Δημιουργία ψηφιακής βάσης δεδομένων και αυτοματοποίηση κατά της γραφειοκρατίας
Ένα ισχυρό πλήγμα στη διαφθορά επιχειρεί να δώσει η κυβέρνηση μέσω της θεσμοθέτησης Υπηρεσίας Ηλεκτρονικής Υποβολής των δηλώσεων πόθεν έσχες.
Με τη δημιουργία της επίμαχης βάσης δεδομένων η ελληνική διοίκηση θα μπορεί να ελέγχει με αυτοματοποιημένα συστήματα τις δηλώσεις περίπου 500.000 υπόχρεων, οι οποίοι στην πλειονότητά τους είναι δημόσιοι υπάλληλοι. Σε πρώτη φάση, η εφαρμογή θα αφορά περισσότερους από 100.000 υπόχρεους οι οποίοι θα πρέπει να υποβάλουν τις δηλώσεις τους ηλεκτρονικά. Μάλιστα, όπου κρίνεται αναγκαίο, θα δίνεται η εντολή ελέγχου των φορολογικών τους στοιχείων μέσω του συστήματος Taxis, ενώ θα υπάρχει η δυνατότητα ανοίγματος και τραπεζικών λογαριασμών. Με απόφαση που υπεγράφη από τον υπουργό Εσωτερικών Γιάννη Ραγκούση και έχει ήδη δημοσιευτεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (αρ. φύλλου 457/22/3/2011), την ευθύνη για την υλοποίηση της βάσης δεδομένων θα έχει ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης. Δικαιούχος του έργου ορίζεται η Κοινωνία της Πληροφορίας ΑΕ, ενώ η Γενική Γραμματεία Πληροφορικών Συστημάτων θα αναλάβει την εφαρμογή της. Ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται στα 2,3 εκατομμύρια ευρώ. Ωστόσο σύμφωνα με τις εκτιμήσεις κυβερνητικών στελεχών, το επίμαχο μέτρο θα συμβάλει καθοριστικά στη μείωση των ποσών που χάνονται στη μαύρη τρύπα της διαφθοράς και της γραφειοκρατίας. Συγκεκριμένα υπολογίζεται ότι μαζί με δράσεις που θεσμοθετούνται γενικότερα για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση θα εξοικονομηθούν 4 δισεκατομμύρια ευρώ από τα 16, που υπολογίζεται το γραφειοκρατικό κόστος. Για πρώτη φορά η κυβέρνηση έχει καταφέρει να συντονίσει τις ενέργειές της και με διαφορετικούς φορείς υπουργείων για να μπορέσουν να καταλήξουν σε ένα κοινό πλαίσιο για την εφαρμογή της ενιαίας ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων. Το σύνολο των εμπλεκόμενων φορέων ελέγχου δηλώσεων πόθεν έσχες αντιμετωπίζει με ιδιαίτερη ικανοποίηση τη σχετική εξέλιξη, η οποία θα τους επιτρέψει να ασκήσουν ουσιαστικό και όχι τυπικό έλεγχο. Με το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο οι έλεγχοι όχι μόνο είναι ελλιπείς, αλλά σε αρκετές περιπτώσεις περιορίζονται στο απολύτως τυπικό επίπεδο της δειγματοληπτικής διερεύνησης.
Οι πρώτοι 100.000
Στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο σε πρώτη φάση θα μπουν οι δηλώσεις των πολιτών και δημοσίων υπαλλήλων, σύμφωνα με τα όσα προβλέπονται στο ισχύον νομοθετικό πλαίσιο και υπολογίζονται σε πάνω από 100.000. Το επόμενο διάστημα, σύμφωνα με πληροφορίες, το υπουργείο Εσωτερικών σε συνεργασία με το υπουργείο Οικονομικών θα πρέπει να προχωρήσουν στην έκδοση κοινής υπουργικής απόφασης με την οποία θα υποχρεώνεται το σύνολο των δημοσίων και δημοτικών υπαλλήλων να καταθέτει ηλεκτρονικά τη δήλωση. Η τυπική υποχρέωση υποβολής δήλωσης πόθεν έσχες επισημαίνεται στον υπαλληλικό κώδικα ενώ στο άρθρο 28 αναφέρεται επίμαχη πρόβλεψη για έκδοση ΚΥΑ. Σε περίπτωση που υλοποιηθεί η σχετική πολιτική βούληση, οι υπόχρεοι ηλεκτρονικής κατάθεσης της αίτησης θα ξεπεράσουν τις 500.000.
Στο πλαίσιο των νομοθετικών κυβερνητικών πρωτοβουλιών, οι αιτήσεις που θα κατατίθενται στον Άρειο Πάγο περιορίζονται μόνο σε ορισμένα πολιτικά πρόσωπα και τους δικαστές Οι υπόλοιποι πολίτες που υπέβαλαν τις δηλώσεις στον Άρειο Πάγο συμπεριλαμβανομένων και των δημοσιογράφων θα τις υποβάλλουν πλέον στην Αρχή για το ξέπλυμα μαύρου χρήματος. Η συγκεκριμένη Αρχή θα ελέγχει πάνω από 30.000 αιτήσεις. Ένα μεγάλο μέρος από τους υπόχρεους απασχολούνται στη δημόσια τάξη (περίπου 60.000).
Η ευθύνη του ελέγχου των δηλώσεών τους παραμένει στην υπηρεσία Εσωτερικών Υποθέσεων. Επίσης η Γενική Διεύθυνση Οικονομικής Επιθεώρησης θα ελέγχει περίπου 15.000 δηλώσεις. Ο γενικός επιθεωρητής διεξάγει έκτακτο και τακτικό έλεγχο σε 7.000 υπαλλήλους (π.χ. υπάλληλοι Πολεοδομιών), ενώ έκτακτους ελέγχους σε όλο το εύρος του Δημοσίου διεξάγει και το Σώμα Επιθεωρητών Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης.
Οι 8 παρεμβάσεις
Οι αλλαγές-«κλειδιά» που θα γίνουν με το νέο σύστημα υποβολής των δηλώσεων είναι οκτώ. Όπως έχει ήδη επισημανθεί με το υφιστάμενο σύστημα ελέγχου οι υπόχρεοι έστελναν ταχυδρομικά τις δηλώσεις στη διεύθυνση του φορέα που ασκούσε τον έλεγχο, ο οποίος τις στοίβαζε σε αποθήκες και ήλεγχε είτε ένα δείγμα, είτε στοχευμένα μετά από καταγγελίες. Με το σύστημα δημιουργείται μια ενιαία ηλεκτρονική βάση δεδομένων. Ο δειγματοληπτικός-τυπικός έλεγχος θα ανήκει πλέον στο παρελθόν, καθώς η διερεύνηση των φακέλων θα γίνεται καθολικά.
Το ηλεκτρονικό σύστημα με την παραμετροποίηση που θα γίνει θα βγάζει «κόκκινες σημαίες» και θα δημιουργεί λίστες υποψηφίων-υπόπτων για έλεγχο. Από το πρώτο αυτό ηλεκτρονικό «face-control» στο σύνολο των δηλώσεων οι ελεγκτικές Αρχές θα κρίνουν και τα επόμενα βήματα που θα ακολουθήσουν, για να εντοπίσουν ενοχοποιητικά στοιχεία. Κάθε φορέας θα μπορεί να έχει πρόσβαση μέσω του Taxis στα φορολογικά δεδομένα του ελεγχόμενου, ενώ αν κριθεί αναγκαίο θα ανοίγονται και τραπεζικοί λογαριασμοί. Το ηλεκτρονικό σύστημα θα μπορεί ουσιαστικά να κάνει καθολικά όλη αυτή τη δουλειά την οποία είχαν αναλάβει οι ελεγκτές για ένα δείγμα «ιατρών του Κολωνακίου».Μέσα από τη «διαβαθμισμένη» πρόσβαση, οι φορείς θα μπορούν να διασταυρώνουν στοιχεία και να ανταλλάσσουν πληροφορίες. Με το νέο σύστημα θα βελτιωθεί και η φόρμα υποβολής των δεδομένων που θα ζητούνται για τη δήλωση πόθεν έσχες. Η έντυπη μορφή της αριθμεί τις 21 σελίδες, οι οποίες περιέχουν σημεία δυσνόητα και δύσκολα να συμπληρωθούν από τους ενδιαφερόμενους. Η ηλεκτρονική υποβολή θα έχει εύκολες εφαρμογές, ενώ θα διασφαλίζεται και το αδιάβλητο της όλης διαδικασίας. Ουσιαστικά θα γίνεται με ένα σύστημα αντίστοιχο εκείνου που εφαρμόζεται για την ηλεκτρονική υποβολή των φορολογικών δηλώσεων. Σύμφωνα με τα όσα ισχύουν μέχρι τώρα, ο φάκελος υποβολής θα έπρεπε να περιέχει και μια σειρά από επιπλέον φορολογικά έγγραφα, όπως για παράδειγμα το Ε1 και Ε9. Με τη νέα εφαρμογή αυτό δεν θα χρειάζεται να γίνεται, καθώς οι ελεγκτές θα έχουν ηλεκτρονική πρόσβαση στα φορολογικά στοιχεία.
Ένα άλλο σημαντικό επίτευγμα με τη νέα εφαρμογή θα είναι η δυνατότητα σύγκρισης με τα προηγούμενα έτη. Μέχρι σήμερα αυτό ήταν πρακτικά αδύνατον, καθώς έπρεπε να γίνει «χειροκίνητα» και μάλιστα μόνο σε δείγμα. Με τη νέα εφαρμογή, η σύγκριση θα γίνεται αυτόματα, εκμηδενίζοντας το χρόνο ελέγχου. Με τον τρόπο αυτό αν κάποιος εμφανίζει θεαματικές αποκλίσεις στα περιουσιακά του στοιχεία από χρονιά σε χρονιά, αυτό θα επισημαίνεται. Το ίδιο θα γίνεται και στις περιπτώσεις που ένας εφοριακός, για παράδειγμα, θα εμφανίζεται την πρώτη χρονιά να κατέχει ένα διαμέρισμα 100 τετραγωνικών και έπειτα από μια δεκαετία να εμφανίζεται με πολυκατοικία, ακριβό αυτοκίνητο και εξοχική κατοικία. Σε πρακτικό επίπεδο, η ηλεκτρονική υποβολή μειώνει καθοριστικά το κόστος και εξοικονομούνται χιλιάδες εργατοώρες της κωδικοποίησης και ελέγχου όλων αυτών των φακέλων.
Στόχος
Στις προθέσεις της κυβέρνησης είναι να ενεργοποιηθεί άμεσα το ηλεκτρονικό σύστημα, προκειμένου το 2012 να είναι σε θέση να δεχτεί την ηλεκτρονική υποβολή των δηλώσεων του 2011. Για να μπορέσει όμως να γίνει κάτι τέτοιο θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί μια σειρά από διαδικασίες. Να συνταχθούν τα τεχνικά δελτία, τα τεύχη διακήρυξης και να υλοποιηθεί με διεθνή διαγωνισμό η επιλογή αναδόχου. Η επιτάχυνση των διαδικασιών δημοπράτησης και υλοποίησης των συμβάσεων κρίνεται καθοριστική, προκειμένου να μπορέσει να τεθεί σε εφαρμογή το σύστημα.