Στα συμπεράσματα της μελέτης η δικτύωση προσφέρει ευκαιρία για αειφορική ανάπτυξη στο Πήλιο
Ρεπορτάζ:
Κατερίνα Τασσοπούλου
Προτάσεις του Τεχνικού Πανεπιστημίου του Βερολίνου προς τη ΔΕΥΑΜΒ για την διαχείριση και επεξεργασία των υγρών αποβλήτων, προκειμένου να προστατευτεί ο Παγασητικός Κόλπος προβληματίζουν την Επιχείρηση, καθώς προτείνονται διαφορετικές επιστημονικές μέθοδοι, για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Η συνεργασία με το Τεχνικό Πανεπιστήμιο Βερολίνου και το Ινστιτούτο Πολιτικών Μηχανικών – τμήμα διαχείρισης αστικών υδάτινων πόρων και τον καθηγητή Μ. Barjenbruch προέκυψε μετά από πρόταση των Οικολόγων Πράσινων προς το δήμαρχο Βόλου.
Οι Γερμανοί δεν πιστεύουν ότι ο κεντρικός βιολογικός πρέπει να δέχεται τα απόβλητα όλων των περιοχών που συνενώθηκαν με τον Βόλο, αλλά προτείνουν τη δημιουργία μικρών μονάδων σε κάθε χωρική ενότητα, όπου εκεί θα γίνεται η επεξεργασία και θα ακολουθούνται τεχνικές επαναχρησιμοποίησης του νερού.
Η πρότασή τους αφορά αποκεντρωμένη διαχείριση των στερεών αποβλήτων, ενώ την ίδια ώρα πληροφορίες θέλουν να έχει εκφραστεί ένσταση από την διεύθυνση του βιολογικού καθαρισμού, για την υποδοχή των αποβλήτων του δήμου Ρήγα Φεραίου.
Το Πανεπιστήμιο του Βερολίνου τοποθετείται αρνητικά στη μελέτη της ΔΕΥΑΜΒ με τη σύνδεση των Δήμων του Πηλίου στη κεντρική εγκατάσταση επεξεργασίας αποβλήτων και προτείνει αποκεντρωμένες εγκαταστάσεις για την καλύτερη αντιμετώπιση μιας αειφορικής επεξεργασίας αποβλήτων, της ανακύκλωσης του νερού και του ιζήματος καθώς και της παραγωγής βιοενέργειας (μεθάνιο).
Από τα στοιχεία που δόθηκαν στο πανεπιστήμιο του Βερολίνου και σύμφωνα με την μελέτη της ΔΕΥΑΜΒ, φαίνεται ότι το συνολικό κόστος για τρεις περιφερειακούς πρώην δήμους μαζί με 19,9 χιλιόμετρα πιεστικών σωλήνων – δίκτυο συγκέντρωσης αποβλήτων και τα 3 αντλιοστάσια που απαιτούνται, για τη σύνδεση στην εγκατάσταση καθαρισμού του Βόλου- ανέρχονται σε 31,7 εκατομμύρια ευρώ. Αυτό, σύμφωνα με τον καθηγητή, σημαίνει ότι ακόμα και υπολογίζοντας τους εποχιακούς επισκέπτες με εκτίμηση για 24.500 κατοίκους, το κόστος αναλογεί για κάθε κάτοικο περίπου στο ποσό των 1.300 ευρώ. Το συνολικό κόστος εξαρτάται κυρίως από το κόστος του δικτύου αποχέτευσης. Εκτός όμως από το κόστος, η συνένωση όλων των οικισμών με τον βιολογικό του Βόλου έχει μεγάλη επικινδυνότητα, μεγάλες απώλειες λόγω βλαβών – καταστροφή σωληνώσεων από τα στερεά απόβλητα λόγω μεγάλης κλίσης – αφαίρεση από τις τοπικές κοινωνίες σημαντικών δυνατοτήτων αξιοποίησης των πόρων τους και σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα. Σύμφωνα με τον καθηγητή αφαιρεί επίσης μεγάλο υδατικό δυναμικό από τις περιοχές αυτές αφού το μεταφέρει σε ένα άλλο σημείο με σημαντικό ενεργειακό κόστος και αντίθετα στη φυσική του ροή.
Αντίθετα κανένα από αυτά τα προβλήματα δεν θα εμφανιστεί, σύμφωνα με τον ίδιο, αν η ΔΕΥΑΜΒ δημιουργήσει μια δική της Υπηρεσία διαχείρισης μικρών εγκαταστάσεων καθαρισμού (σχεδιασμός, υλοποίηση, συντήρηση), που θα μπορούσε να προσφέρει τεχνική και συμβουλευτική υποστήριξη τοπικά. Σε πλήρη συμφωνία και με την κοινοτική οδηγία (DIN EN 12566), θα είχε αυτό ως αποτέλεσμα, να αναδειχθεί το Πήλιο πρωτοποριακό στην εγκατάσταση μικρών συστημάτων καθαρισμού, εκεί όπου είναι απαραίτητοι. Το στοιχείο αυτό θα ολοκλήρωνε το σύστημα της διαχείρισης αποβλήτων και γενικά στο περιορισμό του κόστους των εγκαταστάσεων. Μάλιστα, η παρακολούθηση ενός τέτοιου συστήματος μπορεί να γίνεται εξ αποστάσεως (με SMS ή Internet) για περιορισμό του κόστους. Επιπλέον, τέτοια συστήματα επιτρέπουν την αξιοποίηση των αποχετευτικών βόθρων που ήδη υπάρχουν για το διαχωρισμό των στερεών από τα υγρά απόβλητα μειώνοντας τους κινδύνους.
Επαναχρησιμοποίηση του νερού
Στην Ελλάδα επικρατεί μια μεγάλη περίοδος ξηρασίας το καλοκαίρι. Σ’ αυτή τη περίοδο, στην οποία προκύπτει ιδιαίτερα μεγάλη ποσότητα υγρών αποβλήτων σε περιοχές εκτός των μεγάλων πόλεων, όπου υπάρχουν οι εξοχικές κατοικίες και αυξάνονται οι διανυκτερεύσεις των τουριστών. Οι περιοχές αυτές όπως και το Πήλιο δέχονται πολλούς επισκέπτες που απαιτούν μεγάλη ποσότητα νερού, παράλληλα με την αυξημένη ζήτηση στη γεωργία για την ανάπτυξη των δέντρων και των φυτών. Έτσι, είναι θεμιτό να παραμείνει το βιολογικά καθαρισμένο νερό στη ίδια περιοχή, γεγονός στο οποίο συμβάλλουν θετικά οι αποκεντρωμένες εγκαταστάσεις. Η μεταφορά των υγρών αποβλήτων στη κεντρική μονάδα του Βόλου, απαιτεί μια δεύτερη μεταφορά πίσω στο τόπο που παράχθηκαν ή σε μια άλλη περιοχή γεωργικής εκμετάλλευσης, δημιουργώντας ένα ανταγωνισμό των υδάτινων πόρων μεταξύ πόσιμου νερού (για τους ανθρώπους) και της γεωργίας. Αυτό δημιουργεί και μία ακόμα αντίφαση. Τα λύματα των μικρών δήμων είναι λιγότερο επιβαρημένα με βλαβερά στοιχεία, όπως είναι βαριά μέταλλα, από τα απόβλητα των μεγάλων πόλεων, διότι δεν υπάρχουν βιοτεχνίες και διότι οι κάτοικοι των μικρών πόλεων μπορούν να συμμετέχουν ευκολότερα σ’ ένα πρόγραμμα αποφυγής βλαβερών ουσιών. Τ’ απόβλητα των κωμοπόλεων αυτών δεν πρέπει να αναμιγνύονται με τα απόβλητα των μεγάλων πόλεων και να διατίθενται απερίσκεπτα στη γεωργία μετά από το βιολογικό καθαρισμό.
Με ένα σύγχρονο αποκεντρωμένο βιολογικό καθαρισμό μπορεί να επιτευχθεί μια ποιότητα νερού συγκρίσιμη με τα κεντρικά συστήματα, με την προϋπόθεση η κατασκευή, η λειτουργία και η συντήρηση να είναι σύμφωνα με τα πρότυπα της σχετικής τεχνολογίας. Εδώ θα μπορούσε η περιοχή του Πηλίου να αναδειχθεί πρωτοπόρος στην Ελλάδα για τις αποκεντρωμένες εγκαταστάσεις επεξεργασίας αποβλήτων στην ύπαιθρο. Για την περίπτωση του Πηλίου (εποχιακή χρήση, μικρά εξοχικά, ξενώνες κ.α.) προσφέρονται ιδιαίτερα τα φίλτρα με φυτά, φίλτρα εδάφους και διάφορα τεχνικά συστήματα, σύμφωνα με τη μελέτη του Πανεπιστημίου του Βερολίνου και τις απόψεις των Οικολόγων που τις υιοθέτησαν. Για παράδειγμα, για τη χρήση στην άρδευση απαιτείται να ακολουθηθεί η εφαρμογή της ακτινοβολίας με υπεριώδεις ακτίνες. Η εφαρμογή μεμβράνης θα είχε παρόμοια αποτελέσματα.
Στα συμπεράσματα της μελέτης του πανεπιστημίου του Βερολίνου αναφέρεται ότι η δικτύωση των κεντρικών με αποκεντρωμένες εγκαταστάσεις καθαρισμού αποβλήτων, είναι μια μεγάλη ευκαιρία για μια αειφορική ανάπτυξη στο Πήλιο. Η καλύτερη περίπτωση για την επιτυχία του στόχου αυτού θα ήταν, εάν η ΔΕΥΑΜΒ είχε ένα δικό της τμήμα για μικρές εγκαταστάσεις καθαρισμού. Το σύνηθες αποχετευτικό σύστημα των σηπτικών βόθρων στο Πήλιο, θα μπορούσε να αξιοποιηθεί με την ετήσια μεταφορά των στερεών αποβλήτων με βυτία στις κεντρικές εγκαταστάσεις καθαρισμού του Βόλου. Η διαδικασία αυτή (FLAT=μεταφορά υγρών αποβλήτων χωρίς στερεά) θα μπορούσε να συμβάλλει στην αποσυμφόρηση και απλοποίηση του αποχετευτικού δικτύου στις ορεινές περιοχές του Πηλίου. Αντί η σύνδεση στη δημοτική αποχέτευση, να προκαλέσει ένα ανεπίτρεπτο υψηλό κόστος, θα μπορούσε να επιτευχθεί με ένα σύγχρονο αποκεντρωμένο σύστημα επεξεργασίας μια ποιότητα νερού εφάμιλλη των κεντρικών συστημάτων. Είναι λοιπόν σαφές ότι με μικρότερη επένδυση εξασφαλίζονται πολλαπλάσια οφέλη, τόσο για τις τοπικές κοινωνίες όσο και για την ίδια την ΔΕΥΑΜΒ που θα γλιτώσει τα ιδιαίτερα υψηλά έξοδα συντήρησης ενός τέτοιου δικτύου, αλλά και συνολικά του περιβάλλοντος που θα διατηρήσει έναν σημαντικό φυσικό πόρο στη θέση παραγωγής του.
«Λανθασμένες οι απόψεις της ΔΕΥΑΜΒ»
Το Πανεπιστήμιο του Βερολίνου θεωρεί παρωχημένες τις απόψεις της ΔΕΥΑΜΒ για την περιβαλλοντική θωράκιση.
«Η μελέτη της ΔΕΥΑΜΒ υποστηρίζει την λανθασμένη άποψη, ότι δεν απαιτείται να ασχοληθεί κανείς με τις αποκεντρωμένες εγκαταστάσεις καθαρισμού με την επιχειρηματολογία, ότι στην Ελλάδα (δήθεν) δεν λειτουργεί το 90% των εγκαταστάσεων αυτών.
Στη συνέχεια με δεδομένο την αύξηση των κατοίκων και του τουρισμού για τα επόμενα 40 χρόνια, υπολογίζεται η διαχείριση των αποβλήτων για 24.500 κατοίκους. Σήμερα είναι 14.208 κάτοικοι και 2.615 κρεβάτια σε διανυκτερεύσεις ( που αναλογούν επιπλέον σε 5.230 κατοίκους). Αυτό σημαίνει, ότι η υπάρχουσα εγκατάσταση καθαρισμού αποβλήτων της ΔΕΥΑΜΒ – Βόλου, θα πρέπει να διευρυνθεί κατά 17%, γεγονός που θεωρείται στη μελέτη ως οικονομικότερη περίπτωση από την κατασκευή τριών μικρών κεντρικών εγκαταστάσεων στους τρεις Δήμους. Εδώ βέβαια δεν υπολογίζεται το κόστος του αποχετευτικού δικτύου για τη συγκέντρωση των αποβλήτων μέχρι το Βόλο, γεγονός που δίνει μια διαφορετική εικόνα του συνολικού κόστους», σημειώνει ο καθηγητής στη μελέτη του.
Η τοπική παρακολούθηση των μικρών εγκαταστάσεων αποβλήτων είναι παρόμοια της παρακολούθησης των ανελκυστήρων στις πολυκατοικίες ή των αυτοκινήτων από τα ΚΤΕΟ ή των καπνοδόχων από τις υπηρεσίες κεντρικής θερμάνσεως.
Τα απόβλητα περιέχουν στερεά υλικά (λιγότερα του 1% του συνολικού όγκου με το 40% της επιβάρυνσης) και ακάθαρτο νερό (99% με το 60% της επιβάρυνσης), όπου τα στερεά υλικά απομακρύνονται επιπλέοντα, με αποτέλεσμα να μην υπερβαίνει η κλίση η των σωληνώσεων το 1,5%, διότι διαφορετικά το νερό ρέει πολύ γρήγορα και βουλώνουν τα στερεά το σωλήνα. Ιδιαίτερα σε ορεινές περιοχές έχουμε έτσι μεγάλα προβλήματα στο δίκτυο αποχέτευσης.
Οι αποχετευτικοί βόθροι που υπάρχουν στο Πήλιο μπορούν να συμβάλουν ως λύση στα προβλήματα, μετά από το διαχωρισμό των στερεών από τα υγρά απόβλητα,.
Διαχωρισμός στερεών υλικών από το νερό
Οι αποχετευτικοί βόθροι συνηθίζονται στο Πήλιο σ’ όλες σχεδόν τις κατοικίες. Γενικά δεν είναι στεγανοί και καταλήγουν τα λύματα χωρίς επεξεργασία στο έδαφος.
Σε μια ζώνη 30 μέτρων από την θαλάσσια ακτή θα πρέπει να είναι στεγανοί οι βόθροι. Το νερό των λυμάτων θα πρέπει να μεταφέρεται τακτικά σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας αποβλήτων. Το κόστος αναλογεί σε 15 €/m3, δηλαδή περίπου σε 375 € το χρόνο, σε μία κατανάλωση με οικονομία, περίπου 70 λίτρα την ημέρα ή 25m3 το χρόνο. Είναι γνωστό όμως η αδυναμία με τη νοοτροπία που επικρατεί, να έχουν τρύπες οι βόθροι στη ζώνη των 30 μέτρων από την ακτή, για να μειώνεται έτσι το κόστος των μεταφορών.
Με δεδομένα τα στοιχεία αυτά θα μπορούσε να αναπτυχθεί και να δοκιμαστεί το σύστημα του διαχωρισμού των στερεών υλικών από το νερό.
«Στη κοστολόγηση μεταξύ μιας κεντρικής και περισσοτέρων μικρών κεντρικών (ημικεντρικών) εγκαταστάσεων θα πρέπει να αναφερθεί το κόστος του διοχετευτικού δικτύου συγκέντρωσης υγρών αποβλήτων.
Η δικτύωση των κεντρικών με αποκεντρωμένες εγκαταστάσεις καθαρισμού αποβλήτων, είναι μια μεγάλη ευκαιρία για μια αειφορική ανάπτυξη στο Πήλιο. Το σύνηθες αποχετευτικό σύστημα των σηπτικών βόθρων στο Πήλιο, θα μπορούσε να αξιοποιηθεί με την ετήσια μεταφορά των στερεών αποβλήτων με βυτία στις κεντρικές εγκαταστάσεις καθαρισμού του Βόλου. Η διαδικασία αυτή (FLAT=μεταφορά υγρών αποβλήτων χωρίς στερεά) θα μπορούσε να συμβάλλει στην αποσυμφόρηση και απλοποίηση του διοχετευτικού δικτύου στις ορεινές περιοχές του Πηλίου.
Εκεί όμως, όπου η σύνδεση στη δημοτική αποχέτευση, θα προκαλούσε ένα ανεπίτρεπτο υψηλό κόστος, θα μπορούσε να επιτευχθεί με ένα σύγχρονο αποκεντρωμένο βιολογικό καθαρισμό μια ποιότητα νερού εφάμιλλη των κεντρικών συστημάτων» καταλήγει η μελέτη του πανεπιστημίου του Βερολίνου.
Οι προτάσεις που υποστηρίζονται από τους Οικολόγους παρουσιάστηκαν και στον δήμαρχο Βόλου και όπως τόνισαν οι κ.κ. Πασχαλίδης, Φουντής και Κολόνιας «έγινε διεξοδική συζήτηση και η αντιμετώπιση ήταν θετική».