Του Αλέξανδρου Δημητρόπουλου
Πολλά – πάμπολλα – είναι τα γλωσσικά μαργαριτάρια που αγρεύει κανείς, αν και εφόσον τον «ενδιαφέρουν», από τα καθημερινά Δελτία Ειδήσεων (ας περιοριστούμε σ’ αυτά) τόσο του ραδιοφωνικού, όσο και του τηλεοπτικού -που έχει και τη μερίδα του λέοντος- τοπίου μας. Τρία από τα «συνήθη και επαναλαμβανόμενα» επιλέξαμε – και μάλιστα σε συσχετισμό με την καυτή θεματολογία των ημερών:
1. «Κι εμείς θα μπούμε στο επιδοτούμενο πρόγραμμα για την πλήρης ανακαίνιση του σπιτιού μας». Έτσι εκφράστηκε (όταν ρωτήθηκε σε σχετικό ρεπορτάζ) ένας συμπαθέστατος Έλληνας, τριανταπεντάρης περίπου, που σίγουρα θα έχει βγάλει το λύκειο (όχι πως δεν τα κάνουν μαντάρα και αρκετοί απ’ όσους έχουν κάνει ακόμη και μεταπτυχιακό)! Πρόκειται για τον πασίγνωστο – γραμματικό και συντακτικό – βιασμό της «φουκαριάρας» τρίτης κλίσεως (αυτής που κάποτε ήταν η σπονδυλική στήλη, κυριολεκτικά, στην πλουσιόδωρη εκφορά των ονομάτων). Ας μην αναφέρουμε και εκείνα: της διεθνής (αντί διεθνούς) κατακραυγής, του πλατύ (αντί πλατέος – άντε και πλατιού) κοινωνικού σώματος, και άλλα ακόμη φαιδρότερα… Και να πάμε και στις επιρρηματικές συντάξεις: ανεξαρτήτου (αντί ανεξαρτήτως) ηλικίας, αδιακρίτου (αντί αδιακρίτως) θρησκεύματος – αυτά που ξεφουρνίζουν ακόμη και βουλευτές μας (Έλληνες!) από τα έδρανα του Κοινοβουλίου.
2. «Πρέπει να ενδιαφερθούμε για την πάταξη του δημογραφικού μας προβλήματος», είπε επαγγελματίας δημοσιογράφος σε δημόσια συζήτηση. Ήθελε να πει, προφανέστατα, τη λέξη: αντιμετώπιση ή και επίλυση (γιατί «πατάσσεται» μόνον όποιος κάνει κάτι απρεπές ή παράνομο). Πρόκειται, εδώ, για τον ορισμό της ακυριολεξίας – όταν και η γλωσσική μας καχεξία έχει ανάγκη… επί πλέον (γλωσσικής) τροφής. Κάποιος υπουργός μας – και μάλιστα Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων – έλεγε, καθ’ έξιν και ανεπιγνώστως, τη φράση: «θα πάρουμε οπωσδήποτε τις ευθύνες μας» (να τις πάτε πού, κύριε υπουργέ;), επειδή ο φραστικός τύπος «θα αναλάβουμε (τις ευθύνες μας)» δεν του φαινόταν και πολύ «λαϊκότροπος» (να τον πούνε και «καθαρευουσιάνο», τον άνθρωπο;).
3. «Για δύο ολόκληρες ημέρες, στο σπίτι [κάποιου, τέλος πάντων], παράξαμε πολιτική», αποφάνθηκε βουλευτής (ενώπιον τηλεοπτικής κάμερας) – με τον ρηματικό τύπο «παράξαμε» (όπως και «θα παράξουμε») να κάνει θραύση, όλα τα τελευταία χρόνια, στον δημόσιο λόγο. Και γιατί όχι; Αφού και η πολιτική μπορεί να αναπτύσσεται… όπως τα μπιζέλια, για παράδειγμα, σε καλά οργωμένο χωράφι. Πρόκειται για έναν ακραίο (και κακόηχο) νεολογισμό, αφού ο Αόριστος β’ «παρήγαγον» είναι αυτός που δημιουργεί… την «παραγωγή»! Άρα: «έχουμε παραγάγει (και θα παραγάγουμε) πολιτική», είναι μια πρόσφορη λύση, καθώς και -εν ανάγκη- η χρήση των συνωνύμων: διαμορφώνω, συγκροτώ κ.ο.κ. Κάποτε ακούσαμε κάποιον κομματικό – και σίγουρα «σπουδαγμένο» – να βαυκαλίζεται: «με πολλή επιτυχία λήξαμε το συνέδριό μας». Ήθελε να πει: «ολοκληρώσαμε» ή «περατώσαμε», αλλά δεν του ερχόταν – ίσως και να του λειτουργούσε παράφωνα!
Δεν κατηγορούμε βέβαια τούς -εική και ως έτυχεν (δεν μεταφράζεται αυτό!) – τρεις «ευκαιριακούς» φίλους μας. Ελεγκτέους θεωρούμε, ωστόσο, τους δασκάλους τους – σε όλες τις βαθμίδες του εκπαιδευτικού μας συστήματος (του πανεπιστημίου μη εξαιρουμένου)!. Εκτός κι αν…οι ίδιοι αυτοί -οι φίλοι μας (όπως και πολλοί άλλοι)- είχαν προ πολλού εξαερωθεί πνευματικά, ώρες και ημέρες ατέλειωτες, «πάνω στα κάγκελα» των σχολείων και των σχολών τους…
Και ο «Λόγος»; Αφήστε τον να αβγατίζει ταξιδεύοντας στους κυματισμούς των εποχών: άλλος να είναι στον Ηράκλειτο, άλλος στον Πλάτωνα, άλλος στον ευαγγελιστή Ιωάννη, άλλος στον Σολωμό και τον Παπαδιαμάντη. Για να έχουμε την άνεση και όλοι εμείς -οι περιλειπόμενοι- να γυρίζουμε πλευρό, στην παστάδα μας!