Τα τελευταία πέντε χρόνια λειτουργεί στη Σκιάθο ένα πρωτότυπο open house, ένα ιδιαίτερο λαογραφικό αξιοθέατο στη Χώρα του νησιού, που έχει ταξιδέψει πολλούς επισκέπτες και ντόπιους στη Σκιάθο του παρελθόντος.
Το «Σκιαθίτικο Σπίτι», το οποίο διαχειρίζονται οι αδερφές Μαρένα και Φωτεινή Μάνεση, είναι μία ιδιωτική πρωτοβουλία με σκοπό τη διατήρηση και την ανάδειξη του παραδοσιακού τρόπου ζωής του περασμένου αιώνα στη Σκιάθο. Η οικία έχει ως έκθεμα τον ίδιο της τον εαυτό, συνοδευόμενη από τα κειμήλια τεσσάρων γενεών.
«Πρόκειται για ένα βίωμα που έγινε εγχείρημα» δηλώνει η Μαρένα Μάνεση, η οποία όσο θυμάται τον εαυτό της ζει με την αδερφή της ανάμεσα σε μνήμες και ιστορίες των προγόνων τους. Σύμφωνα με την ίδια, αυτό το συνονθύλευμα από μνήμες, ιστορίες και κειμήλια τεσσάρων γενεών αποτελεί βίωμα και κομμάτι της ταυτότητάς της.
Η ιδέα πίσω από αυτή τη δράση δεν ήρθε ξαφνικά πέντε χρόνια πριν. Η κ. Μάνεση τονίζει πως «συνέβαλε το γεγονός ότι μεγαλώσαμε στο αρχοντικό της οικογένειας, στο οποίο έζησαν οι πρόγονοί μας, και το οποίο κληροδοτούνταν από γενιά σε γενιά μαζί με τα αντικείμενα που το πλαισίωναν».
Τα επιστημονικά πεδία των σπουδών τους αποτέλεσαν σημαντικό εργαλείο για την οργάνωση του αρχείου και των κειμηλίων, καθώς στόχος ήταν ο συνδυασμός της επιστημονικής τεκμηρίωσης με τις ρίζες και το βίωμά τους.
Ούσα αρχιτέκτονας η Μαρένα και νηπιαγωγός η Φωτεινή, η καθεμία τους εμπλουτίζει με τις γνώσεις της την αφήγηση της ιστορίας της οικογένειάς τους, και κατ’ επέκταση του νησιού της Σκιάθου.
Η οικογένεια των αδερφών Μάνεση αποτέλεσε αρωγός και σπουδαίος υποστηρικτής του εγχειρήματος, με τη Μαρένα να επαινεί ιδιαίτερα τους γονείς της, καθώς όπως αναφέρει, «οι γονείς μας, οι οποίοι με προσωπικό κόπο, πόρους αλλά πάνω απ’ όλα αγάπη και σεβασμό διέσωσαν την «ιστορία» της οικογένειάς μας». Αυτό το στοιχείο είναι ιδιαίτερα σημαντικό, διότι για να γίνει πραγματικότητα η ιδέα τους, η ύπαρξη και διατήρηση των κειμηλίων ήταν αναγκαία. Γενικά στην οικογένεια Μάνεση, υπήρχε πάντα η τάση να διατηρούνται και να συντηρούνται τα κειμήλια της οικογένειας σε καλή κατάσταση. Αυτό δεν ήταν τόσο μια πρωτοβουλία για να κληρονομήσουν κάτι οι απόγονοι, όσο μια ένδειξη σεβασμού στους προγόνους.
Το «Σκιαθίτικο Σπίτι» δεν θα γνώριζε τόση επιτυχία, αν η Μαρένα και η Φωτεινή δεν το έκαναν με την ψυχή τους. Το δωμάτιο με τα μπαούλα είναι το αγαπημένο τους σημείο στο σπίτι. Πρόκειται για τον χώρο όπου εκθέτονται το φωτογραφικό υλικό, τα χειρόγραφα έγγραφα και τα κειμήλια πολέμων της οικογένειας. Εκεί εξηγούν ότι σε κάθε ξενάγηση νιώθουν υπερηφάνεια και ευγνωμοσύνη για τις ρίζες τους και εκεί έχουν δει επισκέπτες ακόμη και να δακρύζουν από τη συγκίνηση.
Μιλώντας για την επιτυχία του «Σκιαθίτικου Σπιτιού», η κ. Μάνεση δεν περίμενε ότι το εγχείρημα θα αποκτούσε τόση δημοσιότητα. Οι δύο αδερφές δεν ξεκίνησαν το «Σκιαθίτικο Σπίτι» με αυτό τον στόχο, αλλά περισσότερο να δημιουργήσουν τον λαογραφικό χώρο που θα ήθελαν να έχει το νησί, σύμφωνα με την προσωπική οπτική τους.
Παρόλα αυτά δεν μπορούν και να μην νιώθουν ευγνωμοσύνη για τη θερμή ανταπόκριση του κόσμου, η οποία σύμφωνα με την κ. Μάνεση «αποτελεί μία δυνατή ώθηση που ενισχύει την προσπάθειά μας και να μας δίνει ακόμη μεγαλύτερη δύναμη στο να συνεχίσουμε». Για τις αδερφές Μάνεση «το Σκιαθίτικο Σπίτι αναδείχθηκε αποκλειστικά και μόνο από τους επισκέπτες του».
Τι βρίσκεται, όμως, στο μέλλον των αδερφών Μάνεση; Το προσωπικό όραμα της Μαρένας Μάνεση για την ανάδειξη του σκιαθίτικου πολιτισμού συνδέεται με την καλλιέργεια – σύμβολο της νήσου, την ελαιουργία.
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, «εδώ και επτά χρόνια που σταμάτησε να λειτουργεί και το τελευταίο ελαιουργείο του νησιού, οι κάτοικοι αναγκάζονται μετά τη συγκομιδή της ελιάς να μεταφέρουν τόνους φορτίου ελαιόκαρπου στη Γλώσσα, που είναι οικισμός της Σκοπέλου, προκειμένου να παράγουν ελαιόλαδο».
Έτσι, το 2020 στο πλαίσιο της διπλωματικής της εργασίας μαζί με την αρχιτέκτονα Αναστασία Καναρέλη στο Τμήμα Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, παρουσίασε στον Δήμο Σκιάθου πρόγραμμα κατασκευής ενός ελαιουργείου με υποδομές ελαιοτουρισμού στο νησί.
Για την κ. Μάνεση «η Σκιάθος είναι ένας τόπος πλούσιος και μπορεί να αποτελέσει πεδίο για την πραγματοποίηση πολλών εγχειρημάτων για την ανάδειξη του πολιτισμού της».
Ρεπορτάζ
Χρήστος Μητσιάκης