Του Κυριάκου Παπαγεωργίου
Δεύτερο Μέρος
Εγώ από το δάσος Παρδί θα κατηφορίσω με αμάξι μέχρι το χωριό Νίθαυρη. Από εκεί με τον φίλο μου τον Μάνθο πεζή πλέον θ’ ακολουθήσουμε πλήθος νέων δρόμων για να προσεγγίσουμε το Γερακάρι. Θα περάσουμε από την κοιλάδα του Ξιφά, όπου το θαυμάσιο τοξωτό γεφύρι και ο εντυπωσιακός νερόμυλος της περιοχής και θ’ ανηφορίσουμε για Γερακάρι περνώντας από το Χωρδάκι και το Άνω Μέρος. Στο Άνω Μέρος θα συναντήσουμε μια ηρωική κρητικιά φιγούρα, η οποία θα μας καθυστερήσει αρκετά για να πιάσουμε το Γερακάρι κατά το σούρουπο.
*
Στο ξεκίνημα της επόμενης μέρας για τους απαγωγείς, καταφτάνει ένας άντρας της ομάδας Πετρακογιώργη από το Μαγαρικάρι, ο οποίος θα τους οδηγήσει μέχρι το Αμάρι. Τους έδωσε σαφείς οδηγίες και εντολές πώς να κινηθεί η «ομάδα», από πού και τι πρέπει να αποφύγουν στον δρόμο τους.
Οι απαγωγείς, όμως, είχαν να αντιμετωπίσουν τα πολυάριθμα μπλόκα των Γερμανών που έστηναν στις νευραλγικές διασταυρώσεις του Ψηλορείτη, αλλά και στις εκτός «δρόμου» περιοχές που κατηφόριζαν προς την κοιλάδα του Αμαρίου.
Έτσι οι Βρετανοί επιτελείς, σε συνεννόηση με τους Κρητικούς αντάρτες, άλλαξαν το σημείο κατάληξης της ομάδας, που πλέον το όρισαν στην παραλία κάτω από τα Σαχτούρια κι όχι στο Ροδάκινο. Δηλαδή η ομάδα έπρεπε να παρακάμψει από νότια το όρος Κέδρος κι όχι από βόρεια που βρίσκεται το Γερακάρι, γιατί εκεί είχαν συγκεντρωθεί πολλές γερμανικές δυνάμεις. Ταυτόχρονα, όμως, είχαν ξεκινήσει από το Αμάρι πολλοί πατριώτες που έψαχναν τους απαγωγείς για να τους περάσουν στην παράλια ακτή του Αγίου Παύλου.
Ωστόσο, αγνοήθηκε η τελευταία εντολή, άγνωστο για ποιο λόγο και η ομάδα, από λάθος, πέρασε νύχτα μέσα από τις γερμανικές γραμμές, στη διάρκεια μιας καταρρακτώδους νεροποντής. Όμως, για τρεις μέρες ταλαιπωρήθηκαν σε μια σπηλιά έξω από τη Νίθαυρη, πριν ξεκινήσουν τον κατήφορο προς το ρέμα του Ξιφά. Αναγκάστηκαν να κινούνται και να κρύβονται με παραλλαγές, ανάμεσα στα διπλανά χωριά Αγία Παρασκευή και Αϊ Γιάννη, αφού στην περιοχή τούς έψαχναν πολλά περίπολα των Γερμανών.
Την επόμενη μέρα ξαναχωρίζονται οι απαγωγείς σε δυο ομάδες για να μη δίνουν στόχο. Η επόμενη συνάντησή τους θα γίνει στο Γερακάρι, κάτω από τους βόρειους πρόποδες του όρους Κέδρος. Ο Φέρμορ με δύο συνοδούς διαγράφει ένα μεγάλο τόξο κι έρχεται στο Γερακάρι μεσ’ από τα χωριά της κοιλάδας, ενώ ο Μος, ο στρατηγός και οι συνοδοί τους κατηφορίζουν προς το ρέμα του Ξιφά, περνάνε το παλιό γεφύρι κι ανηφορίζουν προς το Χωρδάκι. Έξω από το Άνω Μέρος διανυκτερεύουν σε μια σπηλιά και περνώντας από τις Δρυγιές και τις Βρύσες φτάνουν στο Γερακάρι. Από εκεί αρχίζει μια δραματική αλλαγή στο δρομολόγιό τους. Ενώ πρέπει να κατηφορίσουν προς το Σπήλι, αναγκάζονται να αλλάξουν κατεύθυνση και να στραφούνε βόρεια, αφήνοντας στα αριστερά τους το Μαύρο Μουρί, μια και τώρα ορίζεται o Ροδακινόκαμπος ως τόπος προορισμού, στην παραλία του Ροδάκινου.
Εμείς θα περιπλανηθούμε, λίγο άσκοπα, αλλά σε υπέροχες ρεθυμνιώτικες εξοχές και θα κάμουμε μια μικρή αναγκαία παράκαμψη για να διασχίσουμε (εκτός προγράμματος) το φαράγγι του Αγίου Αντωνίου στον Πατσό, απ’ όπου βέβαια πέρασε και κινδύνεψε η ομάδα απαγωγής, παραμένοντας αποκλεισμένη σε μια κρύπτη του φαραγγιού.
Η ομάδα απαγωγής τραβερσάρει τον αυχένα που σχηματίζει ο Σωρός με το Κατσονύχι, περνάει ανάμεσα από τα δυο βουνά, επάνω σε μια πολύ ψηλή διάβαση προς το χωριό Πατσός με κατεύθυνση το φαράγγι του Αγίου Αντωνίου.
Στον Πατσό, όμως, υπάρχει κλοιός των Γερμανών που ψάχνουν κάθε μέτρο γης κι έτσι οδηγούνται από ντόπιους στα τοιχώματα του φαραγγιού, στο οποίο κρύβονται, καθώς βρίσκουν μια θολωτή σπηλιά, με ελάχιστο άνοιγμα στα πλευρά της που προσφέρει τέλεια κάλυψη, καθώς σκεπάζεται από μια χαρουπιά.
Από το Γερακάρι εμείς την επόμενη μέρα κι αφού θα έχουμε την προηγούμενη πραγματοποιήσει την κάθοδο στο Πατσιανό φαράγγι, θα πάρουμε τον κατήφορο για το Σπήλι πεζή, ακολουθώντας το εμφανές μονοπάτι που περνάει από το δάσος Μαύρο Μουρί. Από το Σπήλι θα περάσω, μονάχος πλέον, στο Μυξόρουμα, αφήνοντας στα δεξιά μου τον δρόμο για το χωριό Καρίνες, από όπου πέρασε η ομάδα των απαγωγέων. Από το Μυξόρουμα, συνεχίζοντας μόνος, αλλά με αμάξι, θα διασχίσω τη βόρεια πλευρά του βουνού Κουρούπα και θα φτάσω στα Αγκουσελιανά. Από τα Αγκουσελιανά θα ακολουθήσω μια δύσκολη ορεινή διαδρομή, περνώντας πάνω από το φαράγγι Κοτσυφού, μέσα από το οποίο περνάει ο δρόμος για τον Πλακιά. Ύστερα από αρκετή ώρα θα καταφτάσω στο Βιλανδρέδο, απ’ όπου θα επιχειρήσω την τελευταία φάση της διαδρομής, πεζοπορώντας μέσα από τα δύσβατα μονοπάτια του Κρυονερίτη.
Ύστερα από αρκετές ώρες θα φτάσω στο Απάνω Ροδάκινο κι από εκεί στο Κάτω Ροδάκινο και στην παραλία του Κόρακα.
*
Το τελευταίο μέρος της σκληρής πορείας των απαγωγέων και του Κράιπε, μπορεί να είναι πιο ακίνδυνο, ως προς την ποιότητα του εδάφους, αλλά είναι πιο επικίνδυνο, από την πλευρά των συνεχών μπλόκων και των διαρκών κινήσεων των γερμανικών τμημάτων.
Το ίδιο βράδυ που αφήσαμε την ομάδα των απαγωγέων στον Πατσό, αυτοί οδοιπορούν προς το χωριό Καρίνες, στο οποίο φτάνουν ύστερα από τρεις ώρες.
Από τις Καρίνες, όπου η στάση είναι μικρή, οι απαγωγείς, φεύγουν εσπευσμένα για το Βιλανδρέδο, μια μεγάλη απόσταση και δύσκολη διαδρομή που η θέση του είναι στα βόρεια της ακτής του Ροδάκινου.
Αν και η απόσταση είναι μεγάλη και δε φαίνεται η κάλυψη της διαδρομής να επαρκεί στα πλαίσια μιας νύχτας, ωστόσο οι απαγωγείς κινούνται με ασυνήθιστη γρηγοράδα και παίρνουν επιτέλους το μήνυμα ότι την επομένη το βράδυ θα προσεγγίσει τις ακτές του Ροδάκινου ένα ταχύπλοο σκάφος επιφανείας, για να παραλάβει τους οδοιπόρους.
Η τελευταία φάση της οδοιπορίας της παράξενης αυτής κουστωδίας που κρύβεται εδώ και δεκαπέντε μέρες από όλα τα βλέμματα έχει να κάνει με το βουνό που ακούει στο όνομα Κρυονερίτης.
Ο Κρυονερίτης, πάνω από το Ροδάκινο, αποτελείται από διαδοχικούς βράχινους ώμους, αυχένες, χαράδρες, πλατό, απόκρημνες πλαγιές και συστάδες βράχων. Έχει υψόμετρο 1.310 μέτρα και βλέπει το απέραντο γαλάζιο της νότιας κρητικής θάλασσας. Από αυτό το ορεινό σύμπλεγμα θα κατηφορίσουν οι ταλαιπωρημένοι διασχίστες των κρητικών βουνών – από το ίδιο μονοπάτι που πέρασα κι εγώ – για την οριστική σωτηρία τους.
*
Οι ψυχωμένοι Οδυσσείς αυτού του ακαταμάχητου διαβήματος έφταναν το σούρουπο της καθορισμένης μέρας στη μικρή παραλία Περιστερές του Ροδάκινου, για να εκτελέσουν την έσχατη πράξη του δραματικού τους δρομολογίου.
Κατέληξαν πανευτυχείς στην παραλία του Ροδάκινου, όπου τους περίμενε και αρκετός κόσμος, περίεργος για να δει τον στρατηγό Κράιπε.
Οι Άγγλοι βέβαια είχαν πάρει τα μέτρα τους και συγκέντρωσαν κάποια δύναμη εκεί, ώστε να αποτρέψει ενδεχόμενη επίθεση των Γερμανών στο άγημα ακολουθίας του στρατηγού. Τίποτα όμως από αυτά δεν έγινε, με αποτέλεσμα η ομάδα των απαγωγέων με τον Πάτρικ Λη Φέρμορ, τον Ουίλιαμ Στάνλεϋ Μος, τον στρατηγό Χάινριχ Κράιπε και τους Μιχάλη Ακουμιανάκη και Ηλία Αθανασάκη, να επιβιβαστούν, στις 14 του Μάη, σε ένα σκάφος επιφανείας και να περάσουν ανώδυνα και δίχως απρόοπτα στη Μάρσα Ματρούχ κι από κει στο Κάιρο.
Κι εγώ πια με συνοδό την Άννα, από το περιοδικό Ελληνικό Πανόραμα, για λογαριασμό του οποίου πραγματοποιήσαμε το τελευταίο κομμάτι της διαδρομής των απαγωγέων, τον Ιούνιο του 2021, θα σαρώσουμε τις τέσσερις εκπληκτικής ομορφιάς και σαγήνης παραλίες του Ροδάκινου, (Κόρακας, Πολύριζος, Περιστερές – σημείο φυγής των απαγωγέων – και Άγια Μαρίνα).
*
Διασχίζοντας η «ομάδα» ολόκληρο το ανατολικό και δυτικό μέτωπο του Ψηλορείτη, τον στιβαρό όγκο του Κέδρου και τον Κρυονερίτη, αλλά και πλήθος άλλων μικρότερων βουνών και επικίνδυνων περασμάτων, έως ότου φτάσει στην παραλία του Ροδάκινου, έγραψε μια σελίδα ορειβατικής εποποιίας, από τις πιο ενδιαφέρουσες της παγκόσμιας ιστορίας. Με το πιο παράτολμο σχέδιο απαγωγής, αλλά και εκτέλεσης, που έχει γράψει μέχρι τώρα η ιστορία…
Η ομάδα ξεκίνησε πεζοπορώντας στις 27 του Απρίλη και πραγματοποίησε αυτό το ανώμαλο ορεινό τόξο σε δεκαέξι μέρες, κάτω από βροχές, χιονούρες και λάσπες, κρυπτόμενη τη μέρα μέσα σε σπηλιές και βαδίζοντας τη νύχτα, έως να φέξει.
Σήμερα μπορούν να πραγματοποιηθούν κομμάτια από το τόξο αυτό της οδοιπορίας, ανάλογα με τις αντοχές, την εποχή και τις επιθυμίες των πεζοπόρων. Αλλά, άλλα τα μάτια του λαγού κι άλλα της κουκουβάγιας…
ΥΓ.1 Η διαδρομή που πραγματοποίησα εγώ, μου στοίχισε πέντε ταξίδια στην Κρήτη και συνολικά, αν προστεθούν οι μέρες που αναλώθηκαν σε διασχίσεις και πεζοπορίες σε όλο το άνυσμα της οδοιπορίας των απαγωγέων, δεκαπέντε μέρες, έναντι δεκατεσσάρων των απαγωγέων. Αλλά ενώ εκείνοι περπατούσαν τη νύχτα και κοιμόντουσαν τη μέρα σε σπηλιές, εγώ περπατούσα μέρα, δίχως να με κυνηγάει κανείς και τη νύχτα κοιμόμουνα σε δωμάτια.
ΥΓ.2 Η πορεία μου διανθίζεται από πλήθος φωτογραφιών που αφορούν α) μονοπάτια της διαδρομής, β) κορυφές που πατήθηκαν, γ) σπηλιές που κοιμήθηκαν οι απαγωγείς και δ) άνθρωποι που έζησαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο το ανήκουστο γεγονός της δραματικής πορείας των απαγωγέων και του απαχθέντος στρατηγού.
Αρχάνες, Ιούνιος του 2014