Του Γιάννη Δ.Πατρίκου
Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Μικρασιατών Ν. Ιωνίας Μαγνησίας «Το Εγγλεζονήσι» τηρώντας την παράδοση που δημιούργησε από το 1989, ένα έτος μετά την ίδρυσή του (1988) από Μικρασιάτες πρόσφυγες πρώτης και δεύτερης γενιάς Εγγλεζονησιωτών, οι οποίοι ήλθαν στον Βόλο το 1922 καταδιωγμένοι από τους Τούρκους μετά τη φρικτή Μικρασιατική καταστροφή κι εγκαταστάθησαν το 1924 στην προσφυγομάνα Ν. Ιωνία μας, και στα πλαίσια της πολύπλευρης δραστηριότητάς του εξέδωσε κι εφέτος πολύ ενδιαφέρον συλλεκτικό, συγκινητικό ημερολόγιο τιτλοφορούμενο «Ιερά κειμήλια της Ιωνίας… στη Νέα Ιωνία…» μικρού σχήματος 10,5Χ15,5 εκ. Για την ιστορία αναφέρουμε ότι κατά το διάστημα από 1989 έως 1996 εξεδόθησαν οκτώ ημερολόγια τοίχου με δραστηριότητες του Συλλόγου κι ακολούθως μέχρι σήμερα με θέματα ιεράς μνήμης των αλησμόνητων της Μικρασίας πανάρχαιων Ελληνικών Πατρίδων.
Το εξώφυλλο φέρει στο μέσον φωτογραφία του περικαλλούς Ι.Ν. Ευαγγελιστρίας Ν. Ιωνίας. Την έρευνα και την επιμέλεια των κειμένων είχαν οι διακεκριμένες συνάδελφοί μου φιλόλογοι Βασιλεία Γιασιράνη-Κυρίτση, πολυγράφος συγγραφέας και η Ουρανία Σταματιάδου-Κοντογιάννη, ανύστακτος Πρόεδρος του Δ.Σ. του Συλλόγου. Στο «Αντί Προλόγου» ευσύνοπτο κείμενο αναφερόμενο στο περιεχόμενο του Ημερολογίου γράφουν με συγκίνηση «…Με την ευλάβεια και την πίστη μετέφεραν θησαυρούς μέσα από τη λαίλαπα της Μικρασιατικής καταστροφής. Έτρεχαν, για να σωθούν, έχοντας μαζί τους ό,τι πολύτιμο πρόλαβαν να πάρουν: Τις άγιες εικόνες των σπιτιών τους, κάποια εκκλησιαστικά κειμήλια, λίγα κοσμήματα και άλλα αντικείμενα αξίας, δείγματα της θρησκευτικής, πολιτιστικής και κοινωνικής ζωής των Ελλήνων της Ιωνίας και του Πόντου, κειμήλια που πρόδιναν τη μορφή του πολιτισμού τους, σκιαγραφούσαν τη θρησκευτική τους πίστη και την αγάπη τους στην παράδοση… Γι’ αυτούς η θρησκεία και η πίστη ήταν τα πολυτιμότερα στη ζωή τους…».
Έτσι το Δ.Σ. συγκέντρωσε από οικογένειες Εγγλεζονησιωτών κι άλλων Μικρασιατών ι. εικόνες που είχαν στα εικονοστάσια τους και σ’ αυτές κατέφευγαν προσευχόμενοι με δάκρυα στα μάτια, για να ζητήσουν βοήθεια για την επίλυση των ποικιλώνυμων προβλημάτων τους και να αντλήσουν θάρρος, ελπίδα κι απαντοχή στον τιτάνιο αγώνα της ζωής τους. Μέρος από τις εικόνες αυτές αποτελεί το κύριο περιεχόμενο του ημερολογίου.
Οι εικόνες καταχωρίζονται ευμέθοδα και περιγράφονται ευσύνοπτα με αναγραφή κατ’ αλφαβητική σειρά των οικογενειών στις οποίες ανήκουν. Κατ’ αυτόν τον τρόπο παρουσιάζονται οι ι. εικόνες της οικογένειας Δημ. Βαλαχή που είναι: Ο Άγ. Ιωάννης ο Πρόδρομος (1873), οι Άγιοι Κωνσταντίνος και Ελένη, η Παναγία η Γλυκοφιλούσα (τέλη 19ου αι.), ο Άγιος Νικόλαος (τέλος 19ου αι. – Οι Εγγλεζονησιώτες ως πεπειραμένοι επιδέξιοι ναυτικοί ευλαβούνταν πολύ τον Άγ. Νικόλαο, προστάτη των θαλασσινών), ο Άγιος Φανούριος που κι αυτόν τιμούσαν με εσώψυχο φιλαγιότητα.
Από την οικογένεια Δανιηλίδου προέρχονται οι σεβάσμιες εικόνες α) του Αγ. Θεοδώρου του στρατηλάτου απεικονιζομένου εφίππου με ασημένιο φωτοστέφανο στην κεφαλή. Την εικόνα έφερε η Κυριακή Δανιηλίδου από το Σαρίκιοϊ της Μικρασίας. β) Της Παναγίας Μεσοσπορίτισσας, τιμώμενης την 21 Νοεμβρίου, περίοδο σποράς των χωραφιών. Η εικόνα είναι επενδεδυμένη με ασημόχρυσο πουκάμισο. Αριστερά και δεξιά στις κάθετες πλευρές της εικόνας εξαρτώνται δύο φύλλα με αντίστοιχες εικόνες του Αγ. Νικολάου και εφίππου ασπρομάλλη μακρυγένη Αγίου με δυσδιάρκιτο όνομα. Ίσως κατά τη γνώμη μου να είναι ο Άγιος μεγαλομάρτυς και θαυματουργός Μηνάς, τιμώμενος στις 11 Νοεμβρίου, δέκα ημέρες προ της εορτής της Παναγίας. γ) Εικόνα με δύο μορφές ιεραρχών Αγίων, αριστερά του Αγ. Παταπίου και δεξιά Αγίου με δυσδιάκριτο όνομα, προσομοιάζοντος με τον Άγ. Νικόλαο, τιμώμενο στις 6 Δεκεμβρίου, δύο ημέρες προ της εορτής του Αγ. Παταπίου (8 Δεκεμβρίου). Η εικόνα χρονολογείται από το 1747. δ) Της Παναγίας Γλυκοφιλούσας.
Στην οικογένεια Καρεκλά ανήκουν οι ι. εικόνες της Παναγίας Μεσοσπορίτισσας (μέσα 19ου αι.), του Αγ. Μοδέστου, που κι αυτόν ευλαβούνταν οι Εγγλεζονησιώτες, του Αγ. Βασιλείου, του Αγ. Πέτρου με τον Ι. Χριστό (1899). Από δε την οικογένεια Γιάγκου Καρεκλά προέρχεται η ι. εικόνα του Αγ. Ιωάννου του Βαπτιστού (1870), ενώ από την οικογένεια Κοκκινάκη (Κρεμύδα) η της Παναγίας (αρχές 20ού αι.), που έφερε από τον Τσεσμέ της Ερυθραίας το 1922 η Δέσποινα Κοκκινάκη. Η οικογένεια Αχιλλέα Κονταξή προσέφερε την εικόνα της Σταυρώσεως και η οικ. Κοντοχριστοφή την των Αγ. Αναργύρων εχόντων στο μέσο των Ι. Χριστό, η δε οικ. Μακαρονά τις εικόνες του Αγ. Φανουρίου και της Γεννήσεως του Ι. Χριστού (1894). Η οικ. Παπαστρατή από το Κατίκιοϊ Νικομηδείας της Βιθυνίας κατείχε την εικόνα της Παναγίας την οποία δώρισε στη Βασ. Γιασιράνη. Πολυπρόσωπος εικόνα με τον Χριστό Παντοκράτορα, Ιωάννη Βαπτιστή, Άγ. Γεώργιο, Αγ. Στυλιανό προέρχεται από την οικογένεια Τσελέπη και από την οικογένεια Μαρμαρά η εικόνα της Γεννήσεως. Στα γραφεία του Συλλόγου είναι αποθησαυρισμένη η εικόνα του Ι. Χριστού ρωσικής προελεύσεως. Στην οικογένεια Νικολάου Χατζητάσιου ή Λαδά ανήκουν οι εικόνες Αγ. Νικολάου (τέλη 19ου αι.), Αρχαγγέλου, Αγ. Νικολάου και στην οικογένεια Γαλλιού η Παναγία Βρεφοκρατούσα, συνοδευόμενη με τους Αγίους: δεξιά Άγ. Νικόλαο και Αγ. Παρασκευή, αριστερά Άγ. Παντελεήμονα και Αγ. Βαρβάρα. Η ευρισκόμενη στον γυναικωνίτη του Ι.Ν. Ευαγγελιστρίας εικόνα του Αγ. Γεωργίου, εφίππου σε λευκό άλογο με σκηνές του μαρτυρίου του περιμετρικά προέρχεται από δωρεά της Εγγλεζονησιώτικης οικογένειας Τσάγγαρη.
Ακολουθούν Ιστορικά στοιχεία της εικόνας Παναγίας μεσοσπορίτισσας της οικογένειας Καρεκλά και ο Επίλογος, όπου μεταξύ άλλων με συγκίνηση αναγιγνώσκουμε: «Αυτές οι εικόνες στήριξαν τους πρώτους πρόσφυγες της Ν. Ιωνίας. Αυτές ανασήκωσαν το ηθικό τους από την απελπισία, την εγκατάλειψη, τον θάνατο. Η επαφή μαζί τους κάθε στιγμή τούς έκανε να ελπίζουν, να ανασηκωθούν, να δυναμώσουν, για να αντιμετωπίσουν τις ανάγκες της νέας πατρίδας, της νέας ζωής. Ήταν ο μοναδικός θησαυρός τους…». Τον Επίλογο συνοδεύει η εφέστιος εικόνα της Παναγίας Οδηγητρίας του Ι.Ν. Ευαγγελιστρίας. Δεξιά κι αριστερά της κεφαλής της Θεοτόκου δύο αγγελικές μορφές κρατούν ταινία στην οποία αναγράφεται ο στίχος από τον Α’ Οίκο του Ακαθίστου Ύμνου «Χαίρε, ότι υπάρχεις Βασιλέως Καθέδρα, Χαίρε, ότι βαστάζεις τον βαστάζοντα πάντα». Στη συνέχεια καταχωρίζονται οι κατά μήνα ημέρες με το Αγιολόγιο της Εκκλησίας μας, η αναγραφή της ονομαστικής συνθέσεως του Δ.Σ. και τα λειτουργούντα Τμήματα: Χορού με υπεύθυνο την κ. Βιργινία Χρήστου και μικτής χορωδίας ενηλίκων με υπεύθυνη την κ. Στάσα Τζάλλα.
Συγκινητικό, περισπούδαστο και το εφετινό Ημερολόγιο των Εγγλεζονησιωτών της Ν. Ιωνίας μας, έκφανση της ακλινούς πίστεως στην Ελληνορθόδοξο παράδοση που κουβαλούν εσώψυχα ως πολύτιμο τζιβαερικό από τους Μικρασιάτες παππούδες τους. Δικαίως και εκθύμως αρμόζουν θερμά συγχαρητήρια στο Δ.Σ. του Πολιτιστικού Συλλόγου Μικρασιατών Ν. Ιωνίας «Το Εγγλεζονήσι» και ιδιαιτέρως στην Πρόεδρο Ουρανία Σταματιάδου-Κοντογιάννη που με τη Βασιλεία Γιασιράνη-Κυρίτση μοχθώντας και ερευνώντας κατέγραψαν συγγράφοντας τους κειμηλιακούς θησαυρούς που οι πρόγονοί τους έφεραν από τις αλησμόνητες πατρίδες της καθ’ ημάς Ανατολής. Να ’ναι υγιείς και να έχουν τον άνωθεν Φωτισμό, για να συνθέσουν και μάς προσφέρουν και του χρόνου παρόμοιο ευγενή καρπό του ανύστακτου πνεύματός τους.