Της
Αμαλίας Κουμπούρα
Με ιδιαίτερη επιτυχία διεξήχθη το 8ο Διεθνές Συνέδριο «Φεραί-Βελεστίνο-Ρήγας» στη γενέτειρα του εθνεγέρτου και επαναστάτου Ρήγα Βελεστινλή, το Βελεστίνο, κατά το τριήμερο 5-7 Μαΐου, στον χώρο του Δημοτικού Σχολείου, σε δύο αίθουσες, με παράλληλες εισηγήσεις. Σε αυτό συμμετείχαν εβδομήντα επιστήμονες από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Απετέλεσε σημαντικό επιστημονικό και πολιτιστικό γεγονός για την περιοχή και έχει πλέον καταστεί θεσμός η διοργάνωσή του κάθε πέντε χρόνια, από το 1986, με τις τρεις θεματικές ενότητες για τον Ρήγα Βελεστινλή, τις αρχαίες Φερές και την ιστορία του Βελεστίνου, με την ευρύτερη περιοχή του Δήμου Ρήγα Φεραίου. Είναι σημαντικό ότι η χρονική διάρκεια των τοποθετήσεων των επιστημόνων ετηρήθη κατά το πρόγραμμα.
Το 8ο Διεθνές Συνέδριο διοργανώθηκε από την Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα και τον Δήμο Ρήγα Φεραίου, τελώντας υπό την αιγίδα της Περιφέρειας Θεσσαλίας και του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, στο οποίο μάλιστα συμμετείχαν η Εφορεία Αρχαιοτήτων Μαγνησίας, το Ίδρυμα Ωνάση / Ωνάσειος Βιβλιοθήκη και τα ΓΑΚ-ΙΑΜ Αρχείου Χαρτογραφικής Κληρονομιάς.
Η έναρξη των εργασιών έγινε στη θαυμάσια αίθουσα εκδηλώσεων του Προτύπου ΕΠΑΛ Βελεστίνου, όπου ο δήμαρχος Ρήγα Φεραίου κ. Δημήτριος Νασίκας άνοιξε τις εργασίες του συνεδρίου. Στη συνέχεια ο πρόεδρος της Επιστημονικής Εταιρείας, ο δρ Δημήτριος Καραμπερόπουλος, ανεφέρθη στο ιστορικό έναρξης του 1ου Συνεδρίου το 1986, τονίζων ότι τα συνέδρια αγκαλιάστηκαν από τους ειδικούς επιστήμονες και τα πρακτικά τους εξεδόθησαν σε επτά πολυσέλιδους τόμους. Την ευλογία του έδωσε ο σεβασμιότατος μητροπολίτης Δημητριάδος κ. Ιγνάτιος με τον μεστό λόγο του.
Το 8ο Συνέδριο χαιρέτισε η αντιπεριφερειάρχης κ. Δ. Κολυνδρίνη τονίζοντας τη σημασία της διοργάνωσής του. Επίσης, χαιρετισμό απηύθυναν η αρχαιολόγος κ. Α. Ιντζεσίλογλου εκ μέρους της προϊσταμένης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μαγνησίας κ. Α. Μπάτσιου, η υπεύθυνη της Ωνασείου Βιβλιοθήκης κ. Γεροντοπούλου και η πρόεδρος του Λυκείου Ελληνίδων Βόλου κ. Μ. Σπανού, αναφέροντας τα σχετικά με τη θαυμάσια κεντημένη «Χάρτα της Ελλάδος» του Ρήγα Βελεστινλή.
Η εναρκτήρια ομιλία έγινε από την κ. Αικ. Πολυμέρου-Καμηλάκη, ομότιμος ερευνήτρια, πρ. διευθύντρια του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών και μέλος της Εθνικής Επιτροπής για την Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά του ΥΠΠΟΑ, η οποία απετίμησε τα οκτώ συνέδρια της Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα για την πολιτιστική κληρονομιά, ως υπόβαθρο για την τοπική ανάπτυξη.
Το Σάββατο 6 Μαΐου οι εργασίες του 8ου Συνεδρίου πραγματοποιήθηκαν σε δύο κατάλληλα διαμορφωμένες αίθουσες του 1ου Δημοτικού Σχολείου Βελεστίνου. Εντύπωση έκανε η προσέλευση πολλών επισκεπτών που παρηκολούθησαν τις επιστημονικές ανακοινώσεις του 8ου Συνεδρίου, επτά για τις αρχαίες Φερές, δεκατρείς για το Βελεστίνο και την περιοχή του και πενήντα για τον Ρήγα Βελεστινλή.
Κατά τις εργασίες του 8ου Διεθνούς Συνεδρίου υπήρξαν και παράλληλες δράσεις, όπως εκείνη του Ωνασείου Ιδρύματος / Ωνασείου Βιβλιοθήκης για τα παιδιά του Δημοτικού του Δήμου Ρήγα Φεραίου. Σε ειδική αίθουσα παρουσιάστηκε το εκπαιδευτικό Πρόγραμμα «Ζωγραφήγηση: Ταξιδεύοντας με τα σύμβολα και τους μύθους της Χάρτας του Ρήγα», με τη συγγραφέα-εικονογράφο Λήδα Βαρβαρούση. Επίσης, έγινε ξενάγηση από την αρχαιολόγο κ. Π. Αραχωβίτη στο αποκαλυφθέν αρχαίο τείχος των Φερών στον πεζόδρομο του Βελεστίνου και επίσκεψη στο πρωτότυπο αντίτυπο της «Χάρτας της Ελλάδος» του Ρήγα, που είναι ένα από τα 55 καταγεγραμμένα αντίτυπα στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Το πρωί της Κυριακής 7 Μαΐου, αφού έγινε επιμνημόσυνη δέηση στον ανδριάντα του Ρήγα, συνεχίστηκαν οι συνεδριάσεις των επιστημόνων και έληξαν στις 3 μ.μ. με την καταληκτήρια συνεδρίαση, όπου τονίστηκαν τα συμπεράσματα του 8ου Συνεδρίου, με τις ευχές συνάντησης στο επόμενο 9ο Διεθνές Συνέδριο «Φεραί – Βελεστίνο – Ρήγας», το 2027.
Τα συνέδρια που διοργανώνονται από την Επιστημονική Εταιρεία για τον Ρήγα Βελεστινλή και την περιοχή των Φερών και του Βελεστίνου αποτελούν μια πνευματική παράδοση. Μια μακρά ιστορία, αδιάλειπτη εξ όσων φαίνεται, που συντελεί απαρεγκλίτως στην ανάδειξη πρωτότυπων επιστημονικών συμπερασμάτων. Οι εισηγήσεις και τα εκδιδόμενα πρακτικά κρατούν ζωντανό το επιστημονικό ενδιαφέρον για μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες του Νεοελληνικού Διαφωτισμού και της ελληνικής προεπαναστατικής περιόδου. Η ευρεία και διεισδυτική ματιά του Ρήγα σε πολιτικά, πολιτειακά και κοινωνικά θέματα εισχωρεί στη σύγχρονη επιστημονική έρευνα και πολιτειακή σκέψη γύρω από θεμελιώδη και μείζονα ζητήματα και προβλήματα που σχετίζονται με την κοινωνική οργάνωση, την κοινωνιολογία, τη νομική και την ιστορία, τη λαογραφία, την κοινωνική ανθρωπολογία και τη νεοελληνική λογοτεχνία.
Οι εισηγήσεις των συνέδρων κάλυπταν ποικίλες θεματικές: Διακειμενική σχέση του Ρήγα με τη νεοελληνική λογοτεχνία, θρησκευτική ιδεολογία, πρόσληψη του έργου του Ρήγα στην εκπαίδευση, τη μουσική, τον ελληνικό και τον ξένο Τύπο, η ελληνική παιδεία στο Σύνταγμα του Ρήγα, νεότερες αρχαιολογικές έρευνες στις Φερές κατά τα έτη 2021-2022, εφαρμογές ψηφιακής διαχείρισης του πολιτιστικού αποθέματος των Φερών, ο πόλεμος του 1878 και τα ιστορικά δημοτικά τραγούδια του ατυχούς πολέμου του 1897, η πυρπόληση του Βελεστίνου το 1943 και οι αναμνήσεις του Βελεστινιώτου πολεμιστού Χρήστου Ζησοπούλου από το 1940-41.
Ενδεικτικώς, για την τελευταία θεματική κατηγορία, ένα σημαντικό ζήτημα που ετέθη μετά το πέρας των εργασιών του συνεδρίου είναι η ανάγκη καταγραφής της προφορικής ιστορίας και των βιωμάτων ζωής των κατοίκων του Βελεστίνου, ιδίως για την εποχή της Κατοχής, σε συνεργασία με την Ο.Π.Ι.ΒΟ. (Ομάδα Προφορικής Ιστορίας Βόλου), που ιδρύθηκε το 2014 μετά από σεμινάριο που διοργάνωσε η Ένωση Προφορικής Ιστορίας (Ε.Π.Ι.) σε συνεργασία με τα Γενικά Αρχεία του Κράτους (Γ.Α.Κ. – Αρχεία Ν. Μαγνησίας). Οι συνεντεύξεις έχουν μορφή αφήγησης ζωής και καλύπτουν θεματικές όπως η δεκαετία του 1940, η μετανάστευση και η βιομηχανική εργασία.
Το αρχείο είναι προσβάσιμο από το Εργαστήριο Ιστορίας του Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας (Ι.Α.Κ.Α.) του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, ενώ ένα μέρος του βρίσκεται και στα ΓΑΚ Μαγνησίας. Μια τέτοια συνεργασία θα αποβεί ιδιαίτερα σημαντική, καθώς θα συμβάλει στη διάσωση του υλικού του προφορικού πολιτισμού και της περιοχής του Βελεστίνου. Χρειάζεται να τονισθεί η σημασία της σύνδεσης της επιστημονικής έρευνας, σε ανακοινώσεις συνεδρίων, με την ακαδημαϊκή κοινότητα. Η δημιουργία ενός δικτύου έρευνας με συμμετοχή πολλών παραγόντων διαμορφώνει ένα ικανότερο πλαίσιο για τη θέση προτάσεων που θα συντελέσουν εις το να γίνει η επιστημονική γνώση πιο κοινωνικώς χρήσιμη και να μπορούν τα επιστημονικά συμπεράσματα να αξιοποιούνται εν τη πράξει.