Αν και το κόστος δικαστικής προσφυγής «φρενάρει» τις καταθέσεις αγωγών από εργαζομένους
Παρά την αύξηση των αιτήσεων εργατικών διαφορών που παρατηρείται από την αρχή της χρονιάς στο Πρωτοδικείο Βόλου, δεν μπορεί να αποτυπωθεί η πραγματική εικόνα που έχει επέλθει στις εργασιακές σχέσεις και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι.
Το πρώτο πεντάμηνο του 2011 κατατέθηκαν στο Πρωτοδικείο Βόλου 75 αιτήσεις επίλυσης εργατικών διαφορών, ενώ το αντίστοιχο διάστημα του 2010 κατατέθηκαν 65 (δέκα λιγότερες).
Όλο το 2010 είχαν κατατεθεί 261. Το 2009 είχαν κατατεθεί 140, το 2008 133 και το 2007 140. Από τα μέσα του 2010 άρχισε να παρατηρείται αύξηση των αιτήσεων, καθώς η οικονομική κρίση άρχιζε να επηρεάζει εντονότερα όλο και περισσότερους εργαζόμενους. Ωστόσο ένας πολύ μεγάλος αριθμός εργαζομένων, που δεν αποτυπώνεται σε τέτοια στοιχεία, αντιμετωπίζει πλέον πολύ σοβαρά εργασιακά ζητήματα, αλλά υπολογίζει και το υψηλό κόστος της δικαστικής προσφυγής.
Έτσι αποφασίζει να μην προχωρήσει σε καταθέσεις αγωγών.
Ανάλογη είναι η εικόνα που διαμορφώνουν τα στοιχεία της Επιθεώρησης Εργασίας Μαγνησίας.
Σύμφωνα με αυτά, το πρώτο πεντάμηνο του 2009 κατατέθηκαν 115 καταγγελίες και όλη τη χρονιά 248.
Το πρώτο πεντάμηνο του 2010 κατατέθηκαν 112 και όλη τη χρονιά 331 και το πρώτο πεντάμηνο της χρονιάς που διανύουμε 118 καταγγελίες.
Το 30% των καταγγελιών, όπως επισημαίνουν στελέχη της υπηρεσίας, δεν προχωρεί σε δικαστική διεκδίκηση, καθώς φαίνεται να υπολογίζει το οικονομικό κόστος.
Ρεπορτάζ:
ΤΟΥΛΑ ΚΕΚΑΤΟΥ
Η πολύμηνη δικαστική ταλαιπωρία σε συνδυασμό με τις αλλαγές στην εργατική νομοθεσία και την εισαγωγή νέων δεδομένων στις μορφές εργασίας (εκ περιτροπής, ελαστικού ωραρίου κ.λπ.) αποτελούν «τροχοπέδη» για εργαζομένους που δεν διαθέτουν χρήματα να προσφύγουν στα δικαστήρια. «Τα δεδομένα στον εργασιακό τομέα, όπως τονίζεται από νομικούς κύκλους και στο Βόλο, έχουν αλλάξει. Από την εφαρμογή του Νόμου για το ελαστικό ωράριο και μετά, το 50% των αποφάσεων του Μονομελούς για εργατικές διαφορές είναι απορριπτικές. Όπως τονίστηκε, υπάρχει διάχυτη δυσαρέσκεια, αφού σε πολλές αγωγές εκδίδονται απορριπτικές αποφάσεις όταν δεν είναι απολύτως σαφές ότι έχουν δίκιο οι εργαζόμενοι. Τα δε ποσά που επιδικάζονται, σε όσες αγωγές γίνονται δεκτές, είναι μικρότερα».
Όπως αναφέρθηκε χαρακτηριστικά, «οι παλιές καλές εποχές έχουν περάσει ανεπιστρεπτί».
Οι αγωγές εργατικών διαφορών που κατατίθενται τα δύο τελευταία χρόνια αφορούν κυρίως σε μη καταβολή δεδουλευμένων, αποζημίωσης, δώρων, απόλυση, ενώ αρκετές αφορούν απολύσεις από το πρόγραμμα Stage.
Τα πινάκια γεμίζουν
Οι πρώτες αιτήσεις ασφαλιστικών μέτρων, που κατατέθηκαν από την αρχή της χρονιάς, προσδιορίζονται να δικαστούν έξι μήνες αργότερα (7/7/2011) λόγω της δίμηνης αποχής των δικηγόρων, αλλά και του αυξημένου αριθμού των αγωγών.
Ο προσδιορισμός της τακτικής διαδικασίας προσδιορίζεται για το Φεβρουάριο του 2012 και μετά. Κάποιες από τις αγωγές στρέφονται κατά οργανισμών και Δήμων, αλλά κυρίως κατά ιδιωτών.
Όπως επισημαίνουν στελέχη της Επιθεώρησης Εργασίας Μαγνησίας, οι περισσότεροι εργαζόμενοι κάνουν καταγγελία και δεν προχωρούν σε άλλα ένδικα μέσα. Η διαδικασία κινείται από την Επιθεώρηση Εργασίας, που καταθέτει μήνυση. Ακολουθεί η ποινική διαδικασία, αλλά και στην περίπτωση αυτή είναι χρονοβόρα και ο μέσος χρόνος εκδίκασης είναι περίπου στη διετία, σε πρώτο βαθμό.
Αυξήθηκαν οι έλεγχοι
Οι υπηρεσίες του Σώματος Επιθεωρητών Εργασίας, σύμφωνα με τα στοιχεία, το 2010 σε όλη τη χώρα πραγματοποίησαν 30.965 ελέγχους και επέβαλαν 12.258 κυρώσεις (3.585 μηνύσεις, 7.165 πρόστιμα συνολικού ύψους 13.144.900 ευρώ και 1.508 μηνύσεις που προέκυψαν μετά από τη διενέργεια των εργατικών διαφορών), ενώ βρέθηκαν και 1.804 περιπτώσεις ανασφάλιστων εργαζομένων, όπου έγιναν αναγγελίες στο ΙΚΑ με σκοπό την επιβολή κυρώσεων.
Στην ίδια περίοδο διενεργήθηκαν 20.555 εργατικές διαφορές, από τις οποίες επιλύθηκαν οι 9.435 και καταβλήθηκαν στους εργαζόμενους 20.699.232 ευρώ. Το μεγαλύτερο ποσοστό ελέγχων (23%) έχει πραγματοποιηθεί στον κλάδο του λιανικού εμπορίου εκτός οχημάτων και μοτοσικλετών και ακολουθεί ο κλάδος Δραστηριοτήτων Υπηρεσιών Εστίασης με ποσοστό (22%).
Τη μεγαλύτερη παραβατικότητα παρουσιάζει ο κλάδος των κατασκευών κτιρίων (1,17) και ακολουθούν η κατασκευή ειδών ένδυσης με (0,81), οι εξειδικευμένες κατασκευαστικές δραστηριότητες με (0,69), οι δραστηριότητας παροχής υπηρεσιών σε κτίρια και εξωτερικούς χώρους (συνεργεία καθαρισμού), με (0,69), ακολουθεί ο κλάδος των ταξιδιωτικών πρακτορείων με (0,56), οι δραστηριότητες παροχής προστασίας και έρευνας με (0,56), οι αθλητικές δραστηριότητες με (0,53). Επιβλήθηκαν συνολικά πρόστιμα της τάξης των 13.144.900 ευρώ. Το 59% σε διάφορες παραβάσεις μεταξύ των οποίων ή μη καταβολή δεδουλευμένων ή εκπρόθεσμης κατάθεσης καταστάσεων προσωπικού και ωρών εργασίας, μη καταβολή αδείας και επιδόματος αδείας. Η υπέρβαση ωραρίου κ.ά. Το 18 % των προστίμων, αφορά σε παραβάσεις της Κυριακής.
Σύμφωνα με το πόρισμα των επιθεωρητών εργασίας οι βασικοί παράγοντες οι οποίοι συντελούν στην ανάπτυξη της αδήλωτης εργασίας είτε πρόκειται για Έλληνες είτε για αλλοδαπούς είναι το ύψος των ασφαλιστικών εισφορών οι ισχύοντες φορολογικοί συντελεστές, το ποσοστό ανεργίας, η έκταση της αυτοαπασχόλησης, οι μεταναστευτικές ροές στην ελληνική αγορά εργασίας και η εξέλιξη διαχρονικά των πραγματικών αποδοχών.
Σε ό,τι αφορά στο διαμεσολαβητικό ρόλο του ΣΕΠΕ, κατά το 2010, διεξήχθησαν συνολικά 20.555 εργατικές διαφορές, επί του συνόλου των εργατικών διαφορών το (46%) επιλύθηκε μετά από παρέμβαση των Υπηρεσιών Κοινωνικής Επιθεώρησης, το (22%) ματαιώθηκε λόγω μη προσέλευσης των ενδιαφερόμενων μερών και το (32%) παραπέμφθηκε στα δικαστήρια. Το ποσό που καταβλήθηκε από τους εργοδότες στους προσφεύγοντες εργαζόμενους, για όσες διαφορές επιλύθηκαν, ανέρχεται στα 20.699.232 ευρώ.
Η νομική οδός…
Στην Ελλάδα η επίλυση των εργατικών διαφορών δεν έχει ανατεθεί σε ειδικά δικαστήρια, αλλά στα τακτικά δικαστήρια, χωρίς ειδική σύνθεση. Η διαδικασία δε χαρακτηρίζεται απλουστευμένη. Σύμφωνα με τις διατάξεις του Ελληνικού Δικαίου, οι ατομικές εργατικές διαφορές ,οι διαφορές δηλαδή που πηγάζουν από την σχέση εξαρτημένης εργασίας εξετάζονται από τα Ελληνικά Πολιτικά Δικαστήρια κατά την ειδική διαδικασία των εργατικών διαφορών.
Τα στοιχεία που αφορούν στον αριθμό των ατομικών εργατικών διαφορών που αντιμετωπίστηκαν από τα Ελληνικά Δικαστήρια είναι πολύ περιορισμένα. Σύμφωνα με τους πίνακες της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας που τηρούνται στο υπουργείο Δικαιοσύνης, αφορούν τη δεκαετία του 1990, ενώ από το 2000 και δεν υπάρχουν συγκεντρωμένα στοιχεία, προκειμένου να γίνουν συγκρίσεις και να προκύψουν συμπεράσματα. Τα στοιχεία της δεκαετίας του 1990 αναφέρουν πως σε όλη την Επικράτεια σε πρώτο βαθμό (Μονομελές Πρωτοδικείο) εκδόθηκαν 76.000 περίπου αποφάσεις ατομικών εργατικών διαφορών και από το Εφετείο (δεύτερος βαθμός δικαιοδοσίας) 28.500. Δεν έχουν καταγραφεί στοιχεία που να αφορούν σε εκδοθείσες αποφάσεις από τον Άρειο Πάγο (τρίτος βαθμός δικαιοδοσίας).
Σύμφωνα με την πρακτική, το χρονικό διάστημα από την κατάθεση της αγωγής με αντικείμενο εργατική διαφορά έως την συζήτηση σε πρώτο βαθμό και την έκδοση πρωτόδικης απόφασης υπερβαίνει το ένα έτος. Αντίστοιχο χρονικό διάστημα απαιτείται και στο δεύτερο βαθμό δικαιοδοσίας, από την κατάθεση της εφέσεως έως και την έκδοση της απόφασης. Για όσες περιπτώσεις η δικαστική διαμάχη συνεχισθεί και στον Άρειο Πάγο η χρονική διάρκεια από την κατάθεση της αναίρεσης έως την συζήτηση και την έκδοση της τελεσίδικης απόφασης υπερβαίνει πολλές φορές τα δύο – τρία έτη.
Συμφιλιωτική παρέμβαση
Σύμφωνα με τον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, η διαιτησία στην περίπτωση των ατομικών εργατικών διαφορών απαγορεύεται. Ωστόσο, πριν την προσφυγή των ενδιαφερομένων μερών ενώπιον των Δικαστηρίων και δεδομένου ότι η δικαστική επίλυση της διαφοράς είναι μια αρκετά χρονοβόρα διαδικασία, υπάρχει η δυνατότητα συμφιλιωτικής παρέμβασης της Επιθεώρησης Εργασίας για την επίλυση των ατομικών διαφορών εργασίας μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων. Η παρέμβαση της Επιθεώρησης Εργασίας στις ατομικές εργατικές διαφορές διενεργείται μετά από έγγραφη αίτηση-καταγγελία του προσφεύγοντος στην Επιθεώρηση, η οποία στην συνέχεια συγκαλεί τριμερή συνάντηση (επιθεώρηση – εργαζόμενος – εργοδότης), κατά τη διάρκεια της οποίας συζητείται το αντικείμενο της διένεξης και ο τρόπος επίλυσής της. Η Ελληνική Νομολογία παίζει αρκετά σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του ατομικού εργατικού δικαίου παρεμβαίνοντας και καλύπτοντας νομοθετικά κενά. Πρόσφατο χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι αποφάσεις των Ελληνικών Δικαστηρίων στο θέμα των διαδοχικών συμβάσεων ορισμένου χρόνου, όπου αντιμετωπίστηκαν θέματα για τα οποία δεν είχε θεσμοθετηθεί νομοθετικό πλαίσιο.