Tου Γεώργιου Καπουρνιώτη
Ως δάσκαλοι, έχουμε χρέος απέναντι στα παιδιά, στην κοινωνία, στους γονείς και κηδεμόνες, όχι μόνο να συνεισφέρουμε στη μόρφωση των παιδιών αλλά να τους μάθουμε να συμπεριφέρονται σωστά και να γίνουν σωστοί πολίτες της χώρας μας.
Σύμφωνα με τη Γαλανάκη Ευαγγελία, καθηγήτρια ψυχολογίας, οι αλληλεπιδράσεις μαθητή-δασκάλου περιλαμβάνουν ένα πλήθος συναισθημάτων, των οποίων την ένταση και έκφραση επηρεάζουν. Οι δάσκαλοι βοηθούν τα παιδιά να διατηρούν την ένταση των συναισθημάτων τους μέσα σε αποδεκτά όρια, με το να παρέχουν παρηγοριά, υποστήριξη και βοήθεια. Επίσης, τα βοηθούν να βρίσκουν διέξοδο στα συναισθήματα αυτά, με το να διευκολύνουν τις σχετικές συζητήσεις με τα παιδιά, να ονομάζουν τα συναισθήματα και να αντέχουν οι ίδιοι ένα μεγάλο εύρος συναισθημάτων και εκφράσεων.
Έχει, όμως, διαπιστωθεί ότι στα σχολεία μας είναι σύνηθες τα παιδιά να υπεργενικεύουν μία απλή παρατήρηση που τους γίνεται από έναν εκπαιδευτικό για ένα απλό και συγκεκριμένο παράπτωμα και να την ανάγουν σε αρνητική κριτική με στόχο την εν γένει αναξιότητά τους και με αποτέλεσμα την απόρριψη. Ως συνέπεια αυτής της υπεργενίκευσης, για να προστατεύσουν το «Εγώ» τους, λένε τα «ψέματα άμυνας» στους οικείους τους.
Από την άλλη οι γονείς που περιμένουν πάρα πολλά από τα παιδιά ή έχουν υπέρμετρες προσδοκίες από αυτά συχνά τα οδηγούν με τη στάση τους να καταφεύγουν σε συμπεριφορές τολμηρές. Για παράδειγμα, το παιδί που έχει επιφορτιστεί με τις προσδοκίες των γονιών του για υψηλή επίδοση και πρωτιά είναι πολύ πιθανό να μη θέλει να τους απογοητεύσει ή να βιώσει την απόρριψη από έναν αυταρχικό ή τιμωρητικό γονιό. Έτσι, σε οποιαδήποτε «αστοχία!» του, αντί να κάνει την αυτοκριτική του, αναγάγει το πρόβλημα στους άλλους δηλαδή στα αδέρφια του, στους συμμαθητές του, στους εκπαιδευτικούς του.
Κάθε παιδί περνάει τον περισσότερο χρόνο της ημέρας του στο σχολείο. Ο δάσκαλος είναι ένας έμπειρος άνθρωπος ο οποίος στηρίζει τα παιδιά ψυχολογικά, μιλώντας μαζί τους και ακούγοντας τα προβλήματά τους. Ακόμη, τα συμβουλεύει και τα καθοδηγεί. Γι’ αυτό τον λόγο στον παιδαγωγικό του ρόλο θα πρέπει να εντάσσονται και η παρατήρηση, η τιμωρία, ο έπαινος, σε σημείο που να μην ξεπερνά τα αποδεκτά όρια φυσικά.
Ως γονείς, εμπιστευόμαστε τα παιδιά μας σε ένα άτομο για πολλές ώρες την ημέρα. Γνωρίζοντας καλά τον χαρακτήρα των παιδιών μας, οφείλουμε να καταλάβουμε αμέσως πότε μάς λένε όλη την αλήθεια ή την παραποιημένη αλήθεια ….Κάθε γονιός –σε όποιο αναπτυξιακό στάδιο κι αν ανήκει το παιδί του– χρειάζεται να προσπαθήσει να απαντήσει στο ερώτημα: « Γιατί το παιδί μου βάλλεται εναντίον των άλλων, που μπορεί να είναι και ο/η εκπαιδευτικός της τάξης του;»
Ας μην ξεχνάμε ότι τα παιδιά είναι ο «καθρέφτης» της οικογένειας και ότι ενστερνίζονται τις αντιλήψεις και τα όνειρα ή τις προσδοκίες αυτής. Μάλιστα πολλοί γονείς εξαιτίας της νεαρής ηλικίας τους, αφήνουν την ανατροφή των παιδιών τους στους παππούδες και τις γιαγιάδες τους. Άλλες οικογένειες βιώνουν προβλήματα ή είναι διαλυμένες … Αποτέλεσμα αυτού είναι τα παιδιά αυτά να βιώνουν συναισθήματα ανασφάλειας, μειονεξίας και καταφεύγουν σε μηχανισμούς άμυνας, για να συγκαλύψουν αυτή τους την ανασφάλεια. Όλα τα παραπάνω αναμφίβολα υποδηλώνουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και έλλειψη αυτοπεποίθησης.
Από την άλλη είναι σημαντικό να υπερασπίζεσαι το παιδί σου, ως γονιός, αρκεί το παιδί σου να έχει υπερασπιστεί πρώτο τον εαυτό του. Όταν ένας εκπαιδευτικός μαλώνει το παιδί σου για κάτι, κάποιο λόγο έχει. Το κάνει για να το βοηθήσει να γίνει καλύτερος μαθητής και καλύτερος άνθρωπος στην κοινωνία. Με το να πηγαίνεις στο σχολείο με την πρώτη ευκαιρία για να τσακωθείς, πετυχαίνεις ένα πράγμα. Δίνεις το ελεύθερο στο παιδί σου να συνεχίσει να είναι αμελές, αδιάβαστο και ζωηρό στην τάξη. Επίσης, το μαθαίνεις να μη σέβεται τον/την εκπαιδευτικό του. Το πρόβλημα δεν είναι του εκπαιδευτικού – ο εκπαιδευτικός θα το έχει το πολύ δυο χρόνια – αλλά του γονιού. Ο γονιός πρέπει να συνειδητοποιήσει – μια τάξη με είκοσι πέντε παιδιά που το καθένα κουβαλά την κουλτούρα της οικογένειάς του – πως το παιδί θα πρέπει να συμμορφωθεί στους κανόνες της τάξης.
Η συμπεριφορά του γονιού και το πως μιλάει αυτός για τον δάσκαλο στο σπίτι, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της σχολικής συμπεριφοράς του παιδιού. Αν ο γονιός ή ο κηδεμόνας δεν εκτιμά τον δάσκαλο, τότε είναι σύνηθες φαινόμενο να μην δέχεται ο μαθητής την παρατήρηση, να αντιδρά με άσχημο τρόπο ή να συμπεριφέρεται άσχημα. Γιατί το παιδί μιμείται τον γονιό …
Οι γονείς διαπαιδαγωγούν ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία τους, την προσωπικότητα και τις γνώσεις τους αλλά και ανάλογα με το τι θεωρούν οι ίδιοι υγιές μεγάλωμα. Χρειάζεται λοιπόν οι γονείς να εκπαιδευτούν. Να μάθουν ανάλογα με το εξελικτικό στάδιο που διανύει το παιδί τους τι θεωρείται φυσιολογικό και τι όχι. Να μάθουν να οριοθετούν τα παιδιά τους ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία των παιδιών και την ηλικία τους αλλά και να μάθουν τον εαυτό τους προκειμένου να ασκούν τον όποιο διαπαιδαγωγικό τους ρόλο ενσυνείδητα.
Ας εμπιστευτούμε λοιπόν τους εκπαιδευτικούς κι ας στηρίξουμε το δύσκολο έργο τους, όπως αυτοί στηρίζουν τα παιδιά μας…
Βιβλιογραφία
Γαλανάκη, Ε. (2021). Προαγωγή της σχέσης μαθητή – δασκάλου – Πρόληψη – Παρέμβαση. Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Σχολή Επιστημών της Αγωγής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.