Η συνομιλία μας με τη Σοφία Βόικου έγινε με αφορμή την παρουσία της απόψε στις 7.00 μ.μ. στο Public Βόλου για την παρουσίαση του νέου της μυθιστορήματος «Το κορίτσι της ντροπής», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Η συγγραφέας συστήνει το βιβλίο της σε μια συζήτηση που επεκτείνεται σε αρχές, αξίες ζωής και τη θέση της απέναντι στη λεγόμενη «γυναικεία» λογοτεχνία.
Συνέντευξη: Χαριτίνη Μαλισσιόβα
Το κορίτσι της ντροπής είναι το όγδοο μυθιστόρημά σας. Πείτε μας λίγα λόγια.
Το βιβλίο βασίζεται στις πραγματικές ιστορίες των «παιδιών της Βέρμαχτ», των παιδιών δηλαδή που γεννήθηκαν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου από πατέρα Γερμανό στρατιώτη και από μητέρα κατεχόμενης χώρας, στην περίπτωσή μας, μητέρα Ελληνίδα. Η Λένη, η βασική ηρωίδα του βιβλίου, είναι ένα τέτοιο παιδί και μέσα από την ιστορία της ζωής της, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με όλο τον ρατσισμό και την κοινωνική κατακραυγή που βίωσαν αυτά τα παιδιά στη μεταπολεμική Ευρώπη. Το μοναδικό τους έγκλημα ήταν πως ήταν τα παιδιά του εχθρού. Στον αντίποδα της ιστορίας της Λένης, υπάρχει επίσης η ιστορία του Γιόχαν, του άλλου βασικού ήρωα του βιβλίου. Ο Γιόχαν από «παιδί ενός ανώτερου Θεού», καθώς ο πατέρας του ανήκει στον στενό κύκλο του Χίτλερ, εν μια νυκτί θα γίνει «το παιδί του τέρατος». Οι δυο ιστορίες μπλέκονται μεταξύ τους σε ένα ταξίδι που ξεκινάει από την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα το 1941 μέχρι το 2004 σε ένα ήσυχο ολλανδικό ψαροχώρι. Η Λένη προσπαθεί να βρει τις ρίζες της, ενώ αντίθετα ο Γιόχαν προσπαθεί να τις κάψει. Σε όλο το βιβλίο πλανάται το ερώτημα «το παιδί του εχθρού μου είναι άραγε εχθρός μου»;
Τα ταμπού, οι προκαταλήψεις σε συνδυασμό με τις αμαρτίες των γονέων συχνά έχουν καταστροφικό χαρακτήρα για την ψυχική υγεία. Θεωρείτε ότι το μορφωτικό επίπεδο έχει να κάνει με την αποστασιοποίηση και την απελευθέρωση από όλα αυτά;
Δεν νομίζω πως τα ψυχικά τραύματα που κουβαλάμε, μπορούν να απαλυνθούν από το μορφωτικό μας επίπεδο. Η ενσυναίσθηση, το νοιάξιμο, η αγάπη και η κατανόηση μπορούν να μας βοηθήσουν να επουλώσουμε πληγές και να «πάμε παρακάτω».
Ποια αξία θεωρείτε αδιαπραγμάτευτη;
Το αίσθημα του δικαίου.
Πώς θα ορίζατε τη (σύγχρονη) ευτυχισμένη γυναίκα;
Θα τη γενικεύσω την ερώτηση. Δεν νομίζω πως χρειάζεται διαχωρισμός ανάμεσα σε ευτυχισμένους άντρες και ευτυχισμένες γυναίκες. Προτιμώ να μιλάω για ευτυχισμένους ανθρώπους. Για μένα, ευτυχισμένος άνθρωπος είναι εκείνος που τα «έχει βρει» με τον εαυτό του και μπορεί να απολαμβάνει τα μικρά καθημερινά της ζωής χωρίς να υπεραναλύει τα πάντα.
Τι ήταν αυτό που σας κινητοποίησε να γράφετε, παρόλο που δραστηριοποιείστε επαγγελματικά σε διαφορετικό χώρο;
Η γραφή ανέκαθεν ήταν ο τρόπος για να εξωτερικεύω τα συναισθήματά μου και να επικοινωνώ με τους άλλους. Είμαι φύσει κλειστός χαρακτήρας, οπότε το μολύβι στην αρχή και το πληκτρολόγιο στη συνέχεια με βοήθησαν να ισορροπώ ανάμεσα στη σκληρή καθημερινότητα και στο όνειρο. Το «γράψιμο» είναι η προσωπική μου ψυχοθεραπεία και μου δίνει μια παράξενη αίσθηση παντοδυναμίας, καθώς εγώ αποφασίζω για τις ζωές των ηρώων.
Όλα τα βιβλία σας είναι best sellers. Υπάρχει «συνταγή» για ένα επιτυχημένο βιβλίο; Πόσο ταλέντο και πόση γνώση του αντικειμένου χρειάζεται από πλευράς του συγγραφέα;
Δεν νομίζω πως υπάρχει μαγική συνταγή. Εάν υπήρχε, τότε όλα τα βιβλία θα ήταν best sellers. Ειλικρινά δεν ξέρω να σας απαντήσω για ποιο λόγο ένα βιβλίο γίνεται best seller, ενώ κάποιο άλλο εξίσου ωραίο ή ίσως και καλύτερο, πουλάει μόνο λίγα αντίτυπα. Σαφώς παίζουν ρόλο πολλά πράγματα: Η γραφή του συγγραφέα, το θέμα με το οποίο καταπιάνεται, η προώθηση από τον εκδοτικό οίκο και το timing.
Αισθάνεστε ότι εκπροσωπείτε το γυναικείο αναγνωστικό κοινό;
Προς Θεού, δεν εκπροσωπώ κανέναν… Εκπροσωπώ μόνο τον εαυτό μου. Μπορεί να ακουστεί λίγο εγωιστικό, αλλά όταν γράφω, στο μυαλό μου δεν υπάρχει το αναγνωστικό κοινό παρά μόνο η ιστορία που εκείνη τη στιγμή θέλω να αφηγηθώ. Η σκέψη μου κατακλύζεται αποκλειστικά και μόνο από τους ήρωές μου.
Εάν στην πορεία, τα βιβλία μου αγγίξουν κάποιους αναγνώστες, φυσικά και αυτό μου δίνει ιδιαίτερη χαρά. Αντιλαμβάνομαι πως δεν είμαι μόνη, πως οι ανησυχίες μου αγγίζουν και άλλους ανθρώπους. Εάν είναι άντρες ή γυναίκες δεν παίζει κανένα ρόλο… Όλοι άνθρωποι είμαστε με τις ίδιες αγωνίες, τους ίδιους φόβους και ενίοτε τα ίδια όνειρα.