Του Θανάση Κουντουρά*
Οι συνέπειες
Στο πρώτο μέρος των σκέψεών μου, αλλά πιστεύω και πολλών συνανθρώπων μου, συμπολιτών μου, αναφέρθηκα για τις διάφορες αιτίες της ανεργίας.
Η σημερινή συνέχεια του συνολικού άρθρου μου, περί ανεργίας, θα έχει σχέση με τις συνέπειες της ανεργίας των ανθρώπων, των συνανθρώπων μας, των συμπολιτών μας, σ’ αυτή την πολύ δύσκολη εποχή μας.
Έτσι, λοιπόν, οι συνέπειες/οι επιπτώσεις της ανεργίας στην προσωπική, στην οικονομική, στην κοινωνική και λοιπή ζωή του ανέργου ανθρώπου ή και εν μέρει του περιοδικά/part time εργαζομένου, μπορούν (κατά τη γνώμη μου) να «σκιαγραφηθούν» ως εξής:
α. Όπως είναι εντελώς αποδεκτό/παραδεκτό, με την εργασία του ο άνθρωπος εξασφαλίζει, κατά ένα πολύ μεγάλο ποσοστό, τα αναγκαία προς το «ζην», αλλά πολλές φορές και προς το «ευ ζην». Εξοικονομεί τους απαραίτητους οικονομικούς πόρους για τη διατροφή, τη μόρφωση, την ψυχαγωγία, τη σπιτική άνεση του ιδίου και της οικογένειάς του. Είναι λοιπόν, ευνόητο πως ο άνεργος, καθώς δεν έχει τη δυνατότητα αυτή, της εξοικονόμησης χρηματικών πόρων (εκτός φυσικά κάποιου ή κάποιων επιδομάτων/ενισχύσεων), «καταδικάζεται» σε μικρή ή μεγάλη φτώχεια και ποικίλες στερήσεις.
Το χειρότερο, όμως, είναι πως οι ανάγκες του ιδίου και της οικογένειάς του, τον ωθούν, συχνά, σε συμβιβασμούς και εξαρτήσεις, που τραυματίζουν το κύρος της προσωπικότητάς του και την αξιοπρέπειά του.
β. Αναφερόμενοι, τώρα, στον ψυχισμό του ανέργου ανθρώπου, θα λέγαμε ότι το άτομο αυτό δεν αισθάνεται τη χαρά της δημιουργίας, ότι δηλαδή δεν προσφέρει κάτι στο κοινωνικό σύνολο. Όχι γιατί δεν έχει την ικανότητα, αλλά γιατί δεν του δόθηκε ή δεν του δίνεται η ευκαιρία. Αυτή η αίσθηση πλημμυρίζει την ψυχή του με πίκρα, αγανάκτηση, με απαισιοδοξία, με κατάθλιψη, με άγχος και σχετική έλλειψη ενδιαφέροντος για τη ζωή (σημείωση: Εδώ φυσικά, δεν μιλάμε, δεν αναφερόμαστε για τους «κατ’ επάγγελμα τεμπέληδες»).
Έτσι, πολλές φορές ο άνεργος άνθρωπος αμφισβητεί παραδοσιακές αρχές και αξίες, απορρίπτοντας εμμέσως τον «κώδικα αρχών και αξιών», όπως την αισιοδοξία, την αλληλεγγύη, τον ανθρωπισμό, την αυτοπεποίθηση, την ευγένεια, τον σεβασμό, τη σύνεση, τον αυτοέλεγχο, την κοινωνικότητα κ.λπ.
γ. Η ανεργία, εκτός του ότι θέτει τον άνθρωπο σε μεγάλη ψυχική/ψυχολογική δοκιμασία, του απαγορεύει, άμεσα ή έμμεσα, να ολοκληρώσει την προσωπικότητά του, η οποία προϋποθέτει την ανάπτυξη των πνευματικών δυνατοτήτων του, τις αρμονικές σχέσεις με τους συνανθρώπους του, την ηθική και συναισθηματική πληρότητά του.
Επιπλέον, η εργασία «καλλιεργεί το ενάρετο ήθος», αφού εργασία και αρετή έχουν κοινή αφετηρία, έχουν δηλαδή, την κοπιαστική προσπάθεια και τον σεβασμό προς τον συνάνθρωπο. Η «ολοκλήρωση» λοιπόν, του ή της ανέργου, βρίσκεται σε μειονεκτική θέση έναντι του εργαζόμενου ή της εργαζόμενης.
δ. Η ανεργία, διευρύνει, δυστυχώς, τα κοινωνικά χάσματα και τις κοινωνικές αδικίες, διότι οι άνθρωποι εκτιμώνται, δυστυχώς, ανάλογα με την οικονομική τους κατάσταση και την «κοινωνική τους θέση» (αυτή ήταν και είναι, δυστυχώς, η πραγματικότητα).
ε. Όταν δεν υπάρχει η εργασία, είναι πιθανόν ο άνεργος άνθρωπος να στραφεί σε πράξεις ανήθικες και αντικοινωνικές, είτε πιεζόμενος από την ανάγκη της επιβίωσης, είτε από αγανάκτηση και εκδικητική διάθεση προς την κοινωνία. Την κοινωνία, η οποία ενώ στερεί απ’ αυτόν/απ’ αυτήν το δικαίωμα να ζει αξιοπρεπώς, την ίδια στιγμή γίνεται προκλητική με την αφθονία των αγαθών της, τη σπατάλη και τη χλιδή, μέσα στην οποία ζουν πολλοί συνάνθρωποί τους. Έτσι, πολλές φορές (δυστυχώς για μένα) στρέφονται προς τη βιαιότητα, την εγκληματικότητα και τη διαφθορά.
στ. Τέλος, θα πρέπει να πούμε, ότι δεν αξιοποιείται κατάλληλα ο νεανικός δυναμισμός, γιατί οι νέοι προσπαθώντας να καλύψουν βασικές βιοτικές ανάγκες, αδιαφορούν για την αξιοποίηση των ουσιαστικών προσόντων τους (πτυχία, ειδικές γνώσεις, φυσικά προσόντα κ.λπ.). Έτσι, προκειμένου να εξοικονομήσουν κάποια χρήματα, έστω τα προς το «ζην», εργάζονται οπουδήποτε, σε όποια δουλειά τυχαία βρουν, αν βρουν (σημείωση: Αυτό δεν είναι καθόλου κακό, όμως πάνε χαμένα (δυστυχώς) πολλά χρόνια εκπαίδευσης (ακόμα και Πανεπιστημιακής), καθώς και τα χρηματικά εκπαιδευτικά έξοδα των γονιών τους).
Σημείωση συντάκτου: Στο επόμενο τρίτο και τελευταίο μέρος θα αναφερθώ στην αντιμετώπιση της ανεργίας και πάντοτε κατά την άποψή μου.
* Ο Θανάσης Κουντουράς είναι συνταξιούχος γεωπόνος, πρ. πρόεδρος του Γεωπονικού Συλλόγου Μαγνησίας, πρ. μέλος του Δ.Σ. του Επιμελητηρίου Μαγνησίας και πρ. δημοτικός σύμβουλος Βόλου.