Το δημοψήφισμα για το Μακεδονικό μπήκε στην τελική ευθεία και σε λίγες ώρες από τώρα θα γνωρίζουμε αν ο λαός της γειτονικής χώρας θα πει «ναι» στη συμφωνία των Πρεσπών ή θα την απορρίψει με αρνητική ψήφο.
Όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στα Σκόπια καθώς από τις 7 το πρωί ξεκίνησαν να προσέρχονται στις κάλπες οι πολίτες προκειμένου να ψηφίσουν στο δημοψήφισμα για την αλλαγή ή όχι του συνταγματικού ονόματος της γειτονικής μας χώρας.
Μια τυχόν θετική έκβαση του δημοψηφίσματος -ένα ΝΑΙ, δηλαδή- στην ουσία θα επικυρώσει την Συμφωνία των Πρεσπών μεταξύ Αθήνας και Σκοπίων και θα επιτρέψει στην κυβέρνηση του Ζόραν Ζάεφ να αρχίσει τις διαπραγματεύσεις για την ένταξη της χώρας σε ΝΑΤΟ και ΕΕ.
Το έξυπνο “τρικ” του Ζόραν Ζάεφ
Ο πρωθυπουργός της πΓΔΜ αρχικά προσανατολιζόταν να διατυπώσει το εξής ερώτημα στο δημοψήφισμα: «Δέχεστε την συμφωνία μεταξύ πΓΔΜ και Ελλάδας;»
Τελικά όμως και κατόπιν σχετικών ερευνών κοινής γνώμης πρυτάνευσε η επιλογή να διατυπώσει με διαφορετικό τρόπο το ερώτημα του δημοψηφίσματος και αντί για την Συμφωνία των Πρεσπών να προτάξει το εθνικό συμφέρον της ένταξης σε ΕΕ και ΝΑΤΟ , δηλαδή ως εξής:
“Είστε υπέρ της εισόδου στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ με την αποδοχή της συμφωνίας ανάμεσα στην Δημοκρατίας της “Μακεδονίας” και την Δημοκρατία της Ελλάδας”;
Οπως σημειώνουν τα σκοπιανά ΜΜΕ, σχετική έρευνα του Διεθνούς Κέντρου Συνεργασίας της πΓΔΜ έδειξε πως αν η ερώτηση ήταν «Δέχεστε την συμφωνία μεταξύ πΓΔΜ και Ελλάδας;» το ποσοστό υπέρ του «ΝΑΙ» τον Αύγουστο θα κυμαινόταν στο 39,8%, σε αντίθεση με το ισχύον ερώτημα, στο οποίο 41,5% απαντά θετικά, γεγονός που αυξάνει τις πιθανότητες να κερδίσει το ΝΑΙ που προωθεί ο Ζάεφ.
Ποιοι είναι υπέρ του ΝΑΙ και ποιοι υπέρ του ΟΧΙ
Υπέρ του «ΝΑΙ» έχουν ταχθεί το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα του Ζάεφ και τα κόμματα της Αλβανικής μειονότητας των Σκοπίων.
Ο πρωθυπουργός των Σκοπίων κάλεσε τους πολίτες της χώρας να προσέλθουν μαζικά στις κάλπες. «Την Κυριακή καλείστε να λάβετε μία ιστορική απόφαση. Πρέπει να κάνετε την επιλογή σας. Δεν πρόκειται για επιλογή μεταξύ των κομμάτων. Πρόκειται για μια επιλογή που αφορά το μέλλον σας, το μέλλον των παιδιών σας. Πρόκειται για μια επιλογή που αφορά το μέλλον της αγαπημένης μας Μακεδονίας», σημείωσε σε διάγγελμά του προς τον λαό της χώρας.
«Ξέρω ότι πρέπει να κάνουμε παραχώρηση και να αποδεχτούμε γεωγραφικό προσδιορισμό στο όνομα Μακεδονία. Όμως κανείς πλέον δεν θα μπορεί να αμφισβητεί την εθνική μας ταυτότητα», ανέφερε ο Ζάεφ.
To εθνικιστικό κόμμα VMRO του πρώην πρωθυπουργού Νίκολα Γκρουέφσκι δεν έχει πάρει σαφή θέση για την στάση που θα τηρήσει στο δημοψήφισμα, ενώ από την πλευρά του, ο Πρόεδρος της πΓΔΜ Γκιόργκι Ιβάνοφ (που προέρχεται από το VMRO του Γκρούεφσκι) διαμηνύει ότι ο ίδιος σκοπεύει να μην προσέλθει στις κάλπες, ενώ «δίνει γραμμή» σε όσους πολίτες θέλουν να τον ακολουθήσουν.
«Η εντολή που έλαβα από τους πολίτες της χώρας και μάλιστα δύο φορές, είναι να μην επιτρέψω αλλαγή του Συντάγματος, με σκοπό την αλλαγή του συνταγματικού ονόματος και να μην αποδεχτώ ιδέες και προτάσεις που θα απειλήσουν τη μακεδονική εθνική ταυτότητα, την ιδιαιτερότητα του μακεδονικού έθνους, τη μακεδονική γλώσσα και το μακεδονικό μοντέλο συμβίωσης. Θα τηρήσω στο ακέραιο τις υποσχέσεις μου και για τον λόγο αυτό δεν θα προσέλθω να ψηφίσω» δήλωσε ο Ιβάνοφ, ευρισκόμενος στη Νέα Υόρκη για να συμμετάσχει στις εργασίες της 73ης Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ.
Να απέχουν της κάλπης του δημοψηφίσματος έχει καλέσει επίσης τους Σκοπιανούς πολίτες και το φιλο-Ρωσικό κόμμα «Ενωμένη Μακεδονία» το οποίο όμως διαθέτει ασήμαντη πολιτική επιρροή.
Τέλος, υπέρ του «ΝΑΙ» έχουν ταχθεί και τα κόμματα της Αλβανικής μειονότητας των Σκοπίων.
Ο ηγέτης του κόμματος των αλβανόφωνων, Αλί Αχμέτι προέτρεψε στις αρχές της εβδομάδας τους πολίτες να πουν ναι στην ειρήνη και την σταθερότητα. «Νομίζω ότι δεν υπάρχει σχέδιο Β, και δεν θέλω να το σκέφτομαι γιατί δεν θέλω να επιστρέψω στο παρελθόν. Το παρελθόν είναι οδυνηρό και δεν πρέπει να επαναληφθεί. Πρέπει να μάθουμε από το οδυνηρό παρελθόν και να αποφασίσουμε για τις μελλοντικές γενιές», τόνισε ο πολιτικός που εκπροσωπεί το 25% του συνολικού πληθυσμού της χώρας.
Πλήθος δημοσιογράφων και ξένων παρατηρητών
Σε 11.907 ανέρχονται οι τοπικοί παρατηρητές του δημοψηφίσματος ενώ άλλοι 439 προέρχονται από ξένες χώρες και Οργανισμούς. Από τον ΟΑΣΕ ανατέθηκαν 197 εξωτερικοί μόνιμοι υπάλληλοι, 35 από την αμερικανική πρεσβεία και οι υπόλοιποι παρατηρητές προέρχονται από χώρες μέλη της ΕΕ αλλά και χώρες των Βαλκανίων. Επιπλέον, 80 δημοσιογράφοι έχουν ήδη διαπιστευτεί από 32 ξένα μέσα ενημέρωσης.
Ζητούμενο το 50% της συμμετοχής
Το αποτέλεσμα θα θεωρηθεί έγκυρο μόνον εάν η συμμετοχή φτάσει στο 50%, με τις δημοσκοπήσεις να δείχνουν, ότι περισσότερο από το «ναι» και το «όχι», η διαδικασία θα κριθεί στη συμμετοχή και την αποχή.
Η ιστοσελίδα «Balkan Insight» επισημαίνει πως “με δημοσκοπήσεις που δείχνουν ότι μια πειστική πλειοψηφία στο δημοψήφισμα της 30ής Σεπτεμβρίου θα υποστηρίξει την ιστορική συμφωνία ονόματος Ελλάδας-Μακεδονίας, η κύρια μάχη κατά τη διάρκεια της τρέχουσας εκστρατείας πριν από την ψηφοφορία έχει στραφεί στην εξασφάλιση επαρκούς συμμετοχής”.
Για να συμβεί αυτό, από 1.806.000 εγγεγραμμένους ψηφοφόρους, περισσότεροι από 903.000 πρέπει να ψηφίσουν μέχρι τις 7 το απόγευμα που κλείνουν οι κάλπες.
Ωστόσο, ο σκοπιανός ΥΠΕΞ Νικόλα Ντιμιτρόφ επισημαίνει πως το 50% της συμμετοχής ίσως και να μην φτάσει κι εξηγεί το γιατί:
«Επισήμως είναι καταγεγραμμένοι στη Μακεδονία περίπου 1,8 εκατομμύρια ψηφοφόροι. Εκτιμούμε όμως ότι 300.000 με 400.000 εξ΄ αυτών δεν βρίσκονται στη χώρα. […] Μας λείπουν εκείνοι οι άνθρωποι που τα τελευταία χρόνια έχασαν την ελπίδα τους ότι η Μακεδονία θα προοδεύσει ποτέ στην προσπάθεια ενσωμάτωσης στη Δύση. Περισσότεροι από 100.000 μετανάστευσαν από τη Μακεδονία στη Γερμανία, άλλοι τόσοι στην Ιταλία. […] Αυτό σημαίνει ότι αναλόγως με την περιοχή, χρειαζόμαστε μια πραγματική συμμετοχή της τάξης του 65-70% για να πετύχουμε το 50% που προβλέπεται», τονίζει.
Τι θα συμβεί σε κάθε πιθανό σενάριο
Τρία είναι τα πιθανά σενάρια που θα αναδυθούν την Δευτέρα το πρωί:
1. Αν ο Σκοπιανός λαός πει ΟΧΙ στο δημοψήφισμα, τότε επανερχόμαστε στην προτέρα από την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών κατάσταση: η συμφωνία Ελλάδας-πΓΔΜ παύει να υφίσταται αλλά ταυτόχρονα κλείνει ο δρόμος των Σκοπίων για ένταξή τους σε ΕΕ και ΝΑΤΟ.
2. Αν επικρατήσει το ΝΑΙ με συμμετοχή άνω των 50%, που σύμφωνα με τα τελευταία γκάλοπ, είναι και το πιθανότερο σενάριο, η κυβέρνηση Ζάεφ θα ακολουθήσει την -προαπαιτούμενη για την ένταξη της σε ΕΕ και ΝΑΤΟ- διαδικασία τροποποίησης του Σκοπιανού Συντάγματος που απαιτεί αυξημένη πλειοψηφία 2/3 επί του συνόλου των 120 εδρών του Κοινοβουλίου, δηλαδή 80 βουλευτές. Στην περίπτωση που δεν επιτευχθεί η επιθυμητή πλειοψηφία των 2/3 τότε η Συμφωνία των Πρεσπών καθίσταται νομικά και πολιτικά «νεκρή».
3. Αν η αποχή είναι μεγάλη και ψηφίσει ποσοστό μικρότερο του 50% του εκλογικού σώματος τότε το -όποιο- αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος θα έχει πρόβλημα δημοκρατικής νομιμοποίησης. Μάλιστα, ερωτηθείς σχετικά για το ενδεχόμενο αυτό, ο Ντιμιτρόφ παρέπεμψε ουσιαστικά στο μη-δεσμευτικό χαρακτήρα της διαδικασίας. «Ορισμένοι συνταγματολόγοι εκτιμούν ότι στην περίπτωση αυτή η απόφαση επιστρέφει στη Βουλή. Άλλωστε το δημοψήφισμα δεν συνιστά νομική προϋπόθεση για τη διαδικασία επίλυσης. Στη συμφωνία μας με την Ελλάδα αναφέρεται ως δυνατότητα και όχι ως αναγκαιότητα. (Το δημοψήφισμα) έχει στόχο να μας βοηθήσει να εξασφαλίσουμε μια πλειοψηφία 2/3 στη Βουλή για τις αναγκαίες συνταγματικές αλλαγές», είπε χαρακτηριστικά ο ΥΠΕΞ της πΓΔΜ.
DW: Τελευταίος σκόπελος η βουλή
Δυτικός διπλωμάτης μίλησε στην DW διατηρώντας την ανωνυμία του και επισήμανε ότι οι ηγέτιδες δυνάμεις της ΕΕ και οι ΗΠΑ θα στηρίξουν τις θέσεις του Ζάεφ, εφόσον όμως το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος καταδείξει σαφή πλειοψηφία υπέρ της συμφωνίας με την Ελλάδα, ακόμη κι αν το δημοψήφισμα δεν έχει τελικά την επιθυμητή έκβαση για την κυβέρνηση στα Σκόπια.
Πάντως ακόμη κι αν η κυβέρνηση ξεπεράσει τον σκόπελο του δημοψηφίσματος, καλείται να εξασφαλίσει πλειοψηφία δύο τρίτων στη βουλή της χώρας προκειμένου να κυρωθεί η συμφωνία και να γίνουν οι προβλεπόμενες αλλαγές στο Σύνταγμα της ΠΓΔΜ. Χωρίς τη στήριξη του VMRO-DPMNE η συγκέντρωση τόσο ευρείας πλειοψηφίας είναι αδύνατη. Υψηλόβαθμος αξιωματούχος της κυβέρνησης στα Σκόπια δήλωσε, υπό τον όρο της ανωνυμίας στην DW, ότι η κυβέρνηση ελπίζει πως ο συνδυασμός μιας ισχυρής στήριξης του «ΝΑΙ» στο δημοψήφισμα και των διεθνών πιέσεων μπορεί να μεταπείσει τουλάχιστον μια μερίδα των βουλευτών της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
φωτο reuters
Πηγή: The TOC