Της Ελένης Χρυσοπούλου*
Στον μικρόκοσμο των κινηματογραφικών φεστιβάλ, κατά την πανδημία του Covid-19, το φεστιβάλ των Καννών, προγραμματισμένο για τα τέλη Ιουνίου, ήταν αυτό που αντιστάθηκε σθεναρά στην αναβολή του μέχρι την τελευταία στιγμή, αλλά λόγω των εξελίξεων δεν τα κατάφερε. Κάποια άλλα φεστιβάλ, αποδείχτηκαν ευέλικτα και με πλήρη επίγνωση της κατάστασης και των κινδύνων που εγκυμονούσε η αθρόα προσέλευση κοινού σε κλειστές αίθουσες και εγκαινίασαν νέες στρατηγικές και πρακτικές για τη φετινή, ιδιότυπη, φεστιβαλική σεζόν. Δυστυχώς, η μικρή κλίμακα του φεστιβάλ ντοκιμαντέρ CineDoc δεν επέτρεψε το πέρασμά του στον διαδικτυακό κόσμο, ωστόσο γίνονται όλες οι προετοιμασίες για την επόμενη κινηματογραφική σεζόν, με όποια μέτρα και πρωτόκολλα αυτή φέρει.
Ωστόσο, ένα από τα φεστιβάλ με ταχύτατα αντανακλαστικά είναι και το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, που διεξάγει το 22ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ online έως την Πέμπτη 28 Μαΐου. Αν και η εμπειρία δεν μπορεί να είναι η ίδια με τη φυσική παρακολούθηση, παρόλα αυτά η παρακολούθηση ντοκιμαντέρ είναι επιτακτική για την αφύπνιση και τον προβληματισμό μας ως άτομα και ως πολίτες, κυρίως σε περίοδο αποκλεισμού, άγχους, αμηχανίας και φόβου.
Το 22ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης παρουσιάζει 210 ντοκιμαντέρ από όλο τον κόσμο, πρωτότυπα αφιερώματα και μια σειρά από live ανοιχτές συζητήσεις, διαθέσιμες στο κανάλι του στο YouTube. Κάθε ντοκιμαντέρ είναι διαθέσιμο για 400 θεάσεις σε χρήστες αποκλειστικά από την Ελλάδα. Επισημαίνω μόνο πως στα ξενόγλωσσα ντοκιμαντέρ δεν υπάρχει υποτιτλισμός στα ελληνικά και για αυτό το κοινό θα πρέπει με προσοχή να επιλέξει τις ταινίες.
Τα βήματα για την παρακολούθηση είναι απλά και τα κάτωθι:
1. Μπαίνουμε στο filmfestival.gr και ακολουθούμε τον σύνδεσμο: TDF22 ONLINE. 2. Δημιουργούμε έναν λογαριασμό επιλέγοντας «Create account» στο επάνω δεξιά μέρος της οθόνης. 3. Συμπληρώνουμε το όνομα, το email και τον κωδικό που επιθυμούμε να έχουμε. Από δω και πέρα μπορούμε να παρακολουθήσουμε τα διαθέσιμα ντοκιμαντέρ. 4. Βρίσκουμε το ντοκιμαντέρ που επιθυμούμε είτε μέσω αναζήτησης, είτε από τις λίστες ανά τμήμα που υπάρχουν στο κεντρικό μενού. 5. Επιλέγουμε το ντοκιμαντέρ που θέλουμε να παρακολουθήσουμε. Λαμβάνουμε ένα email επιβεβαίωσης. 6. Πατάμε «Play Now» ώστε να ξεκινήσει η προβολή. 7. Έχουμε στη διάθεσή μας 24 ώρες να δούμε την ταινία που επιλέξαμε. 8. Σε περίπτωση που δεν τη δούμε, η θέση μας ακυρώνεται.
Από τα φετινά ντοκιμαντέρ που είδα και τα οποία καλύπτουν μια ευρεία γκάμα θεμάτων, σχεδόν επιτακτικό είναι να δει κάποιος τα εξής:
Για τη μικρή Σάμα. Ύστερα από μια πενταετία βίας και αιματοχυσίας το Χαλέπι της Συρίας έχει μετατραπεί σε ένα μετα-αποκαλυπτικό τοπίο ερήμωσης. Σε αυτό το φόντο μια μητέρα καταγράφει την οδυνηρή πραγματικότητα σε μια επιστολή αγάπης προς την κόρη της. Μια από τα δυνατότερες ταινίες της χρονιάς, υποψήφιο για το Όσκαρ ντοκιμαντέρ του 2020.
Αυτό δεν είναι ταινία. Από τους σπουδαιότερους ανταποκριτές και δημοσιογράφους παγκοσμίως ο Ρόμπερτ Φισκ κατάλαβε ότι το πεπρωμένο του ήταν στον χώρο του Τύπου όταν είδε παιδί ακόμα τον Ξένο Ανταποκριτή του Άλφρεντ Χίτσκοκ. Από το 1976 έχει καλύψει με αναρίθμητες αποστολές στα πεδία των συγκρούσεων της Μέσης Ανατολής, στο Αφγανιστάν, στην πρώην Γιουγκοσλαβία, τη Βοσνία και στο Κόσοβο, στον πόλεμο του Κόλπου και στη Συρία. Αυτή η πλούσια διαδρομή καταγράφεται στο Αυτό δεν είναι ταινία με την αφήγηση του ίδιου του σπουδαίου Βρετανού δημοσιογράφου.
Ανθρωπόκαινος: Η εποχή του ανθρώπου. Τη διεισδυτική και διαρκή υπογραφή που αφήνει στη Γη η ανθρώπινη δραστηριότητα εξετάζει η Ανθρωπόκαινος, το μεγάλο αφιέρωμα του #tdf22. Στο ομότιτλο ντοκιμαντέρ των Τζένιφερ Μπαΐτσβαλ, Νίκολας ντε Πενσιέ και Έντουαρτ Μπουρτίνσκι, το οποίο υπήρξε κομμάτι ενός ευρύτερου διεπιστημονικού project που πραγματοποιήθηκε στον Καναδά το 2018, καταγράφεται σε παγκόσμιο επίπεδο η επίδραση και οι σοβαρές συνέπειες της ανθρώπινης δραστηριότητας πάνω στη Γη.
-Μαθαίνοντας να κάνεις σκέιτ σε εμπόλεμη ζώνη (αν είσαι κορίτσι). Μικρού μήκους, αλλά από τα ντοκιμαντέρ που συζητήθηκαν έντονα τη χρονιά που μας πέρασε, το Learning To Skateboard In A Warzone (If You’re A Girl) μας μεταφέρει στις φτωχογειτονιές της εμπόλεμης Καμπούλ όπου μια ομάδα 15χρονων κοριτσιών αγωνίζεται να μάθει να γράφει και να διαβάζει, ενώ η αγαπημένη τους ασχολία είναι το σκέιτμπορντ. Βραβευμένη πρόσφατα με το Όσκαρ ντοκιμαντέρ μικρού μήκους η ταινία της Κάρολ Ντίσινγκερ είναι ένα μάθημα ανθρωπιάς, αλλά και γυναικείας ενδυνάμωσης σε μια από τις πιο δυστοπικές περιοχές του πλανήτη μας.
Οι Υφάντρες. Του αγαπημένου στο κοινό του Βόλου σκηνοθέτη Δημήτρη Κουτσιαμπασάκου. Το 1963, η σουηδική ανθρωπιστική οργάνωση ΙΜ ιδρύει στη Βλάστη, ορεινό χωριό του Νομού Κοζάνης, ένα πρότυπο κέντρο υφαντικής. Για είκοσι πέντε χρόνια αυτό το διαπολιτισμικό εγχείρημα θα στηρίξει τις γυναίκες της κοινότητας, αλλά και αυτόν τον προικισμένο τόπο που δοκιμάστηκε σκληρά από τους πολέμους, τη φτώχεια και την εγκατάλειψη. Ένα χρονικό που προσφέρει μια γλυκόπικρη ματιά, διατυπώνοντας καίρια ερωτήματα σχετικά με την ανάπτυξη της ελληνικής υπαίθρου.
Αν και για κάποιους παρακολούθηση μιας ταινίας ή φεστιβάλ δεν σημαίνει το σαλόνι αγκαλιά με τον υπολογιστή, ωστόσο η δύναμη του ντοκιμαντέρ ξεπερνά αυτά τα στεγανά και σχεδόν επιβάλλεται από την ίδια του τη φύση. Ας προσαρμοστούμε και εμείς ως φεστιβαλικοί θεατές λοιπόν, προς το παρόν, στις νέες συνθήκες θέασης και ας κρατήσουμε απορίες, προβληματισμούς και αγωνίες για την επόμενη φυσική συνάντησή μας στην κινηματογραφική αίθουσα του «Αχίλλειον».
*Η Ελένη Χρυσοπούλου είναι υπεύθυνη διοργάνωσης CineDoc Βόλου