Με αφορμή την παράσταση «Φαίδρας Άτοπος» που παρουσιάζεται στον Βόλο την Κυριακή 21 Απριλίου στις 20.30 μ.μ. στο κινηματοθέατρο Αχίλλειον, η Ηρώ Μουκίου μιλά για τους λόγους που επέλεξε να ενσαρκώσει επί σκηνής τη συγκεκριμένη ηρωίδα, για τις αξίες της ζωής, τις ενασχολήσεις της με τη διδασκαλία της υποκριτικής, τις φιλοζωικές της δράσεις, τα επόμενα επαγγελματικά της σχέδια, αλλά και την εικοσαετή σχέση της με τον Βόλο.
Συνέντευξη
ΧΑΡΙΤΙΝΗ ΜΑΛΙΣΣΟΒΑ
«Φαίδρας Άτοπος» η παράσταση-μονόλογος που αποδίδεται με συνοδεία ζωντανής μουσικής. Θα μας δώσετε κάποια στοιχεία της;
Πρόκειται για μια παράσταση πολυμορφική, υβριδική θα έλεγα. Με την έννοια της συμπερίληψης πολλών ειδών θεάτρου, όπως είναι τα αμιγώς τραγωδιακά κομμάτια, η σύγχρονη απεύθυνση στο κοινό, ο χορός και το σωματικό θέατρο, που δίνει την αίσθηση στον θεατή μιας διαρκώς κινούμενης βόμβας έτοιμης να εκραγεί, ο λόγος με λογοτεχνική αξία, καθώς και η μουσική αρχαίας λύρας διά χειρός του Νίκου Ξανθούλη, που παίζει τον ρόλο του β’ υποκριτική μόνο με τη μουσική του. Η μουσική γίνεται Θησέας και Ιππόλυτος. Γίνεται δαίμονας και άγγελος. Με αυτόν τον τρόπο αντιμετωπίστηκε το όλο εγχείρημα και από τον σκηνοθέτη μας Αντώνη Καραγιάννη.
Γιατί επιλέξατε να αποδώσετε και να μοιραστείτε με το κοινό τη Φαίδρα και την ιστορία της;
Το κείμενο αυτό, γραμμένο από τη Δήμητρα Μήττα, όταν μου προτάθηκε, διαπίστωσα μια διαφορετική ανάγνωση και αντιμετώπιση του μύθου, πέρα από ό,τι γνωρίζαμε μέχρι τώρα. Είναι μια βαθιά τομή στον ψυχισμό της Φαίδρας διά στόματος της ίδιας της Φαίδρας. Την τοποθετεί απέναντι στον εαυτό της και το κοινό. Κάνει την αυτοκριτική της και αφήνεται σε μια εκ νέου κρίση του κοινού. Δεν στέκεται στην επιφάνεια μόνο των γεγονότων, αλλά πίσω και κάτω από την πράξη. Είναι εν τέλει μια επαναστατική πράξη κόντρα στην καταπίεση με αφορμή τον έρωτα.
Πρόκειται για γυναικεία προσωπικότητα που οι πράξεις της την καθιστούν κάθε άλλο παρά πρότυπο. Ποια είναι τα στοιχεία του χαρακτήρα της, τα οποία σας βοήθησαν να την κατανοήσετε;
Συγκρούστηκα με την αντιηρωίδα μου, οι πράξεις της οδήγησαν στον αφανισμό. Προσπάθησα να κατανοήσω τη διαδρομή του συναισθηματικού της κόσμου μέχρι τον έρωτα, τη δολοπλοκία, την απόρριψη και τέλος την αυτοχειρία. Αυτή η γυναίκα ήταν αόρατη στη σύντομη ζωή της. Δεν την αγάπησε ποτέ κανείς. Ο Θησέας την περιέφερε σαν τρόπαιο. Την αντιμετώπιζε σαν σκεύος ηδονής μετά τις μάχες του, σαν μηχανή αναπαραγωγής για την απόκτηση διαδόχων. Οι γονείς της, Μίνωας και Πασιφάη, παραδομένοι στα πάθη τους. Με λίγα λόγια ένα βολικό εργαλείο, ένας σάκος του μποξ, μια «νομίμως για την εποχή» κακοποιημένη γυναίκα. Στάθηκα στην επανάστασή της. Ο έρωτας ήταν η αφορμή. Ξύπνησε μέσα της η έννοια «δικαίωμα». Είναι πέρα από τις στενές περιγραφές του μύθου. Τόλμησε να αντιταχθεί σε όλα όσα επέβαλε η συντηρητική αθηναϊκή κοινωνία. Ειδικότερα όταν η επανάσταση έρχεται από την ίδια τη βασίλισσα. Το αρνητικό είναι η βία. Το θολωμένο της μυαλό, η απογοήτευση από την απόρριψη – ίσως και εγωισμός – την οδήγησαν στη λάθος διεκδίκηση των δικαιωμάτων της. Δεν την αθώωσα λοιπόν για να την προσεγγίσω. Κράτησα την πολυπλοκότητα των συναισθημάτων της, την ακραία ποικιλία που την κάνει τόσο ενδιαφέρουσα, γι’ αυτό και ασχολήθηκαν παγκοσμίως οι συγγραφείς με τη Φαίδρα, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.
Το δικαίωμα μιας αυτοκαθοριζόμενης ζωής και αυτοδιάθεσης της ύπαρξης σε συνδυασμό με τα όρια και τις ηθικές αξίες. Πώς σχολιάζετε;
Όλα τα δικαιώματα έχουν κόκκινη γραμμή. Είναι η γραμμή που λέει στοπ γιατί αρχίζει το δικαίωμα του άλλου. Ο αυτοκαθορισμός και η αυτοδιάθεση σε σχέση με τις ηθικές αξίες, είναι μεγάλο θέμα. Ακριβώς γιατί η ηθική αλλάζει ανά τους αιώνες. Για παράδειγμα άλλη ήταν η ηθική το ’60, άλλη σήμερα. Τότε η μοιχεία ήταν ποινικό αδίκημα. Για να μην πάω και πιο πίσω στον μεσαίωνα. Γι’ αυτόν τον λόγο θεωρώ ότι οι γενικεύσεις δεν έχουν νόημα. Κάθε άνθρωπος είναι μια μονάδα διαφορετική που καλείται να συνυπάρξει με τις υπόλοιπες μονάδες. Το βρίσκω εξαιρετικά πολύπλοκο και θεωρώ ότι η λύση βρίσκεται στην εκπαίδευση.
Έξαρση βίας, γυναικοκτονίες και η πατριαρχία καλά κρατεί. Βλέπετε να υπάρχει φως στη ζοφερή αυτή κατάσταση;
Η Φαίδρα είναι μια καταπιεσμένη γυναίκα, που έφυγε από μια Μινωική Κρήτη, όπου οι γυναίκες είχαν ακάλυπτο το στήθος, είχαν ελευθερίες και γενικά ουσιαστικό ρόλο στα κοινά. Βρέθηκε στην αντίπερα όχθη της ανδροκρατούμενης Αθήνας του Θησέα. Δυστυχώς επικράτησε η ανδροκρατία – πατριαρχία, και οι μητριαρχικές κοινωνίες έσβησαν. Αυτές τις χιλιάδες των χρόνων που πέρασαν, με την εξέλιξη και την πρόσβαση στη γνώση και την ενημέρωση, ολοένα και πιο ταχεία, έπρεπε να έχει εξαλειφθεί το φαινόμενο της κακοποίησης και των γυναικοκτονιών. Αυτό λέει η λογική. Όχι μόνο δεν έγινε έτσι, αλλά εξελίχθηκε αντίστροφα. Οξύμωρο. Το φως στη ζοφερή αυτή κατάσταση, δεν ξέρω πραγματικά πότε θα φανεί. Και μιλάμε για Δύση – υποτίθεται εξελιγμένη – όπου μόλις πριν λίγα χρόνια οι γυναίκες απέκτησαν το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσαι, του δημόσιου λόγου, πρόσβαση στη μόρφωση και επαγγελματική ανέλιξη. Παρόλα αυτά και σε αυτούς τους τομείς, ακόμη υπάρχουν ανισότητες. Πιστεύω η ρίζα βρίσκεται στον τρόπο που μεγαλώνουμε τα παιδιά μας. Πολύ συχνά κι εμείς οι γυναίκες, αντιμετωπίζουμε διαφορετικά το αγόρι μας από το κορίτσι μέσα στην οικογένεια. Επίσης πιστεύω ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν σε περιβάλλον με βία, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να ασκήσουν βία στο αύριο, γιατί το θεωρούν φυσιολογικό. Γι’ αυτό, όποια γυναίκα υφίσταται κακοποίηση, δεν πρέπει να μένει απαθής. Η καταγγελία είναι μια σανίδα σωτηρίας. Αρκεί να βρει ώτα εκπαιδευμένα από την πολιτεία. Έχουμε δρόμο ακόμα.
Ποια αξία θεωρείτε υπέρτατη;
Σαφώς την ελευθερία. Τη δική μου, αλλά και των άλλων βέβαια. Διαφορετικά γίνεται εγωκεντρική έννοια και επικίνδυνη αν παρερμηνευτεί.
Πρόσφατα σας παρακολουθήσαμε στη σειρά το Κόκκινο Ποτάμι. Πώς κρίνετε την πορεία της τηλεόρασης, σε επίπεδο σειρών, τα τελευταία χρόνια;
Το επίπεδο της ελληνικής τηλεόρασης είναι σε πολύ καλό δρόμο. Βλέπουμε καλοδουλεμένες σειρές, ωραία μυθοπλασία, νέες τεχνικές, γνώση και καλές ερμηνείες. Η γενική εικόνα μού αρέσει. Σίγουρα υπάρχουν και λιγότερο καλές σειρές, αλλά το σύνολο έχει θετικό πρόσημο.
Πέρα από την ιδιότητα της ηθοποιού ασχολείστε με τη διδασκαλία και δραστηριοποιείστε ενεργά σε οικολογικά και ζητήματα προστασίας των ζώων. Πώς αντεπεξέρχεστε με τόσες ενασχολήσεις;
Πιστεύω ότι ο κάθε άνθρωπος βρίσκει χρόνο για να κάνει αυτά που επιθυμεί. Το ίδιο κι εγώ. Αν δεν επιθυμώ κάτι, προβάλλω ως δικαιολογία την έλλειψη χρόνου. Η ενασχόληση με τη διδασκαλία της θεατρικής τέχνης στην Ανώτερη Σχολή που διδάσκω, είναι μια «υποχρέωση» να μεταλαμπαδεύσω όλα όσα εγώ έμαθα αυτά τα τριάντα πέντε χρόνια από τους σπουδαίους δασκάλους μου, καθώς και τις συνεργασίες μου. Αυτό δεν έχεις δικαίωμα να το κρατήσεις για εσένα. Πρέπει να εκπαιδεύσεις νεότερες γενιές ώστε το θέατρο να συνεχίσει να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ψυχικής και πνευματικής υγείας. Όσο για το περιβάλλον και τη φιλοζωία, ήταν σύμφυτη ανάγκη μου. Θυμάμαι πάντα τον εαυτό μου να σέβεται την καθόλου δεδομένη προσφορά των αγαθών της φύσης και το δικαίωμα όλων των πλασμάτων επί του πλανήτη μας. Γι’ αυτό πάλευα και θα παλεύω μέχρι να πεθάνω. Ας μην είμαστε κοντόφθαλμοι. Τα μικροσυμφέροντά μας, στον μικρόκοσμό μας φαντάζουν γελοία. Αν πεθάνει το περιβάλλον πρώτο, θα έρθει το τέλος για όλα τα έμβια είδη. Θα το φωνάζω όπου μου δίνεται βήμα.
Ποια είναι τα επόμενα επαγγελματικά σας σχέδια;
Μόλις ολοκλήρωσα τα γυρίσματα της ταινίας μικρού μήκους με τίτλο «Ανήθικη ανάμνηση» της Δέσποινας Σωτηροπούλου με συμπρωταγωνιστή τον Τάσο Σωτηράκη. Η ταινία προορίζεται για το Φεστιβάλ της Δράμας. Τα θεατρικά μου σχέδια δεν είναι ακόμη ανακοινώσιμα – αλλά υπόσχομαι κάτι καλό – και βεβαίως η Φαίδρα μας θα συνεχίζει παράλληλα με ό,τι άλλο, την πορεία της εκ νέου στην Αθήνα την ερχόμενη σεζόν.
Την Κυριακή 21 Απριλίου το κοινό του Βόλου θα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει την παράσταση στο κινηματοθέατρο Αχίλλειον. Θέλετε να μας μιλήσετε για τη σχέση σας με την πόλη του Βόλου;
Η σχέση μου με τον Βόλο μπορεί να περιγραφεί και ως ερωτική. Έχω επιλέξει εδώ και 20 και πλέον χρόνια να περνώ μεγάλο μέρος της ζωής μου εδώ. Καλοκαίρια κυρίως. Έχω επενδύσει εδώ. Συναισθηματικά, αλλά και υλικά. Θεωρώ ότι είναι ένα από τα ωραιότερα μέρη της γης. Ευλογημένος τόπος. Έχω αναπτύξει ισχυρούς δεσμούς και με τους ανθρώπους. Εξαιρετικά θεατρόφιλο κοινό και εκπαιδευμένο. Εύχομαι να ανταποκριθούν, όπως πάντα, και σε αυτό το κάλεσμα, αλλά κυρίως υπόσχομαι να μην προδώσω τις προσδοκίες τους.
Το έργο «Φαίδρας Άτοπος» της Δήμητρας Μήττα, με την Ηρώ Μουκίου, μετά τη θριαμβευτική υποδοχή του κοινού στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδας και στην Αθήνα με τη σύμπραξη του Νίκου Ξανθούλη με μελωδίες αρχαίας επτάχορδης λύρας επί σκηνής, ξεκινάει την περιοδεία του σε μεγάλες πόλεις της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Η παράσταση απέσπασε διθυραμβικές κριτικές! Ο συγκλονιστικός μονόλογος για τη γυναικεία ψυχή – που όμως αφορά όλους – τον έρωτα και τις βλαβερές συνέπειές του, τη σάρκα και τις αδυναμίες της. Ένας ύμνος στο δικαίωμα της αυτοδιάθεσης, τις ανισότητες που υφίσταται η γυναίκα σε κάθε κοινωνία από το πριν έως το τώρα ίσως και το μετά.
Ένα ρεσιτάλ για δύο σολίστ. Μία ηθοποιό και έναν μουσικό.
Φαίδρα βασίλισσα, μητέρα, σύζυγος, ερωμένη. Από την Κρήτη στην Αθήνα. Θύμα και θύτρια. Η παράσταση με αφορμή τον μύθο της Φαίδρας επιχειρεί μια ανατομία στα σκοτάδια της ανθρώπινης επιθυμίας και τα όριά της. Πόσο η μοίρα μάς κατευθύνει; Έχουμε εμείς μερίδιο ευθύνης για τις επιλογές μας τελικά; Τι σημαίνει «ηθική» και πώς διαμορφώνεται ανά τους αιώνες; Στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης, της αμιγούς λογικής, θα την καταδικάζαμε; Ερωτήματα που η ίδια η αντιηρωίδα θέτει στον εαυτό της, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να εξηγήσει τα στρεβλά της ζωής της. Μια εξωπραγματική πραγματικότητα αποκαλύπτεται καθώς ξετυλίγει την ιστορία της. Η Φαίδρα μιλά για τη Φαίδρα με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Λυρισμός, χιούμορ, κυνισμός, ρεαλισμός, τραγωδία σε ρυθμό παραληρηματικό.
Η σαρωτική ερμηνεία της Ηρώς Μουκίου ακροβατεί στην κυριολεξία πάνω σε μια δοκό, υπό τους ήχους αρχαίας επτάχορδης λύρας, διά χειρός του σπουδαίου Νίκου Ξανθούλη επί σκηνής.
Ταυτότητα παράστασης: Κείμενο: Δήμητρα Μήττα, σκηνοθεσία: Αντώνης Καραγιάννης, Φαίδρα: Ηρώ Μουκίου, πρωτότυπη μουσική με αρχαία επτάχορδη λύρα και εκτέλεση επί σκηνής: Νίκος Ξανθούλης, σκηνικά: ORI M, κοστούμια: ORI M & ΒΕΣΤΙΑΡΙΟ, κίνηση / σχεδιασμός φώτων / video trailer: Αντώνης Καραγιάννης, επικοινωνία: Νταίζη Λεμπέση, email [email protected], γραφιστικά: Αντρέας Βούλγαρης για τη CreatADV, φωτογραφίες: Γιώργος Ζαρζώνης, Χριστίνα Φυλακτοπούλου. Παραγωγή: texnispoliteia.gr/.
Εισιτήρια: ticket services.gr/.
Τιμές εισιτηρίων: 15 ευρώ γενική είσοδος και 12 ευρώ (ΑμεΑ, φοιτητικό και ανέργων).