Γράφει ο συγκοινωνιολόγος Χαράλαμπος Α. Σκυργιάννης
Καλημέρα σε μία ακόμη ημέρα-ορόσημο στην παγκόσμια ιστορία, 11 Σεπτεμβρίου 2001, τρομοκρατικές επιθέσεις ενάντια στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου στην Νέα Υόρκη, που είχαν ως άμεσο αποτέλεσμα τους πολέμους των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν (2001) και στο Ιράκ (2003), στο πλαίσιο του «παγκόσμιου πολέμου κατά της τρομοκρατίας». Την θυμάμαι καλά αυτή την ημέρα, βρισκόμουν στο Νοσοκομείο, φροντίζοντας τον 95χρονο πατέρα μου, και στην τηλεόραση του θαλάμου εμφανίστηκαν ξαφνικά οι δύο φλεγόμενοι πύργοι του Μανχάταν…
Στην αρχή της εβδομάδας δεχτήκαμε κι ένα ακόμη θλιβερό άγγελμα, τον αιφνίδιο θάνατο του αγαπημένου τραγουδοποιού Λαυρέντη Μαχαιρίτσα, που καταγόταν από τα μέρη μας, ως συνέχεια του δυστυχήματος στο λούνα παρκ του Αλμυρού, της θανατηφόρας πτώσης της μπασκέτας, του τροχαίου στο Αίγιο και πολλών άλλων παρομοίων καταστάσεων. «Ποια πόλη, ποια χώρα, ποια θάλασσα σε ταξιδεύει τώρα…» καλό ταξίδι Λαυρέντη…
Για την μεγάλη γκάφα με τα γλυπτά του Παρθενώνα κάναμε μία νύξη στα προηγούμενα κυκλο-φ-οριακα και παρακολουθήσαμε τις πάμπολλες σχετικές αναρτήσεις στο φατσοβιβλίο, οι περισσότερες από τις οποίες πρέπει να πω ότι ήταν βλακώδεις, σε σχέση με ένα τόσο σοβαρό θέμα. Μία ωστόσο ανάρτηση, του καλού φίλου Γιώργου Κοτσμανίδη, με δίδαξε και με συγκλόνισε – αυτή είναι η τεράστια δύναμη του διαδικτύου, απέραντη βλακεία και απέραντη γνώση ταυτοχρόνως. Πρόκειται για ένα ποίημα, που έχει την εξής ιστορία:
«Όταν ο Λόρδος Έλγιν, ένας Σκώτος, λεηλατούσε την Ακρόπολη των Αθηνών, ένας άλλος Σκώτος, ο Λόρδος Βύρων κατοικούσε σ’ ένα ξενώνα κάτω από την Ακρόπολη και έφριξε όταν, μετά από πρόσκληση του Έλγιν, είδε τί έκανε ο τελευταίος στον Παρθενώνα.
Ο Βύρων έγραψε δυο οργισμένα ποιήματα καταγγέλλοντας τον βέβηλο ακρωτηριασμό και την κλοπή των Αρχαίων Ελληνικών αριστουργημάτων που κοσμούσαν τον Παρθενώνα.
Το “Childe Harold’s Pilgrimage” είναι τό γνωστότερο από τα δυο ποιήματα, το δεύτερο ποίημα είναι η “Κατάρα της Αθηνάς”.
Πάντως, από την στιγμή που ο Έλγιν βεβήλωσε τον Παρθενώνα, δεν ξαναείδε άσπρη μέρα στην μίζερη ζωή του.
«Η κατάρα της Αθηνάς» (The Curse of Minerva) είναι ένα ποίημα που έγραψε ο George Gordon Byron (στα ελληνικά λόρδος Βύρων) το 1811 αντικρίζοντας για πρώτη φορά τον συλημένο Παρθενώνα. Στην ελληνική μετάφραση (του Πάνου Καραγιώργου) είναι το ακόλουθο:
Μεγαλόπρεπα κι αγάλια τώρα ο ήλιος κατεβαίνει
πάνω στου Μοριά τους λόφους με θωριά χαριτωμένη·
όχι σαν εκεί στις χώρες του Βορρά, σκοτεινιασμένος,
αλλ’ αστραφτερός σαν φλόγα, ζωντανός, φωτολουσμένος κλπ. κλπ.
Το ποίημα είναι μακρύ, είναι ένας ύμνος στο περιβάλλον και στους ανθρώπους της Ελλάδας, ένα έντονα αρνητικό σχόλιο γενικά για τους συμπατριώτες του Σκωτσέζους και καταλήγει με την κατάρα της θεάς Αθηνάς:
Και στο τέλος, μεσ’ στο τόσο το ανώνυμο το πλήθος,
θα βρεθεί κάποιος διαβάτης που θα έχει λίγο ήθος·
λυπημένος, βλέποντάς τα, άφωνος θ’ αγανακτήσει,
θα θαυμάσει τα κλεμμένα, μα τον κλέφτη θα μισήσει.
Ώ, καταραμένη να ’ναι η ζωή του και ο τάφος,
και οργή να συνοδεύει το ιερόσυλό του πάθος!
Τ’ όνομά του η Ιστορία δίπλα σε ’κείνου θα γράψει
του τρελού, που της Εφέσου το ναό ’χε κατακάψει.
Κι η κατάρα μου πιο πέρα κι απ’ τον τάφο του να πάει
Ο Ηρόστρατος κι ο Έλγιν σε σελίδες παραμένουν
που είναι στιγματισμένες και με στίχους όπου καίνε·
έτσι πάντα είναι γραμμένοι και οι δυο καταραμένοι,
μα ο δεύτερος πιο μαύρος απ’ τον πρώτο θ’ απομένει…»
Πιο μαύρος, λοιπόν, ο Έλγιν απ’ τον Ηρόστρατο! Μαύρος και καταραμένος, από την θεά Αθηνά και τον λόρδο Βύρωνα. Κι από όλους τους Έλληνες. Ας μην του δώσουμε την δυνατότητα να εξιλεωθεί, με ανιστόρητες και ανόητες κινήσεις. Γεια σας.
Στην φωτογραφία το χρυσελεφάντινο άγαλμα της θεάς Αθηνάς μέσα στον Παρθενώνα, σε αναπαράσταση σύμφωνα με το αντίγραφο του 2ου π.Χ. αιώνα «Αθηνά του Βαρβακείου» που εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας.
