Το νέο βιβλίο του Κώστα Σπανού
Από χρόνια τώρα ο γνωστός εκδότης του επιστημονικού οργάνου «Θεσσαλικό Ημερολόγιο» και συγγραφέας Κώστας Σπανός, έχει ριχτεί σε μια ιδιότυπη έρευνα: Την επισήμανση και αντιγραφή χειρόγραφων ενθυμήσεων σε παλιά βιβλία και χειρόγραφα όπου τα συναντούσε. Σε εκκλησιές, ξωκλήσια και μοναστήρια και ιδιωτικά σχολεία. Χιλιάδες ενθυμήσεις, μικρά δηλαδή χρονικά, ανορθόγραφα και ασύνταχτα συνήθως, γραμμένα από ολιγογράμματους ανθρώπους (εδώ κι εκεί κι από σπουδαγμένους), με τον επίμονο στόχο: Να μείνει ένας απόφωνος κάποιου γεγονότος για τους αιώνες από το γεωγραφικό διαμέρισμα της Θεσσαλίας. Να μη σβήσει από τη μνήμη των κατοπινών μια κακουχία, ένα πολεμικό γεγονός, μια περιπέτεια με τους Τούρκους καταχτητές, ένα κοινωνικό δρώμενο ή δράμα, μια επιδρομή ληστών, μια πυρκαγιά, μια θεομηνία, αλλά και μια γραφή του Ζαγοριανού πατριάρχη Καλλίνικου από τα 1786:
«Έφοδος Αλβανών εις Θεσσαλίαν και φόβοι πάλιν και αιχμαλωσίαι και ο Δελής (=διαβόητος λήσταρχος) ανέζησε και απειλεί τας της Δημητριάδος χώρας. Τη ιβ’ Μαρτίου μέσης νυκτός φως ώφθη εις ουρανόν προς άρκτον σεληναίον, είτα απλωθέν ηρυθρίασεν ο ουρανός έως πρωί (…) Φήμη αποτομής του ληστάρχου Δελή Αχμέτ και χαρά των χωρίων Δημητριάδος».
Αλλού πάλι ο κ. Σπανός, θα επισημάνει την είδηση για το θάνατο δεσπότη από την Πορταριά: «1784 Μαρτίου κς’ εξημερόνοντας η αγία και Μεγάλη Τρίτη της Μεγάλης Εβδομάδος, ώρα εννάτη της νυχτός επλήρωσε το κοινόν χρέος ο άγιος Σταγών Παρθένιος, ο οποίος είχε πατρίδα την Πορταρίαν του Βόλου και αυτήν την ημέραν έβρεξε πολύ νερόν και επλημμύρισαν οι ποταμοί και τη Μεγάλη Τετράδι ενταφιάσθη ώρα 6 της ημέρας (…)».
Αλλά και μια ενθύμηση για τον μαύρο χειμώνα του 1775 θα επισημάνει ο συγγραφέας από την περιοχή των Τρικάλων: «1775 χημόνας και έστιψαν τα νοιρά όλα και δεν έγινε χορτάρι τελίος και εψώφισαν τα περισώτερα πρόβατα και σιτάρι δεν έγινε περισόν ούτε άχηρον και ήταν και πασιάς στα Τρίκαλα και έφαγε τη τροφή του κόσμου και ήχε το άχηρον το καλαμοτό πέντε και έξι γρόσια και το σιτάρι διακόσια (…) ομύος ακριβώ δέκα και ένδικα λίτρα και το κρέας ομύος οχτό και δέκα η οκά ήχε ομύος και το τεροί ος το κρέας και δοσίματα (φόροι δηλαδή) περισά ακολούθησαν από τους κακούς και φαγάδες και επερνούσαν η πτόχηα τεθλιμένην ζωήν (…) όλα τα μαγιρέματα ακριβά πολή και πολλές διστιχήες ης τον κώσμον, παπα-Δημήτρις γράφω την θήμησιν, τότες ενόρευα (εφημέρευα δηλαδή) στιν Αγίαν Κυριακήν».
Το βιβλίο του Κώστα Σπανού με τις αμέτρητες ενθυμήσεις, αρχίζει με τα «Προλεγόμενα» του πανεπιστημιακού καθηγητή Γιώργου Μακρή και με εισαγωγή του ίδιου του συγγραφέα, που υπογραμμίζει πως «όλες οι ενθυμήσεις είναι ιστορικά γεγονότα καταγεγραμμένα τον καιρό που συνέβησαν από ανθρώπους, οι οποίοι τα έζησαν από κοντά κι επομένως πρόκειται για ιστορία από πρώτο χέρι, δοσμένη με όσες αδυναμίες μπορεί να έχει η περιγραφή γεγονότων από άτομα τα οποία δεν διεκδικούσαν δάφνες ιστορικών».
Ένα πλήθος, εξάλλου, υπομνηματισμών και διευκρινίσεων και υποσελίδιων σημειώσεων από το συγγραφέα κι επιπλέον ένα «Θεματικό ευρετήριο» και αλφαβητικό ευρετήριο στο τέλος – μια άκρως επιμελημένη έκδοση, καρπός της επίμονης φιλέρευνης διάθεσης του Θεσσαλού συγγραφέα.
Γ.Θς