Για την υφιστάμενη οικονομική πραγματικότητα, τον πληθωρισμό και την ενεργειακή κρίση μιλά σήμερα στη «Θεσσαλία» η κ. Δήμητρα Μητζιβήρη, πτυχιούχος οικονομολόγος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Παίρνει θέση για την πολιτική των επιδοτήσεων στους λογαριασμούς ρεύματος και φυσικού αερίου και κατά πόσο είναι αποτελεσματικό ως μέτρο. Απαντά στο κατά πόσο η μείωση στα καύσιμα θα ήταν αποτελεσματικό μέτρο κατά της γενικευμένης φτωχοποίησης, ενώ δεν παραλείπει να κάνει μια πρόβλεψη για την ελληνική οικονομία και τα ελληνικά νοικοκυριά.
Το τελευταίο χρονικό διάστημα οι άνθρωποι βιώνουν μια δύσκολη πραγματικότητα γεμάτη ανασφάλεια, λόγω πληθωρισμού, ενεργειακής κρίσης, πανδημίας, ανατιμήσεων κ.ο.κ. Πώς θα την περιγράφατε;
Στην υφιστάμενη οικονομική πραγματικότητα, είναι αξιοπρόσεκτο γεγονός ότι υπάρχει στασιμοπληθωρισμός, εξαιτίας τόσο της εκτίναξης των τιμών ενέργειας στην παγκόσμια οικονομία (σε αυτό αποτελεί σημαντικός παράγοντας και η πρόσφατη εισβολή των Ρώσων στην Ουκρανία), όσο επίσης και των πληθωριστικών πιέσεων, με αποτέλεσμα να επιβραδύνεται η ανάκαμψη από την ύφεση της πανδημίας. Οι τιμές χονδρικής του φυσικού αερίου σημείωσαν ιλιγγιώδη αύξηση 300% στη διάρκεια του περασμένου έτους, εξαιτίας των περιορισμένων αποθεμάτων, της αυξημένης ζήτησης, αλλά και της σημαντικής μειωμένης προσφοράς από τη Ρωσία. Το αποτέλεσμα ήταν η επιτάχυνση του πληθωρισμού, η συμπίεση της αγοραστικής δύναμης των ευρωπαϊκών νοικοκυριών και η γενικότερη υπονόμευση στην οικονομική ανάπτυξη της Ευρώπης.
Όσον αφορά στον πληθωρισμό, ως όρος εισήλθε στην καθημερινότητά μας πριν λίγους μήνες και το ερώτημα που προκύπτει είναι αν ο πληθωρισμός είναι αποτέλεσμα της πανδημίας, της ενεργειακής κρίσης κ.ο.κ. ή ισχύει το αντίστροφο;
Η απάντηση στο ερώτημα είναι ότι ο πληθωρισμός αποτελεί αποτέλεσμα παρενέργειας, όχι της πανδημίας, αλλά των μέτρων που έλαβαν όλες οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις (συμπεριλαμβάνεται και η δική μας) για να προστατευτούν από τις αρνητικές επιπτώσεις της πανδημίας. Η δεύτερη αιτία που προκαλεί και έχει αντίκτυπο στον πληθωρισμό, είναι, η ενεργειακή κρίση που φυσικά συνδέεται με όλα τα προαναφερόμενα δεδομένου ότι η ενέργεια βρίσκεται παντού. Για οτιδήποτε επιθυμούμε να παράγουμε, να μεταφέρουμε κ.λπ. απαιτείται ενέργεια. Συνεπώς, εφόσον όλα είναι ενέργεια, μικρές αυξήσεις στις τιμές της ενέργειας θα οδηγούν σε σημαντικές αποκλίσεις στον πληθωρισμό, σε ακρίβεια με απλά λόγια στην αγορά.
Καθημερινά βιώνουμε τα αποτελέσματα της ενεργειακής κρίσης. Πώς οδηγηθήκαμε σε αυτήν;
Με τη σειρά της, η ενεργειακή κρίση προκλήθηκε από δύο παράγοντες, πρώτον, την πανδημία, η οποία σταμάτησε την οικονομική δραστηριότητα και δεύτερον, τα διάφορα γεωπολιτικά «παιχνίδια» – συμφέροντα των κρατών που επηρεάζουν τις τιμές της ενέργειας (χαρακτηριστικό και πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι ο πόλεμος μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας). Το γεγονός αυτό συμπίπτει και με την τάση που υπάρχει παγκόσμια και αφορά στη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια. Η μετάβαση από μία μορφή ενέργειας σε μια άλλη δεν είναι οικονομική και όλες οι εναλλακτικές ανανεώσιμες μορφές ενέργειας είναι πιο ακριβές δεδομένου ότι αν ήταν οικονομικές θα υπήρχαν από πριν.
Στην Ελλάδα υπάρχει η λεγόμενη πολιτική των επιδοτήσεων στους λογαριασμούς ρεύματος και φυσικού αερίου. Είναι αυτό κατά την άποψή σας αποτελεσματικό ως μέτρο;
Για να αξιολογήσουμε το συγκεκριμένο μέτρο, θα πρέπει να δούμε κατά πόσο καλύπτουν το αυξημένο κόστος που υπάρχει. Από επαγγελματικής εμπειρίας και φύσεως του επαγγέλματός μου, διαπιστώνουμε ότι η επιδότηση είναι σαφέστατα καλή συγκριτικά με το να μην είχε ληφθεί κανενός είδους μέτρο για το πρόβλημα και τη φτωχοποίηση του πληθυσμού, αλλά δεν έχει τη δυνατότητα να αντισταθμίσει τις πολύ υψηλές αυξήσεις. Χρειάζονται πολλές παραπάνω πολιτικές στοχευμένες με τεκμήρια που θα έχουν σημαντικό αντίκτυπο στα εισοδήματα νοικοκυριών.
Θα μπορούσατε να μας αναφέρετε εάν η μείωση στα καύσιμα θα ήταν αποτελεσματικό μέτρο κατά της γενικευμένης φτωχοποίησης;
Μια χαρακτηριστική (προσωρινή αν και πιο μακροπρόθεσμη) λύση θα ήταν η μείωση των φόρων στα καύσιμα, δεδομένου ότι οι φόροι στα καύσιμα στην Ελλάδα είναι πάρα πολύ υψηλοί – αν σκεφτεί κάποιος ότι περίπου το 75% – 80% της αξίας των καυσίμων είναι φόροι. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει περιθώριο να μη χάσει έσοδα το δημόσιο, αφού μειώνοντας για παράδειγμα τους φόρους κατά ένα ποσοστό 20% θα αυξηθεί η κατανάλωση περισσότερο από 20%, και συνεπώς το δημόσιο θα αποκτήσει κέρδος από τη μείωση των φόρων, όπως έγινε και μέσα στην κρίση.
Καταληκτικά έχετε τη δυνατότητα να κάνετε μια πρόβλεψη για το προσεχές μέλλον για την ελληνική οικονομία και τα ελληνικά νοικοκυριά ποια θα ήταν;
Αν δεν είχαμε την αρνητική έκπληξη του πολέμου και της πρόσφατης εισβολής των Ρώσων στην Ουκρανία, θα μπορούσα να αναφέρω ότι η ελληνική οικονομία θα επέστρεφε αργά και ομαλά στους ρυθμούς που γνωρίζαμε όλοι με τον πληθωρισμό να μειώνεται σημαντικά και να υπάρχει μια γενικότερη αποκατάσταση των πραγμάτων. Σε αυτό το σημείο, όμως, πρέπει να επισημάνω επιπλέον, ότι σημαντικό ρόλο έχει επίσης και ο τρόπος με βάση τον οποίο η Ελλάδα θα διανείμει δίκαια στις διάφορες κοινωνικές ομάδες το πακέτο στήριξης από την Ε.Ε. που θα λάβει.