Του Μηνά Χαραλαμπίδη,
βιολόγου
Πίστωση χρόνου –
Η βιοεπιστημονική θεώρηση
του πώς και γιατί γερνάμε,
Σου Άρμστρονγκ,
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
Η συγγραφέας: Η Σου Άρμστρονγκ είναι Βρεττανή συγγραφέας επιστημονικών κειμένων, με ειδίκευση στα ιατρικά ζητήματα και την ιατρική δημοσιογραφία. Συνεργάτης της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (Π.Ο.Υ.) και του BBC, αρθρογραφεί τακτικά στο περιοδικό New Scientist. Άλλα βιβλία της: A Matter of Life and Death – Inside the Hidden World of the Pathologist (2010, Ζήτημα ζωής και θανάτου – Μέσα στον κρυφό κόσμο του παθολόγου) και p53 – The Gene that Cracked the Cancer Code (2014, p53 – Το γονίδιο που «έσπασε» τον κώδικα του καρκίνου).
Πώς και γιατί γερνούν οι οργανισμοί, και ιδιαίτερα οι άνθρωποι; Να ένα ερώτημα που ταλανίζει τους επιστήμονες εδώ και αιώνες. Οι απόψεις που έχουν διατυπωθεί είναι πολλές: Μεταξύ άλλων, η θεωρία περί «φθαρτού σώματος» (δηλαδή, ότι η φύση δεν έχει επενδύσει στην επιβίωσή μας μετά την αναπαραγωγική ηλικία), η ιδέα ότι η γήρανση οφείλεται στη φθορά από το πέρασμα του χρόνου (σαν τη σκουριά σε ένα παλιό αυτοκίνητο), η απομείωση των τελομερών (που σαν χρονοδιακόπτης μετρούν τι χρόνος απομένει στα διαιρούμενα κύτταρά μας), αλλά και ότι το γήρας και ο θάνατος είναι διαδικασίες γονιδιακά προγραμματισμένες. Ωστόσο, όλο και περισσότεροι έγκριτοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι το γήρας είναι μια «πάθηση» που μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε. Ορισμένοι, μάλιστα, φτάνουν στο σημείο να λένε ότι μπορούμε επίσης να τη «θεραπεύσουμε», κι έτσι να ζούμε για πάντα!
Η γήρανση αποτελεί ένα σχετικά όψιμο αντικείμενο σοβαρής μελέτης στο πλαίσιο των βιοϊατρικών επιστημών. Σε αυτό οφείλεται εν πολλοίς και το πλήθος των νεολογισμών που χρησιμοποιούνται σε τούτο το βιβλίο. Ωστόσο, η Sue Armstrong διανθίζει όλες αυτές τις τεχνικές λεπτομέρειες και τα ερευνητικά δεδομένα με προσωπικές εμπειρίες και συναρπαστικές αφηγήσεις για τα μεγάλα επιστημονικά επιτεύγματα που συνδέονται με τη μελέτη του γήρατος. Συνδυάζοντας, λοιπόν, την επιστημονική ακριβολογία με τη γλαφυρή αφήγηση, η Πίστωση χρόνου απευθύνεται τόσο σε γιατρούς, βιολόγους και άλλους επιστήμονες, όσο και στο ευρύτερο αναγνωστικό κοινό, που αναζητά απαντήσεις σε ένα από τα πιο θεμελιώδη ερωτήματα γύρω από το φαινόμενο της ζωής.
Μια σύντομη ιστορία της Φυσικής –
Από την πεμπτουσία στα κουάρκ,
J.L. Heilbron,
αλεξάνδρεια
Ο συγγραφέας: Ο J.L. Heilbron σπούδασε φυσική και ιστορία στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϋ, άρχισε να διδάσκει στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνιας το 1964 και επέστρεψε στο Μπέρκλεϋ το 1967, όπου έγινε αργότερα καθηγητής ιστορίας και αντιπρύτανης. Μετά τη συνταξιοδότησή του δίδαξε σποραδικά στο Caltech και στο Γέιλ και έζησε το μεγαλύτερο διάστημα κοντά στην Οξφόρδη, όπου υπήρξε ερευνητικός εταίρος στο Worcester College και στο Μουσείο Ιστορίας της Επιστήμης. Άλλα έργα του είναι: Galileo (2010) και (μαζί με τονFinn Aaserud) Love, Literature, and the Quantum Atom: Niels Bohr’s 1913 Trilogy Revisited (2013).
Πώς φτάσαμε από την πεμπτουσία των αρχαίων Ελλήνων στα αδιαχώριστα και ασύλληπτα κουάρκ;
Ο Τζον Χέιλμπρον μας οδηγεί σ’ ένα αποκαλυπτικό ταξίδι στην ιστορία της φυσικής: Την ανάπτυξή της στη Δύση και στο Ισλάμ, τις μεταβαλλόμενες σχέσεις της με τα μαθηματικά, τη φιλοσοφία, τη μηχανική και την τεχνολογία μέσα στους αιώνες και τον σταδιακό μετασχηματισμό της στον σημερινό επαγγελματικό κλάδο, με τα διεθνή ερευνητικά προγράμματα και τις τεράστιες πειραματικές εγκαταστάσεις.
Περνώντας από τις σχολές της αρχαίας Αθήνας και της Αλεξάνδρειας στη Βαγδάτη του 9ου αιώνα και τα πρώτα πανεπιστήμια της Ευρώπης, τις αυλές της Αναγέννησης και τις ακαδημίες του Διαφωτισμού, τα σύγχρονα πανεπιστήμια και τα εξειδικευμένα εργαστήρια της επιστήμης του 20ού και του 21ου αιώνα, συναντάμε Έλληνες φιλοσόφους και επιστήμονες όπως ο Αριστοτέλης κι ο Πτολεμαίος, Άραβες αστρονόμους και μαθηματικούς, λόγιους-θεολόγους του Μεσαίωνα, κοσμολόγους του πρώιμου νεωτερικού κόσμου όπως ο Γαλιλαίος, ο Κέπλερ, ο Νεύτωνας ή ο Λάιμπνιτε και σύγχρονους φυσικούς όπως ο Μαξ Πλανκ και ο Νιλς Μπορ, που έφεραν επανάσταση στην αντίληψή μας για την ύλη, τον χώρο και τον χρόνο.
Παρουσιάζεται έτσι ανάγλυφα η μεταλλασσόμενη θέση και σκόπευση της φυσικής στις κοινωνίες και τους πολιτισμούς που την καλλιέργησαν και οι συνέπειές της για την αυτοκατανόηση της ανθρωπότητας.