιβλία σας προσπαθούν να πείσουν τα παιδιά με παιγνιώδη και ελκυστικό τρόπο να αποκτήσουν σωστές και υγιεινές συνήθειες. Πόσο εύκολο είναι αυτό για τον συγγραφέα;
Κοιτάξτε, αν θέλεις να είσαι πρωτότυπος στην προσέγγισή σου, δε θα τα βρεις και τόσο εύκολα τα πράγματα. Και, βέβαια, όταν το θέμα μας είναι οι σωστές/υγιεινές συνήθειες, τα παιδιά είναι πολύ συχνά καχύποπτα, για να μην πω αρνητικά απέναντι σε αυτό που θ’ ακούσουν ή θα διαβάσουν. Θα πρέπει λοιπόν ένα βιβλίο να είναι πολύ σπιρτόζικο, για να τα κερδίσει! Ένας λόγος παραπάνω, δηλαδή, που χαίρομαι για τις αλλεπάλληλες ανατυπώσεις των βιβλίων μου «Η μάχη της Οδοντόβουρτσας», «Κοιμήσου μαζί μου, μαμά», «Το σκιουράκι που δεν ήθελε να φάει», «Γλυκιά μου πιπίλα» – είναι βιβλία που δείχνουν να έχουν βρει τον δρόμο τους στην καρδιά των παιδιών.
Τα τελευταία χρόνια γίνεται λόγος για αποφυγή διδακτισμού στα βιβλία. Ποια είναι τα όρια που οφείλει ένα καλογραμμένο βιβλίο να θέτει;
Όσοι γράφουμε βιβλία για παιδιά, θέλουμε προφανώς κάτι να τους πούμε. Ο τρόπος του κάθε συγγραφέα κάνει τη διαφορά ώστε το βιβλίο να μην πέσει στην παγίδα του διδακτισμού, που θα το κάνει απωθητικό στο παιδί. Τα όρια όμως αυτά που λέτε δεν είναι σαφή, γι’ αυτό και ο διδακτισμός είναι μια παγίδα πάντα ανοιχτή, ακόμα και για έμπειρους συγγραφείς.
Έχοντας χρόνια εμπειρίας στο παιδικό βιβλίο, όχι μόνο ως συγγραφέας, αλλά και ως επιμελήτρια εκδόσεων και μεταφράστρια, ποια η αίσθησή σας για τον χώρο; Υπάρχει θετική εξέλιξη; Μήπως η ποσότητα είναι σε βάρος της ποιότητας;
Σε γενικές γραμμές, είμαι αισιόδοξη βλέποντας ότι γίνεται μεγάλη προσπάθεια και βγαίνουν ορισμένα εξαιρετικά παιδικά βιβλία με φαντασία και πρωτοτυπία. Βέβαια, εκδίδονται πάρα πολλά παιδικά βιβλία κάθε χρόνο και σίγουρα δεν είναι όλα ενός επιπέδου και πάνω. Εξακολουθεί, βλέπετε, να υπάρχει η εντύπωση ότι είναι εύκολο να γράψεις ένα καλό παιδικό βιβλίο. Αμ δε!
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει το καλό παιδικό βιβλίο;
Να είναι τόσο ωραία δουλεμένο ως προς το κείμενο και ως προς την εικονογράφηση, ώστε να συμβάλλει στη γλωσσική, συναισθηματική και αισθητική καλλιέργεια των παιδιών. Και να είναι τόσο απολαυστικό, ώστε τα παιδιά να ζητούν να το διαβάσουν ή να τους το διαβάσουν ξανά και ξανά. Να προσφέρει δηλαδή τέτοια εμπειρία στα παιδιά, που να τα κάνει να τοποθετήσουν το βιβλίο -σε αξία- δίπλα στο αγαπημένο τους παιχνίδι ή στην αγαπημένη τους δραστηριότητα. Και να τα βάλει στη διαδικασία να αναζητήσουν το επόμενο βιβλίο που θα τους προσφέρει εξίσου μεγάλη χαρά. Και μετά το επόμενο…
Τι σας κινητοποίησε να γράψετε παιδικά βιβλία;
Η λατρεία μου για την 4χρονη -τότε- ανιψιά μου, που την είχα κάνει μια μικρή βιβλιοφάγο. Έγραψα το πρώτο μου βιβλίο ένα Πάσχα, που δεν μπορούσα να βρω για την ανιψιά μου ένα πασχαλινό βιβλίο όπως το φανταζόμουν. «Δεν μπορώ να το βρω; Ας το γράψω!». Κι έτσι βγήκε «Η ομορφότερη λαμπάδα του κόσμου» (εκδόσεις Ψυχογιός, 2003). Ήδη όμως εργαζόμουν ως επιμελήτρια εκδόσεων και μεταφράστρια, ήδη ήξερα ότι η μεγάλη αγάπη μου, αλλά και η ιδιαίτερη κλίση μου ήταν το παιδικό βιβλίο: Να φτιάχνω ρίμες, λογοπαίγνια, να μπαίνω στη θέση των παιδιών-αναγνωστών και να φαντάζομαι πώς θα μπορούσα να κάνω ένα κείμενο ακόμα πιο απολαυστικό γι’ αυτά. Η συγγραφή ήρθε ως αβίαστη συνέχεια της δουλειάς που ήδη έκανα με κείμενα άλλων δημιουργών.
Ποια ήταν τα δικά σας αγαπημένα βιβλία όταν ήσασταν παιδί;
Μικρό παιδί, τα κλασικά παραμύθια. Θυμάμαι ακόμη εκείνα που είχαμε με τις αδελφές μου, το σχήμα τους, την εικονογράφησή τους, την αίσθηση του χαρτιού, καθώς γυρίζαμε τις σελίδες. Προς τις τελευταίες τάξεις του δημοτικού αγάπησα την Άλκη Ζέη, μέσα από το «Καπλάνι της βιτρίνας» και τον «Μεγάλο περίπατο του Πέτρου».
Πόσο σημαντική είναι η εικονογράφηση για ένα παιδικό βιβλίο;
Πάρα πολύ. Η εικονογράφηση δεν συνοδεύει απλώς το κείμενο σε ένα παιδικό βιβλίο, αλλά του δίνει άλλες προεκτάσεις, ώστε να εξάπτεται ακόμα περισσότερο η φαντασία και η περιέργεια των παιδιών, πέρα από την αισθητική τους καλλιέργεια που σας προανέφερα.
Έχετε γράψει 25 παιδικά βιβλία. Έχετε ως στόχο να γράψετε και βιβλία για ενηλίκους;
Όχι. Άλλωστε, ποτέ δεν θεώρησα ότι το παιδικό βιβλίο είναι ένα πρώτο στάδιο, για να περάσω μετά στο επόμενο. Είναι κομμάτι του εαυτού μου και ένα ολόκληρο σύμπαν για μένα.
Γράφετε κάτι καινούργιο;
Με πετυχαίνετε σε περίοδο «αγρανάπαυσης», που τη θεωρώ απαραίτητη για να φρεσκάρει κανείς τις ιδέες του και να μην πέφτει στην παγίδα της επανάληψης. Εξάλλου, τον Απρίλιο θα κυκλοφορήσει το νέο μου βιβλίο, με θέμα τα όρια στα παιδιά. Είναι τόσο λεπτό το θέμα αυτό και τόσο ιδιαίτερη η προσέγγιση που έχω επιλέξει, ώστε ανυπομονώ να δω τις εντυπώσεις που θα προκαλέσει σε μικρά και μεγαλύτερα παιδιά… Σας ευχαριστώ θερμά για το ενδιαφέρον!