Κυκλοφόρησε το νέο βιβλίο του Ανδρέα Στεργίου με τίτλο «Η ελληνοτουρκική διένεξη στο Αιγαίο – Αντίσταση στο μέλλον» (Κριτική), με το οποίο ο συγγραφέας επιχειρεί να φωτίσει το υπόβαθρο των εξελίξεων και να αποσαφηνίσει τα σημεία τριβής στην ελληνοτουρκική διένεξη στο Αιγαίο. Επιπλέον, η μελέτη αυτή προτείνει ένα εναλλακτικό πρότυπο οικονομικής ανάπτυξης, το οποίο θα μπορούσε να αποδειχτεί χρήσιμο για τη διευθέτηση της δυσεπίλυτης και πολυεπίπεδης ελληνοτουρκικής διένεξης.
Ο Ανδρέας Στεργίου είναι ιστορικός και πολιτικός επιστήμονας με ειδίκευση στους ευρωπαϊκούς θεσμούς και τις διεθνείς σχέσεις, ενώ διδάσκει ως καθηγητής στο τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Έχει σπουδάσει στην Ελλάδα, στη Γερμανία και την Αμερική, όπου εργάστηκε ως ερευνητικό και διδακτικό προσωπικό. Έχει δημοσιεύσει επιστημονικά βιβλία και άρθρα σε αρκετές γλώσσες, ενώ έχει εργαστεί ως διδάσκων και ως ερευνητής σε διάφορα ινστιτούτα, πανεπιστήμια και σχολές στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Τον πρόλογο στο νέο του βιβλίο «Η ελληνοτουρκική διένεξη στο Αιγαίο – Αντίσταση στο μέλλον» έχει γράψει ο Παναγιώτης Τσάκωνας και τη μετάφραση έχει επιμεληθεί ο Γιώργος Χρηστίδης.
«Είναι ευρέως γνωστό ότι οι σχέσεις Ελλάδας και Τουρκίας διακρίνονται ιστορικά από μια μόνιμη δυσπιστία και εχθρότητα. Οι βαθιά ριζωμένες αντιπάθειες και τα διαδεδομένα στερεότυπα τροφοδοτούνται από μια δραματοποιημένη και εθνικιστικά χρωματισμένη ειδησεογραφική κάλυψη, η οποία παρέχει το πρίσμα μέσα από το οποίο οι δύο λαοί προσλαμβάνουν και ερμηνεύουν ο ένας τη συμπεριφορά του άλλου.
Ακολουθώντας μια διεπιστημονική μεθοδολογία, η οποία συνδυάζει νομικά, γεωπολιτικά και ιστορικά εργαλεία, ο συγγραφέας επιχειρεί – με βάση μια εξονυχιστική ανάλυση των διεθνών συνθηκών, των αποφάσεων των διεθνών δικαστηρίων και του παγιωμένου εθιμικού δικαίου – να αποσαφηνίσει τα σημεία τριβής στην ελληνοτουρκική διένεξη στο Αιγαίο: Το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας, της αιγιαλίτιδας ζώνης, της ΑΟΖ, του FIR, της οχύρωσης των νησιών κ.ά.
Επιπλέον, για πρώτη φορά πραγματοποιείται μια συγκριτική αξιολόγηση των κοινωνικοοικονομικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων των δραστηριοτήτων έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, καθώς και των προγνώσεων για την εξέλιξη της κλιματικής αλλαγής στην περιοχή. Η Ελλάδα και η Τουρκία αναμένεται να πληγούν από την κλιματική αλλαγή, γιατί θα αποτελέσουν, εξαιτίας των επιπτώσεών της, την κύρια είσοδο στην Ευρώπη για ένα δισεκατομμύριο πρόσφυγες μέχρι το 2050» αναφέρεται στο βιβλίο.
«Τα πράγματα έγιναν ακόμα πιο περίπλοκα στην ανατολική Μεσόγειο, όταν, τον Νοέμβριο του 2019 η Τουρκία υπέγραψε συμφωνία οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών με τη διεθνώς αναγνωρισμένη λιβυκή κυβέρνηση της Τρίπολης. Επρόκειτο για κίνηση της Τουρκίας να απεγκλωβιστεί από την περιορισμένη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου, στην οποία οδηγήθηκε μετά την απόφαση της Αιγύπτου, της Κύπρου και της Ελλάδας να προωθήσουν από κοινού τα θαλάσσια συμφέροντά τους και να ενισχύσουν τη συμμαχία τους. Η ανταπάντηση της Ελλάδας, με την υπογραφή συμφωνίας οριοθέτησης της θαλάσσιας ζώνης της με την Αίγυπτο και την Ιταλία το καλοκαίρι του 2020, επέφερε τη σφοδρή αντίδραση της Άγκυρας, πυροδοτώντας σοβαρές εντάσεις στο Αιγαίο. Ελλάδα και Τουρκία ενεπλάκησαν επί αρκετές εβδομάδες στην πιο οξεία αντιπαράθεση που είχε γνωρίσει η περιοχή τα τελευταία είκοσι χρόνια. Το ενδεχόμενο σύρραξης που θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει καταλυτικά τη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ, ενέχοντας μάλιστα σημαντικό κίνδυνο να εξελιχθεί σε σύγκρουση μεταξύ περισσότερων κρατών, για άλλη μια φορά καταθορύβησε Ευρωπαϊκή Ένωση και Ηνωμένες Πολιτείες για τα τεκταινόμενα στην περιοχή. Η ένταση εκτονώθηκε προσωρινά προς το τέλος του 2020, ενώ το 2021 ακολούθησε η επανέναρξη των διερευνητικών συνομιλιών έπειτα από πενταετές διάλειμμα. Οι επαφές αυτές σημαδεύτηκαν από τις ανταγωνιστικές αξιώσεις των δύο χωρών επί των υδάτων της Μεσογείου. Τα πράγματα πήραν διαστάσεις κατάστασης εκτάκτου ανάγκης το 2022, όταν τερματίστηκαν άμεσα οι επαφές ακόμα και για τις ενότητες που αφορούσαν στην επικοινωνία και τη συνεργασία σε θέματα χαμηλής πολιτικής, που είχαν δρομολογηθεί το 2021.
Παράλληλα η Μεσόγειος έχει αναδειχτεί σε εστία της κλιματικής αλλαγής, η οποία αναμένεται να εξελιχθεί εκεί ταχύτερα από ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη περιοχή του κόσμου (United Nations 2021). Ως εκ τούτου, ανεξάρτητα από τα διάφορα νομικά και γεωπολιτικά κωλύματα που έχουν εμποδίσει την εκμετάλλευση των ενεργειακών κοιτασμάτων της περιοχής, τα τελευταία χρόνια έχουν διατυπωθεί και σοβαροί περιβαλλοντικοί προβληματισμοί σχετικά με τις επιπτώσεις της εξόρυξης υδρογονανθράκων στο οικοσύστημα της Μεσογείου. Με αφορμή τις πρωτοφανείς πυρκαγιές που έπληξαν Ελλάδα και Τουρκία το καλοκαίρι του 2021, κατέστη σαφές ότι και οι δύο χώρες αντιμετωπίζουν στον ίδιο βαθμό την πρόκληση επιβίωσης που θέτει η εν εξελίξει κλιματική κρίση. Ενώ οι προστριβές μεταξύ των χωρών για τις θαλάσσιες ζώνες και την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, που σχετίζονται με κυριαρχικές διεκδικήσεις και, έως έναν βαθμό, με τις φιλοδοξίες ανακάλυψης κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου, μαίνονται τα τελευταία χρόνια απειλώντας να οδηγήσουν σε συγκρούσεις μεγάλης κλίμακας, ο αντίκτυπος της κλιματικής κρίσης στην Τουρκία και την Ελλάδα είναι πραγματικά τεράστιος. Ο πληθυσμός της Μεσογείου, που ξεπερνά το μισό δισεκατομμύριο ανθρώπους, βρίσκεται ολοφάνερα αντιμέτωπος με αλληλένδετες κλιματικές απειλές. Επιπλέον, οι δύο χώρες αναμένεται να αντιμετωπίσουν μαζικές μεταναστευτικές ροές ως αποτέλεσμα των έντονων κλιματικών φαινομένων σε αυτές τις περιοχές του πλανήτη. Ενώ η λεγόμενη προσέγγιση της «διατήρησης των υδρογονανθράκων στο έδαφος» έδειξε να κερδίζει δειλά δειλά έδαφος, ιδίως στην Ελλάδα, οι υψηλές ενεργειακές τιμές και η ανησυχητική διασάλευση της ενεργειακής αλυσίδας που προκάλεσε ο Ρωσοουκρανικός Πόλεμος το 2022 αναζωπύρωσαν το ενδιαφέρον για τους υδρογονάνθρακες, απειλώντας να ανατρέψουν αυτή την τάση και, φυσικά, να αναζωπυρώσουν τις γεωπολιτικές εντάσεις.
Το ανά χείρας βιβλίο επιχειρεί να φωτίσει το υπόβαθρο αυτών των εξελίξεων. Χρησιμοποιώντας μια διεπιστημονική μεθοδολογία, η οποία συνδυάζει τη θεωρητική, νομική, γεωπολιτική και ιστορική ανάλυση, η μελέτη αυτή φιλοξενεί να αποσαφηνίσει τα σημεία τριβής στην ελληνοτουρκική διένεξη στο Αιγαίο. Επιπλέον, χρησιμοποιώντας για πρώτη φορά μια συγκριτική αξιολόγηση των κοινωνικοοικονομικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων των δραστηριοτήτων έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, καθώς και των προγνώσεων για την εξέλιξη της κλιματικής αλλαγής στην περιοχή, η μελέτη προτείνει ένα εναλλακτικό πρότυπο οικονομικής ανάπτυξης, το οποίο, με τη σειρά του, θα μπορούσε να αποδειχτεί χρήσιμο για τη διευθέτηση της δυσεπίλυτης και πολυεπίπεδης ελληνοτουρκικής διένεξης» σημειώνεται.