Του ΘΑΝΑΣΗ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑ,
συντ/χου γεωπόνου,
πρ. προέδρου Γεωπονικού Συλλόγου Μαγνησίας
Στο σημερινό άρθρο μου θα αναφερθώ σε ορισμένα «μέτρα» (περιβαλλοντικά, τεχνικά, διοικητικά), που πρέπει να λαμβάνονται συνεχώς, έτσι ώστε να περιοριστούν (όσο το δυνατόν περισσότερο και με τον καλύτερο εφικτό τρόπο), τα πολλά και διάφορα πολύ επικίνδυνα ώς καταστροφικά «αποτελέσματα», που προέρχονται (βασικά) από την «κλιματική διαφοροποίηση – αλλαγή και κρίση».
«Αποτελέσματα», που προκύπτουν από τα παρακάτω (γενικά ή ειδικά) «γεγονότα» και αίτια:
1. Από τη «δράση» πολύ έντονων ως «ακραίων» καιρικών «φαινομένων» (όπως π.χ. * οι παρατεταμένες ημέρες ανομβρίας / ξηρασίας, * οι πολυήμερες ραγδαίες βροχοπτώσεις, * οι πολύ έντονες καταιγίδες, * οι φθινοπωρινο-χειμερινές υψηλές θερμοκρασίες κ.ά.).
Είναι «φαινόμενα» που προκαλούν (δυστυχώς) άμεσα ή έμμεσα, πάσης «φύσεως», «μορφής», «έντασης» και «έκτασης» μεγάλες ώς καταστροφικές παραγωγικές και υλικές ζημιές, καθώς και σε ορισμένες περιπτώσεις πλημμυρικές «καταστάσεις», με όλα τα άκρως αρνητικά επακόλουθα.
2. Από τη «συμμετοχή» ορισμένων «άλλων» χαρακτηριστικών «παραμέτρων» (όπως π.χ. κατά τη γνώμη μου: Α. Τα δάση και οι δασικές εκτάσεις. Β. Τα ποτάμια, οι χείμαρροι και τα ρέματα.
Παρατήρηση: Οι προαναφερθείσες «παράμετροι» παρά τις πολλές θετικές «προσφορές» τους προς το «κοινωνικό σύνολο», εντούτοις, κάτω από ειδικές κλιματολογικές συνθήκες και όχι μόνο, μπορούν να δημιουργήσουν (άμεσα ή έμμεσα) και πολλές δύσκολες ώς πάρα πολύ δύσκολες «καταστάσεις», με κυριότερες απ’ αυτές τις πυρκαγιές και τις πλημμύρες. Στο σημερινό, όμως, άρθρο μου, θα ασχοληθώ με τις πλημμύρες και τις πλημμυρικές «καταστάσεις» σε σχέση με τις προαναφερθείσες «παραμέτρους» Α και Β.
Οι πλημμυρικές «καταστάσεις» (γενικώς) δημιουργούν (δυστυχώς) πάρα πολύ δύσκολες ώς καταστροφικές «συνέπειες» σε πολλά και διάφορα «επίπεδα», όπως π.χ. * απώλειες (πιθανές ή μάλλον σίγουρες) σε ζωντανούς οργανισμούς (ανθρώπους ζώα, φυτά κ.ά.), * πολύ ώς πάρα πολύ μεγάλες υλικές ζημιές σε κτίσματα, εξοπλισμούς, υποδομές, καλλιέργειες, εκτροφές κ.ά., καθώς και * στη γενική οικονομική κατάσταση των προσβληθεισών από τις πλημμύρες περιοχών.
Ας δούμε, όμως, τώρα, πώς μπορούμε να αποφύγουμε (όσο το δυνατόν καλύτερα και με τον πιο εφικτό τρόπο) τις διάφορες αρνητικές ώς άκρως αρνητικές «επιπτώσεις» των πλημμυρών, από τις προαναφερθείσες «παραμέτρους» Α και Β. έτσι:
Α. Στα δάση και τις δασικές εκτάσεις.
Σημείωση: Καταρχήν πρέπει να πούμε το εξής δεδομένο: Τα «ζωντανά φυτά» των δασών, είναι φυσικά «αγαθά», τα οποία έχουν «πολύπλευρη» ουσιαστική σημασία και «αξία». Διότι προσφέρουν εκτός από: * την παραγωγή του υπερπολύτιμου Οξυγόνου / Ο και την απορρόφηση του πολύ επικίνδυνοι Διοξειδίου του Άνθρακα CO2 στο περιβάλλον και στο σύνολο των ζώντων οργανισμών, * την προστασία, διατροφή και διατήρηση σε πάρα πολλούς ζωικούς οργανισμούς, * τη δασική οικονομία, με την υλοτόμηση των «καθ’ υπόδειξη» κατάλληλων δασικών δέντρων, * την ευχάριστη και ωφέλιμη αναψυχή, σε κάθε ηλικία ανθρώπων. Προσφέρουν και την καλή ώς πολύ καλή προστασία από πλημμυρικές «καταστάσεις» στις χαμηλότερες (από τις δασικές εκτάσεις) περιοχές και κυρίως στις πεδινές περιοχές!
Διότι * τα φυτά (γενικά) των δασών / των δασικών εκτάσεων, 1. Λειτουργούν ως «προστατευτικά» αναχώματα στην ορμητικότητα των πολύ έντονων και πολυήμερων βροχοπτώσεων από τις ορεινές προς τις πεδινές περιοχές και 2. Το ριζικό σύστημα των φυτών (γενικά) απορροφά ένα μεγάλο ποσοστό των νερών από έντονες βροχοπτώσεις.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα υπόλοιπα νερά που «οδεύουν» προς χαμηλότερες περιοχές ή σε ποτάμια, χειμάρρους και ρέματα να είναι (σε ποσότητα και όγκο) πολύ λιγότερα!
Για όλους τους παραπάνω λόγους και όχι μόνο, θα πρέπει να υπάρχει:
Α1. Προστασία των δασών και των δασικών εκτάσεων.
Η προστασία τους είναι μια βασική υποχρέωση όλων μας και κυρίως των εκάστοτε κυβερνώντων, με κάθε πρόσφορο τρόπο και εφικτό «μέσον», κατά τις «κρίσιμες» (τουλάχιστον) χρονικές περιόδους.
Βασικός σκοπός και στόχος (της προστασίας) είναι και πρέπει να είναι η πρόληψη «ενεργειών» από κακόβουλα άτομα. Δηλαδή από «ενέργειες» που προκαλούν πυρκαγιές, που έχουν (ως γνωστόν) καταστροφικά «αποτελέσματα» και μάλιστα σε πάρα πολλά «επίπεδα».
Ειδική παρατήρηση: Μια καμένη ημιορεινή ή ορεινή δασική έκταση, προκαλεί, εκτός των άλλων, και πλημμυρικές «καταστάσεις» στις χαμηλότερες περιοχές της!
Α2. Δημιουργία ουσιαστικών αντιπυρικών ζωνών (σε μήκος και πλάτος) στις πυκνές (τουλάχιστον δασικές εκτάσεις και μάλιστα, απαλλαγμένων από θαμνώδη βλάστηση, με ζιζανιοκτονία.
Α3. Άμεση επαναδημιουργία των καμένων δασικών εκτάσεων με επαναφύτευση (σ’ αυτές) των κατάλληλων δασικών δέντρων.
Α4. Καθαρισμός (των δασικών εκτάσεων) με κάθε εφικτό τρόπο από τα υπάρχοντα στο έδαφός τους, τα διάφορα ογκώδη ξυλώδη «υλικά» (π.χ. παλαιοί ξεροί και μισοκαμένοι κορμοί δέντρων, μεγάλα ξερά ή χλωρά κλαδιά κ.ά.). Διότι τα «υλικά» αυτά: α. είναι βασικές αιτίες επέκτασης (πιθανής) πυρκαγιάς και β. παρασύρονται εύκολα (από ραγδαίες πολυήμερες βροχοπτώσεις) προς τα ποτάμια, χειμάρρους και ρέματα. Αποτέλεσμα αυτής της «παράσυρσης» είναι η «στάθμευση» αυτών των «υλικών» και στις κοίτες τους, αλλά κυρίως κάτω από τα χαμηλά γεφύρια τους, με τα εξής (δυστυχώς) «γεγονότα»: * μερικό ή ολικό «σταμάτημα» των νερών (στις κοίτες ή κυρίως κάτω από γεφύρια), * υπερχείλιση (πιθανή ή μάλλον σίγουρη) των νερών πάνω από τις όχθες τους και * δημιουργία (πιθανά ή σίγουρα) πλημμυρών).
Β. Στα ποτάμια, στους χειμάρρους και τα ρέματα.
Στις περιπτώσεις των ποταμών, χειμάρρων και ρεμάτων, το κύριο και βασικό πρόβλημα που δημιουργείται από τα πολλά και ορμητικά νερά τους, που προέρχονται από τα υψηλότερα μέρη τους (λόγω πολυήμερων έντονων βροχοπτώσεων), είναι οι πιθανές ή σίγουρες πλημμυρικές «καταστάσεις» στα πεδινά μέρη ροής των νερών τους. Δηλαδή «καταστάσεις» που δημιουργούν σίγουρα πολύ επικίνδυνα ώς καταστροφικά «αποτελέσματα» σε πολλά «επίπεδα», όπως π.χ. απώλειες ζώντων οργανισμών, υλικές ζημιές πάσης φύσεως, οικονομικά προβλήματα κ.ά.
Οι πλημμυρικές (ενδεχόμενα) «καταστάσεις», προέρχονται ή από τις μη σωστά «διαμορφωμένες» κοίτες τους ή από τις μη σωστά κατασκευασμένες όχθες τους ή από τα πολύ χαμηλά σε ύψος γεφύρια τους ή σε συνδυασμό κάποιων αιτίων από τις προαναφερθείσες περιπτώσεις. Και, φυσικά, πάντοτε, με την ύπαρξη στις κοίτες τους μόνιμα ή φερτά ογκώδη «υλικά».
Γι’ αυτό (κατά τη γνώμη μου) θα πρέπει να γίνονται (βασικά και κύρια) τα εξής:
Β1. Πολύ καλός και έγκαιρος καθαρισμός της κοίτης (των ποταμών, χειμάρρων και ρεμάτων) από ογκώδη μόνιμα και φερτά «υλικά», όπως π.χ. βράχια, φυτρωμένους μεγάλους θάμνους, διάφορα ξυλώδη «αντικείμενα», όγκοι «πετροχωμάτων» κ.ά.
Ο καθαρισμός, αυτός, πρέπει να αρχίζει από την κοίτη που βρίσκεται στα υψηλά σημεία της, καθώς και κάτω από τις γέφυρες και τα γεφυράκια τους, γιατί «εδώ» είναι και τα μεγάλα «προβλήματα» της υπερχείλισης των νερών και των πλημμυρών.
Β2. Άμεση και σωστή διαπλάτυνση της κοίτης (εκεί όπου η διαπλάτυνση είναι εύκολη και εφικτή) ή άμεση και με τα σωστά ισχυρά υλικά υπερύψωση των όχθων (εκεί όπου δεν είναι δυνατή η διαπλάτυνση για πολλούς και διάφορους λόγους).
Σκοπός και στόχος της διαπλάτυνσης της κοίτης ή της υπερύψωσης των όχθων είναι να δέχονται τις ενδεχόμενες υπερβολικές ποσότητες νερών (λόγω πολυήμερων ισχυρών βροχοπτώσεων), χωρίς πρόβλημα υπερχείλισης των νερών και δημιουργίας πλημμυρικών «καταστάσεων» στη γύρω περιοχή και (φυσικά) με ό,τι αυτό συνεπάγεται!
Β3. Αυστηρός έλεγχος (από τις αρμόδιες δημόσιες ελεγκτικές Αρχές – Υπηρεσίες) στις τυχόν επιχωματώσεις στις όχθες, κυρίως ρεμάτων, που έχουν σκοπό και στόχο ή τη δημιουργία παράνομων κτημάτων ή την εγκατάσταση παράνομων κτισμάτων. Το στένεμα της κοίτης των ρεμάτων (λόγω επιχωματώσεων / μπαζωμάτων) επιφέρει νομοτελειακά και σίγουρα υπερχείλιση των νερών, παρασυρμό κτισμάτων και πλημμυρικές «καταστάσεις» στα «παράνομα κτήματα», αλλά και στην ευρύτερη περιοχή, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Επίλογος: Όλα τα προηγούμενα αναφερθέντα και όχι μόνο είναι (σίγουρα) γνωστά και στις αρμόδιες Υπηρεσίες και Αρχές, αλλά και στους υπεύθυνους «άρχοντές» μας. Εγώ απλά τα επαναφέρω στην επικαιρότητα και τη μνήμη τους!
Παράλληλα, όμως, δεν πρέπει να μας διαφεύγουν και άλλες δύο προϋποθέσεις: α. Πλησιάζουν οι πραγματικοί χειμερινοί μήνες και β. τα διάφορα ακραία καιρικά «φαινόμενα» θα εξακολουθούν εντεινόμενα!