Του ΘΑΝΑΣΗ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑ,
συντ/χου γεωπόνου,
πρ. προέδρου Γεωπονικού Συλλόγου Μαγνησίας
Ιπποκράτης
Είναι, σίγουρα, μια πάρα πολύ «σκληρή» πραγματικότητα, η οποία (θέλω να πιστεύω) δεν αμφισβητείται από κανέναν Έλληνα πολίτη. Γιατί, πρόσφατα και πολύ πρόσφατα, σε μια πολύ μεγάλη περιοχή της Θεσσαλίας και συγκεκριμένα στους Νομούς Καρδίτσας, Μαγνησίας, Λαρίσης και Τρικάλων, υπήρξαν πολλά και διάφορα, πάρα πολύ μεγάλα και επικίνδυνα, καταστροφικά περιβαλλοντικά – καιρικά και όχι μόνον, «συμβάντα». Δηλαδή, έγιναν, είχαμε και έχουμε:
α. Πάρα πολύ μεγάλες καταστροφές στο περιβαλλοντικό – οικολογικό «κεφάλαιο» (εδαφικό και υδατικό) της περιοχής, λόγω των πολύ μεγάλων πλημμυρών και κατολισθήσεων).
β. Τεράστιες ως «βιβλικές» καταστροφές σε κτηριακές (πάσης φύσεως) εγκαταστάσεις, καθώς και στον πάσης φύσεως «εξοπλισμό» τους, σε φυτικό, ζωικό, πτηνοτροφικό και μελισσοκομικό «κεφάλαιο», μαζί με την παραγωγή τους, στον πάσης φύσεως αγροτικό εξοπλισμό, σε γεωργικά εφόδια και σε αποθηκευμένες ζωοτροφές, λόγω των πολύ μεγάλων πλημμυρικών «καταστάσεων».
γ. Πάρα πολύ μεγάλες καταστροφές σε έργα υποδομής (όπως π.χ. σε δρόμους, γέφυρες και γεφυράκια, φράγματα, προστατευτικά αναχώματα σε ποταμούς και χειμάρρους, παραλιακά «μέτωπα» κ.ά.), λόγω πλημμυρών.
δ. Υπερβολικές «ζημιές» (κυρίως οικονομικές) στον τουριστικό τομέα (ξενοδοχειακό, επισιτιστικό κ.ά.) και στον τομέα παροχής υπηρεσιών (γραφεία τουρισμού, λιανικό εμπόριο κ.ά.) λόγω πλημμυρών. Παράλληλα, λόγω των πλημμυρικών «καταστάσεων» και κατολισθήσεων υπήρχε και υπάρχει έλλειψη πόσιμου τρεχούμενου νερού και διακοπές ηλεκτροδότησης και δυσκολίες πρόσβασης σε πολλές περιοχές.
Παράλληλα, όμως, είχαμε επιπλέον και τα εξής πολύ θλιβερά, ζωτικά και επικίνδυνα «γεγονότα»: α. Ανθρώπινες απώλειες (δυστυχώς), οι οποίες ούτε επανέρχονται, αλλά ούτε… αποζημιώνονται, με κανέναν τρόπο, γιατί το «χάσιμο» ενός δικού μας ανθρώπου, είναι πάντοτε ένα ανεπανόρθωτο ψυχολογικό «τραύμα» και β. τρομερά επικίνδυνες υγειονομικές «βόμβες» (για την υγεία των ανθρώπων) στις πλημμυρισμένες περιοχές, εξαιτίας των μολυσμένων λασπόνερων και της μολυσμένης λάσπης, από τον θάνατο / πνιγμό πολλών χιλιάδων ζώων και πτηνών.
Για όλα, γενικά, τα προαναφερθέντα και όχι μόνον, υπάρχει (δυστυχώς) από τους «καθ’ ύλην αρμόδιους», η εξής χαρακτηριστική «αναφορά’ – δικαιολογία!
«Για ό,τι δύσκολο, επικίνδυνο, καταστροφικό κ.τ.λ. συμβαίνει στη χώρα μας και σε επί μέρους περιοχές της πατρίδας μας, φταίει… πάντοτε ή σχεδόν πάντοτε, ο… «κακός καιρός» και η… «κλιματική αλλαγή» / η «κλιματική διαφοροποίηση» / η «κλιματική κρίση»! (αυτή τη φορά, για τις περιπτώσεις των καταστροφικών πλημμυρών, στον ευρύτερο θεσσαλικό χώρο, δηλαδή στους Νομούς Καρδίτσας, Μαγνησίας, Λαρίσης και Τρικάλων).
Δηλαδή, με άλλα λόγια, για ό,τι δύσκολο, επικίνδυνο και καταστροφικό συμβαίνει, γενικά, στην ελληνική επικράτεια, φταίνε (για τους πολιτικούς «άρχοντές» μας) πάντοτε ή σχεδόν πάντοτε… εξωγενείς «παράγοντες» και εξωγενή… αίτια!
Και, ως εκ τούτου, έχουμε «μπροστά» μας, σχεδόν «αυτόματα», για πολλούς και διάφορους «λόγους» και για πάρα πολλούς ανθρώπους, τα παρακάτω «λογικο -πολιτικο – επικοινωνιακά» δεδομένα, αλλά συγχρόνως και ένα μεγάλο… ερωτηματικό!
Ότι, δηλαδή: Δεν φταίει ούτε η προβλεψιμότητα (των πολιτικά υπευθύνων) για την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη αποφυγή των διαφόρων καταστρεπτικών συνεπειών από πλημμύρες!;! Έστω και αν πολύ έγκαιρα «ήχησε η καμπάνα» των αρμόδιων ειδικών Υπηρεσιών και επιστημόνων για τον «ερχομό» των πάρα πολύ ακραίων καιρικών φαινομένων; (Πολύ δυνατές βροχοπτώσεις και καταιγίδες και μάλιστα με μεγάλες πιθανότητες πλημμυρικών καταστάσεων!;!).
Δεν φταίει ούτε η όσο το δυνατόν καλύτερη, αποτελεσματικότερη και με τα οποιαδήποτε πρόσφορα «μέσα» κρατική προστασία των ευάλωτων περιοχών από τα ενδεχόμενα πλημμυρικά «φαινόμενα» που προέρχονται κυρίως (σύμφωνα με παρελθούσες «περιπτώσεις») από ποτάμια, χειμάρρους, ρέματα κ.ά.!;!
Δεν φταίει ούτε ο μη έγκαιρος προγραμματισμός, αλλά ούτε και η πολύ μεγάλη καθυστέρηση υλοποίησης / κατασκευής των απαιτούμενων και σωστών αντιπλημμυρικών έργων υποδομής, σε ποταμούς, χειμάρρους, ρέματα, αρδευτικά κανάλια – αυλάκια!;!
Δεν φταίνε ούτε οι εκάστοτε κυβερνώντες της οποιαδήποτε διοικητικής βαθμίδας – εξουσίας της πατρίδας μας;
Οπότε, τελικά, προκύπτουν δύο πολύ βασικά και ουσιαστικά λογικά ερωτήματα: Τι φταίει; και ποιοι φταίνε;
Ναι, είναι πράγματι δύο λογικά ερωτήματα, τα οποία μπορεί να καταλήξουν (για «κάποιους») και στην παρακάτω παράλογα λογική, ερωτηματική απάντηση
«Μήπως, τελικά, φταίει ο ίδιος ο… απλώς ελληνικός λαός (τοπικά, περιφερειακά, εθνικά) και η… «κακιά του μοίρα»; Έστω και αν αυτός ο λαός δεν μπορεί (σίγουρα) μόνος του να υλοποιήσει όλα τα προηγουμένως προαναφερθέντα; (Δηλαδή τον προγραμματισμό και τα «μέτρα» για την προστασία της πατρίδας μας, αλλά και της ευρύτερης, φυσικά, τοπικής περιοχής μας από πλημμυρικά φαινόμενα και πλημμυρικές «καταστάσεις»).
Σίγουρα η ουσιαστική, πραγματική και λογική απάντηση είναι δική σας.
Μετά, όμως, τις αναφορές μου στα (προηγούμενα) πραγματικά δεδομένα και τις «θεωρητικές» (;) διατυπώσεις μου, ας «πάρουμε» τώρα το όλο «θέμα» αρκετά πιο εξειδικευμένα και πιο επιστημονικά. Γιατί, κατά τη γνώμη μου (η οποία, όμως, συμπίπτει με την άποψη και «θέση» πολύ ειδικών και παγκοσμίου φήμης επιστημόνων), η τεράστια σοβαρότητα του θέματος – προβλήματος «κλιματική αλλαγή / κλιματική κρίση» (καύσωνες, ανομβρία, πυρκαγιές, έντονες βροχοπτώσεις, πλημμυρικά φαινόμενα κ.ά.) επιβάλλει μια ουσιαστική ανάλυση, καθώς και τις επιβεβλημένες εφικτές προτάσεις και λύσεις (άμεσες ή σχεδόν άμεσες) για μια καλή ώς πολύ καλή προστασία της πατρίδας μας (γενικά) από έντονα ώς πάρα πολύ έντονα καιρικά φαινόμενα.
Ναι, από πολύ έντονα καιρικά φαινόμενα, για τα οποία οι προβλέψεις (πάρα πολύ ειδικών επιστημόνων) εδώ και αρκετά χρόνια ήταν οι παρακάτω: «Χρήστος Ζερεφός – έτος 2000!: «Από εδώ και πέρα, πρέπει να προετοιμαστούμε για τη συχνότερη εμφάνιση και τη μεγαλύτερη ένταση πολύ ακραίων καιρικών φαινομένων». (Σημείωση: Ο Χρ. Ζερεφός είναι καθηγητής Φυσικής της Ατμόσφαιρας, τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, μέλος ευρωπαϊκών ακαδημιών και με πολλές άλλες επιστημονικές «περγαμηνές»).
Χωρίς να παραβλέψω την υπάρχουσα, πλέον, «κλιματική αλλαγή / κλιματική κρίση» με τα έντονα ώς πάρα πολύ έντονα (πλέον) καιρικά φαινόμενά της (για την οποία θα «ασχοληθώ» στο επόμενο άρθρο μου) σήμερα, τώρα, θα αναφερθώ στις βασικές και ουσιαστικές αιτίες που προξένησαν τις τεράστιες πλημμυρικές καταστροφικές «καταστάσεις», οι οποίες είχαν και έχουν (ως άμεσες ή έμμεσες) συνέπειες, τις αρχικά προαναφερθείσες, δηλαδή:
Και ανεπανόρθωτες, χωρίς επιστροφή (δυστυχώς), ανθρώπινες απώλειες, και πάρα πολύ μεγάλες ώς «βιβλικές» καταστροφές, σε πάρα πολλά και πολυποίκιλα «επίπεδα» (όπως π.χ. πάσης φύσεως κτίσματα, πάσης φύσεως «εξοπλισμούς», αγροτικά «κεφάλαια» και αγροτικές παραγωγές, οικονομικές επιχειρηματικές ζημιές, διάφορες υποδομές κ.ά.), και πάρα πολύ επικίνδυνες υγειονομικές «βόμβες» για την υγεία των ανθρώπων (των πλημμυρισμένων περιοχών), από τα μολυσμένα λασπόνερα, και πολλές κατολισθήσεις σε πολλά ορεινά χωριά του Πηλίου και «παραμορφώσεις» παραλιακών περιοχών κ.τ.λ.
Έτσι, κατά τις ομολογίες και «θέσεις» πάρα πολύ μεγάλου πλήθους ανθρώπων – κατοίκων του θεσσαλικού κάμπου, του Νομού Μαγνησίας και του Νομού Λάρισας, δηλαδή των αυτοπτών κατοίκων των πλημμυρισμένων περιοχών, βγαίνει «αβίαστα» το συμπέρασμα ότι οι μεγάλες πλημμυρικές καταστροφικές «καταστάσεις» δεν δημιουργήθηκαν, βασικά και ουσιαστικά, από τις πάρα πολύ έντονες και συνεχείς βροχοπτώσεις του… Daniel και του… Elias. Γιατί, όλοι (αυτοί) οι άνθρωποι των πεδινών και χαμηλού επιφανειακού επιπέδου περιοχών, είναι συνηθισμένοι και από έντονες βροχοπτώσεις και από μικρά πλημμυρικά φαινόμενα και από μικρές ώς μεγάλες υλικές και παραγωγικές ζημιές. Αλλά και οι άνθρωποι των ορεινών, ημιορεινών και παραθαλάσσιων περιοχών του Πηλίου, που τα χωριά τους είναι «εκτεθειμένα» στην «πορεία» και στην κατάληξη / εκβολή των χειμάρρων και ρεμάτων, έχουν συνηθίσει και σε παροδικά μικρά πλημμυρικά «φαινόμενα» και σε ορισμένου «επιπέδου» κατολισθήσεις και σε παραγωγικές ζημιές.
Ναι, οι βροχοπτώσεις, το ύψος των βροχοπτώσεων (του Daniel και του Elias) ήταν πολύ μεγάλο.
Οι πολύ, όμως, καταστροφικές πλημμύρες μήπως είχαν τα παρακάτω αρνητικά «πρόσημα»;
α. την υποχώρηση και «σπάσιμο» σε ορισμένα «σημεία» των παρόχθιων αναχωμάτων προστασίας από υπερχείλιση, των νερών των διαφόρων ποταμών, χειμάρρων, ρεμάτων, αρδευτικών καναλιών για πολλούς και διάφορους «τεχνικούς – κατασκευαστικούς» λόγους;
β. την καταστροφή (για πολλούς και διαφόρους «λόγους») κάποιων υδατοφραγμάτων σε ορισμένους «δύσκολους» ποταμούς;
γ. την κανονική υπερχείλιση ποταμών, χειμάρρων, ρεμάτων, αρδευτικών καναλιών και αυλακιών, λόγω αφενός του πολύ μεγάλου όγκου του νερού τους και αφετέρου λόγω του μη καθαρισμού τους ή του μη έγκαιρου και σωστού καθαρισμού τους από διάφορα προϋπάρχοντα ξένα «υλικά» (βράχια, κορμούς δέντρων, φυτά κ.ά.);
δ. «αναγκαστική και σίγουρη» υπερχείλιση των νερών ποταμών, χειμάρρων και ρεμάτων σε θέσεις όπου υπάρχουν μεγάλα ή μικρά γεφύρια, λόγω «φρακαρίσματος» πολλών και μεγάλων ή μικρών φερτών «υλικών» (βράχια, πέτρες, ξύλα κ.ά.) κάτω από την επιφάνεια των γεφυρών και επιπλέον, χωρίς (δυστυχώς) να υπάρχει ο απαιτούμενος καλός και έγκαιρος καθαρισμός «ξεφρακαρίσματος»;
Και, φυσικά, τώρα προκύπτει, εύλογα, το εξής απλό (!;!) ή δύσκολο (;!;) επιπλέον ερώτημα:
«Τι θα μπορούσε να γίνει καλύτερα, έτσι ώστε να αποφευχθούν, όσο το δυνατόν περισσότερο, όλα τα προαναφερθέντα καταστροφικά αποτελέσματα από τις πλημμυρικές «καταστάσεις»;
Την απάντηση, κατά την άποψή μου, την έχει δώσει μια μεγάλη «μορφή» της αρχαίας Ελλάδας, ο Ιπποκράτης, με το διαχρονικό και πάντα επίκαιρο γνωμικό του (που ισχύει για όλα τα θέματα και προβλήματα που αντιμετωπίζουμε ατομικά και συλλογικά / πάσης «εξουσίας») και το οποίο λέει: «Κάλλιο προλαμβάνειν, παρά θεραπεύειν»!