Η αγάπη της για την εκπαίδευση, για τη μεταλαμπάδευση γνώσης, την ανάδειξη κρίσης και εμπέδωση αξιών την οδήγησαν σε δρόμους δύσβατους, αλλά τόσο ενδιαφέροντες… Θέσεις ευθύνης, θέσεις ενεργές και ουσιαστικές έλαβαν με την παρουσία της Τζένης Μωραΐτη διαφορετικό πρόσημο. Πρωτοβουλίες και δράσεις που φέρουν την υπογραφή της κινούν το ενδιαφέρον της εκπαιδευτικής κοινότητας όλων των βαθμίδων και ειδικοτήτων και όχι μόνον… Γονείς μαθητών και όσοι ενδιαφέρονται για το μέλλον αυτού του κόσμου: Τα παιδιά.
Το νέο βιβλίο που συνέγραψε με την Αγγελική Μαγκλάρα, αφορά ένα τραγικά επίκαιρο θέμα: Την κλιματική αλλαγή. Με την ευκαιρία της παρουσίασης του βιβλίου την Τετάρτη 6 Σεπτεμβρίου 2023, στις 7 μ.μ., στο «Αίρθιο» στον Πολυχώρο Τσαλαπάτα η Τζένη Μωραΐτη, η διακεκριμένη εκπαιδευτικός και ερευνήτρια, μίλησε για όλα όσα της δίνουν τη δύναμη της συνεχούς αναζήτησης και δημιουργίας…
Συνέντευξη
ΛΟΪΖΟΣ ΑΣΒΕΣΤΑΣ
Η έννοια της κλιματικής αλλαγής που βιώνουμε με τις τραγικές επιπτώσεις στη ζωή μας, πιστεύετε ότι μπορεί να γίνει αντιληπτή σε παιδιά προσχολικής ηλικίας, αλλά και των πρώτων τάξεων του Δημοτικού;
Τα μικρά παιδιά μετέχουν με τον δικό τους τρόπο στη γενικότερη ενημέρωση από το οικογενειακό και κοινωνικό τους περιβάλλον και βέβαια εισπράττουν βιωματικά ως εμπειρία τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην καθημερινή τους ζωή.
Θεωρείτε ότι πρέπει να προσαρμοζόμαστε στα ηλικιακά δεδομένα του παιδιού ή αντίστροφα τα παιδιά να προσαρμόζονται στα δεδομένα των ενηλίκων;
Αποτελεί βασική παιδαγωγική αρχή για οποιοδήποτε θέμα επιδιώκουμε να προσεγγίσουν τα παιδιά η προσαρμογή του στην ηλικία που απευθυνόμαστε, λαμβάνοντας συγχρόνως υπόψη τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα τους.
Πώς εισήλθατε και με ποια αφορμή στο θέμα αυτό;
Ο πλανήτης μας είναι το παγκόσμιο σπίτι μας! Οι αλλαγές στο κλίμα της γης και οι ανάγκες που προκαλούνται, είναι ένα από τα μεγαλύτερα σύγχρονα ζητήματα. Η πρώιμη ενημέρωση των παιδιών, στην προσχολική δηλαδή ηλικία και στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού, για τη φροντίδα και τον σεβασμό στο περιβάλλον συμβάλει στην ανάπτυξη στάσεων, αξιών και συμπεριφορών «περιβαλλοντικά εγγράμματων πολιτών» με οικολογική συνείδηση και δεκτικούς στην ανάληψη δράσης. Η εκπαίδευση είναι και πρέπει να είναι, ένας ζωντανός οργανισμός που λαμβάνει καθημερινά τα ερεθίσματα από την κοινωνία. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο και με την ευθύνη ότι τα παιδιά στο Νηπιαγωγείο και στο Δημοτικό Σχολείο είναι οι αυριανοί πολίτες θεωρήσαμε ότι μπορούμε κι εμείς να συνεισφέρουμε με αυτόν τον τρόπο στην μεγάλη προσπάθεια για ευαισθητοποίηση και δράση στα μεγάλα περιβαλλοντικά ζητήματα.
Πρέπει η επικαιρότητα να μεταβιβάζεται – ως ενημέρωση ή ως αντιμετώπιση – στα παιδιά; Και αν ναι με ποιον τρόπο.
Η απάντηση είναι «ναι» και οι δρόμοι είναι δυο: Το σχολείο και η οικογένεια. Στο Νηπιαγωγείο, όπως και στο Δημοτικό Σχολείο ο εκπαιδευτικός της τάξης προσαρμόζει τη γνώση που θέλει να μεταφέρει στα παιδιά ανάλογα με την ηλικία τους και το κοινωνικό – πολιτισμικό πλαίσιο που ζουν. Αυτές οι παράμετροι ορίζουν κάθε φορά τον τρόπο επικοινωνίας κάθε ερεθίσματος και κάθε μηνύματος που πλαισιώνει μια νέα εμπειρία. Για τα μικρά παιδιά όλη αυτή η ενημέρωση και εν προκειμένω για ένα τόσο δύσκολο θέμα όπως η κλιματική αλλαγή και η φροντίδα του περιβάλλοντος μπορεί να γίνει μέσα από το παιχνίδι με ελκυστικές και στοχευμένες δραστηριότητες.
Δεν φοβίζουμε και δεν αγχώνουμε τα παιδιά με το παραπάνω θέμα. Επιδιώκουμε τη συμμετοχή τους. Η προσέγγιση είναι η εξής: «Πρόκειται για ένα σοβαρό πρόβλημα, αλλά πολλοί επιστήμονες και πολλοί άλλοι άνθρωποι εργάζονται για να βρουν λύσεις για να γίνουν τα πράγματα καλύτερα. Και υπάρχουν πολλά που μπορούμε κι εμείς να κάνουμε!».
Όσο για τους γονείς δεν πρέπει να ανησυχούν αν δεν μπορούν να απαντήσουν σε όλες τις ερωτήσεις που έχουν τα παιδιά τους. Ας το δουν ως μια πρόκληση και μία ευκαιρία να ανακαλύψουν μαζί τους σταδιακά τις απαντήσεις συζητώντας για γεγονότα και παρατηρώντας φαινόμενα.
Η συνεργασία σας με νέους επιστήμονες ερμηνεύεται ως έγερση, ενθάρρυνση ή και προώθησή τους;
Η συνεργασία μου με νέους επιστήμονες για μένα είναι χαρά, τιμή και υποχρέωση. Ο συνδυασμός της εμπειρίας με τη νέα οπτική και την επάρκεια που διαθέτει η νέα γενιά μπορεί να δώσει ένα πολύ καλό αποτέλεσμα. Πιστεύω πάρα πολύ στη συνεργασία που συνθέτει τις διαφορετικές οπτικές, την άλλη ματιά, αυτό που λείπει από μένα και το έχει ο άλλος.
Τι είναι εκείνο που σας εγείρει και σας οδηγεί συνεχώς σε νέα πεδία έρευνας και παρουσίασης;
Η πίστη μου ότι τα μικρά παιδιά είναι ικανά για μεγάλα πράγματα, αρκεί να τους δώσουμε την ευκαιρία!
Η γνώση κατά τη γνώμη σας είναι εργαλείο ή μέσον;
Και τα δυο. Είναι το εργαλείο και το μέσον για να λύσουμε ζητήματα, να κάνουμε τη ζωή μας καλύτερη και να είμαστε χρήσιμοι στην κοινωνία που ζούμε.
Έχετε διαγράψει μια ενδιαφέρουσα επιστημονική και επαγγελματική πορεία. Αν ξαναρχίζατε τι θα αλλάζατε και τι θα κρατούσατε;
Νομίζω κανένας δεν μπορεί να απαντήσει εύκολα σε αυτή την ερώτηση. Κάθε τι που έγινε είναι μέρος της ζωής μου και είχε πάντα σχέση με τον τρόπο σκέψης και τις αξίες μου, με τα σωστά και τα λάθη. Ένα πάντως είναι σίγουρο: Στο μεγάλο μου ταξίδι στην εκπαιδευτική κοινότητα σε κάθε σταθμό μοιράστηκα με τα παιδιά, τις συναδέλφισσες, τους συναδέλφους, τους φοιτητές και τους γονείς, ιδέες, ανάγκες, διαφορετικές απόψεις, ανησυχίες, δυσκολίες και χαρές, που άνοιγαν καινούριους δρόμους και μετουσιώνονταν κάθε φορά σε παιδαγωγικές προτάσεις και όμορφα προγράμματα με νόημα, για την καλύτερη εκπαίδευση των μικρών παιδιών. Έτσι ένιωθα.