Του Θοδωρή Κανελλή*
Ολοκληρώνεται σε λίγες εβδομάδες η θητεία της απερχόμενης Δημοτικής Αρχής στον Δήμο Βόλου αφήνοντας πίσω της πολλά ερωτήματα και προβληματισμούς για πολλά θέματα που αυτή διαχειρίστηκε. Σήμερα θα καταπιαστούμε με τη «γάγγραινα» των απευθείας αναθέσεων , μια διαδικασία που δυστυχώς ρυθμίζεται – με ευθύνη φυσικά της πολιτείας – αλυσιτελώς με αποτέλεσμα να είναι ένας από τους παράγοντες που δημιουργεί εξαρτήσεις από την εκάστοτε Δημοτική Αρχή σε μεγάλη μερίδα επαγγελματιών. Σύμφωνα λοιπόν με τον ισχύον νομοθετικό πλαίσιο για τις απευθείας αναθέσεις που αφορούν δαπάνες των Δήμων και των νομικών προσώπων αυτών (Νόμος 4412/2016 όπως αυτός τροποποιήθηκε) για ποσά έως 20.000€ πλέον ΦΠΑ ανά κατηγορία δαπάνης οι δαπάνες αυτές καλύπτονται με απευθείας ανάθεση. Οι δαπάνες αυτές δεν δικαιολογούν τη διενέργεια διαγωνισμού (προφανώς γιατί ο Νομοθέτης θεωρεί ότι το ποσό αυτό είναι μικρό και ανάξιο προκήρυξης διαγωνισμού), δεν προϋποθέτουν δημοσίευση ώστε να ενημερωθούν οι τυχόν ενδιαφερόμενοι να υποβάλουν προσφορές και διενεργείται από τον ενδιαφερόμενο φορέα με την αναζήτηση προσφορών, χωρίς να διευκρινίζεται στον Νόμο ο τρόπος με τον οποίο αυτές συλλέγονται. Για τις απευθείας αναθέσεις καλούνται να λάβουν προσφορές από τρείς τουλάχιστον ενδιαφερόμενους . Κάποιος καλόπιστος θα μπορούσε λοιπόν να σκεφθεί ότι ο Νόμος αναγκάζει τη Διοίκηση να αναζητήσει τρείς τουλάχιστον προσφορές και να επιλέξει την προσφορότερη. Ας δούμε όμως κάποια κραυγαλέα παραδείγματα για το τι έγινε κατά τη διάρκεια της θητείας του κ. Μπέου.
Σε μια περίπτωση αναζητήθηκε προσφορά από εταιρεία που είχε πάψει να λειτουργεί εδώ και πολλά χρόνια και είχε τεθεί σε καθεστώς πτώχευσης.
Σε άλλη περίπτωση αναζητήθηκε προσφορά από δύο ενδιαφερόμενους οι οποίοι ήταν μεταξύ τους σύζυγοι.
Σε αρκετές περιπτώσεις οι «τυχεροί» των απευθείας αναθέσεων είναι συγγενικά πρόσωπα δημοτικών συμβούλων ή υποψήφιων δημοτικών συμβούλων του συνδυασμού του κ. Μπέου.
Στην τελευταία χρονικά περίπτωση ανατέθηκε στις 16-4-2019 (ΑΔΑ ΨΨ7ΗΩ96-ΚΧ6 για όποιον είναι περίεργος και θέλει να το ψάξει στη Διαύγεια) σε εταιρεία που ανήκει σε υποψήφιο βουλευτή του ΚΙΝΑΛ η προμήθεια και τοποθέτηση ομοιώματος του πλοίου της Αργώς αντί ποσού 19.350€ (πλέον ΦΠΑ 24%). Η έγκριση μάλιστα της συγκεκριμένης ανάθεσης έγινε μετά από γνωμοδότηση της καλλιτεχνικής επιτροπής του Δήμου Βόλου στις 10-4-2019, ενώ η πρόσκληση υποβολής προσφοράς έγινε στις 16-4-2019, την ημέρα δηλαδή που αναρτήθηκε η απόφαση του αντιδημάρχου Οικονομικών. Δηλαδή την ίδια ημέρα έγινε η πρόσκληση υποβολής προσφοράς προς τους ενδιαφερομένους, αποφασίστηκε ποιος θα αναλάβει το έργο αλλά και δημοσιεύθηκε στη Διαύγεια.
Τέλος σαφή αναφορά πρέπει να γίνει εδώ (αν και δεν αφορά επακριβώς το θέμα του σημερινού άρθρου) στο πρόσφατο γεγονός της απευθείας εκμίσθωσης ενός από τα ακίνητα που αποτελούν φιλέτο της δημοτικής περιουσίας, της καφετέριας «Αχίλλειον» στη σύζυγο υποψηφίου δημοτικού συμβούλου του απερχόμενου δημάρχου αντί του ποσού των 16.000€ τον χρόνο, όταν μάλιστα η ίδια Δημοτική Αρχή είχε αρνηθεί την υπογραφή της μίσθωσης δύο μήνες νωρίτερα αντί μεγαλύτερου μισθώματος που προσέφερε μάλιστα ο ίδιος ενδιαφερόμενος (προφανώς για να μην τον επιβαρύνει οικονομικά) ζημιώνοντας κατά τρόπο προκλητικό το δημοτικό ταμείο.
Οι παραπάνω διαδικασίες έχουν υποστεί τόσο τη δημοσιογραφική όσο και την πολιτική κριτική. Η μόνιμη επωδός όμως της Δημοτικής Αρχής είναι η αναφορά στα πολιτικά και δημοσιογραφικά σκουπίδια που δεν αναγνωρίζουν το έργο της και λασπολογούν σε βάρος της, αγνοώντας ότι πλέον ο πολίτης μπορεί να πληροφορηθεί όλες τις απευθείας αναθέσεις με μια απλή έρευνα στη Διαύγεια.
Τι πρέπει να γίνει στο μέλλον όμως ώστε να έχουν εμπιστοσύνη οι πολίτες στον Δήμο ότι όντως κερδισμένοι των απευθείας αναθέσεων είναι αυτοί που υποβάλλουν τις χαμηλότερες προσφορές προς όφελος φυσικά του Δήμου;
Χρειάζεται μεγαλύτερη δημοσιότητα – ακόμα και αν δεν την προβλέπει ο Νόμος. Χρειάζεται να μπορεί να συμμετέχει ο κάθε ενδιαφερόμενος επαγγελματίας και να μην απευθύνεται σε μια κλειστή κάστα λίγων και εκλεκτών. Ας το αναλύσουμε με απλά λόγια και παραδείγματα. Ας υποθέσουμε ότι ο Δήμος ενδιαφέρεται να… κατασκευάσει ένα άγαλμα. Πρώτον πρέπει η διαδικασία να κινηθεί έγκαιρα ώστε να υπάρχει ο απαιτούμενος χρόνος για να γίνουν ενέργειες με τη μεγαλύτερη δυνατή διαφάνεια γιατί δυστυχώς τις περισσότερες φορές με πρόσχημα την πίεση του χρόνου προωθούνται οι μεγαλύτερες «παρανομίες». Ο Δήμος θα αναρτά στην ιστοσελίδα του (ή ακόμα και στο facebook ή και σε κάθε άλλο μέσο κοινωνικής δικτύωσης), καθώς και σε εμφανές σημείο του Δημαρχείου τους όρους της απευθείας ανάθεσης (ποσότητα, ποιότητα του προϊόντος που ενδιαφέρεται να προμηθευτεί, χρονοδιάγραμμα) έγκαιρα ώστε να είναι δυνατόν να λαμβάνουν γνώση όλοι οι τυχόν ενδιαφερόμενοι. Με τον τρόπο αυτό θα δύναται ο Δήμος να λαμβάνει προσφορές όχι μόνο από τους υποψήφιους προμηθευτές που ο ίδιος επιλέγει να απευθυνθεί, αλλά ακόμα και από αυτούς που αποτελούν persona non grata για την εκάστοτε Δημοτική Αρχή.
Εδώ πρέπει να σταθούμε στο γεγονός ότι ο Δήμος Βόλου έχει πρωτοπορήσει και σε αυτόν τον τομέα, καθώς έχει δημοσιεύσει στη Διαύγεια – κατά τη διάρκεια της θητείας της παρούσας Δημοτικής Αρχής – απόφαση για την απευθείας ανάθεση έργου για το οποίο πανηγύριζε με επίσημη ανακοίνωσή του 10 ημέρες νωρίτερα ότι το έχει ολοκληρώσει παραθέτοντας μάλιστα και σχετικές φωτογραφίες (στην περίπτωση της κατεδάφισης κτιρίου στη Νέα Ιωνία τον Οκτώβριο του 2016). Προφανώς ο ενδιαφερόμενος διέθετε προφητικές ικανότητες.
Με την παραπάνω προτεινόμενη από τον συνδυασμό «Μαζί για τον Βόλο» διαδικασία θα παταχθεί και το φαινόμενο της κατάτμησης δημοτικών έργων και υπηρεσιών με τον οποίο αποφεύγονται οι νόμιμες διαδικασίες διενέργειας διαγωνισμών με αποτέλεσμα τα έργα ή οι προμήθειες να δίνονται, μέσω απευθείας αναθέσεων, σε ημετέρους εργολάβους και προμηθευτές. Οι απευθείας αναθέσεις αφορούν δαπάνες δημοτικών έργων και υπηρεσιών μέσω της κατάτμησής τους ώστε αυτά να δοθούν με απευθείας αναθέσεις. Αντί λοιπόν για ένα έργο για το οποίο η δαπάνη ξεπερνά τις 20.000€ να γίνεται διαγωνισμός η εκάστοτε Δημοτική Αρχή προτιμά να το σπάει σε περισσότερα μικρά έργα με αξία κάτω από τις 20.000€ ώστε να αποφεύγει τις διαδικασίες των διαγωνισμών που είναι χρονοβόρες (άσε που μπορεί να εμφανιστεί και κανένας μη αρεστός μειοδότης).
Δυστυχώς το αποτέλεσμα των απευθείας αναθέσεων είναι να δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος εξαρτήσεων καθώς είναι προφανές ότι όσοι είναι ευνοημένοι από το υπάρχον καθεστώς δεν επιθυμούν την αλλαγή του.
Επειδή όμως η γυναίκα του Καίσαρα δεν πρέπει μόνο να είναι τίμια αλλά και να φαίνεται τίμια ώστε να εμπνέει εμπιστοσύνη στους πολίτες η Νέα Δημοτική Αρχή πρέπει να δεσμευτεί για μεγαλύτερη διαφάνεια των απευθείας αναθέσεων. Φυσικά κάθε πρόταση με την οποία το σύστημα των απευθείας αναθέσεων μπορεί να γίνει καλύτερο και αντικειμενικότερο είναι καλοδεχούμενη. Όμως το απόστημα πρέπει να σπάσει και θα σπάσει.
Και αυτό δεσμευόμαστε απέναντι στους πολίτες να το πράξουμε όλοι όσοι συμμετέχουμε στο ψηφοδέλτιο «Μαζί για τον Βόλο» μαζί με τον υποψήφιο δήμαρχο Βόλου Ιάσονα Αποστολάκη.
* Ο Θοδωρής Κανελλής είναι δικηγόρος στο Πρωτοδικείο Βόλου και υποψήφιος με την παράταξη «Μαζί για τον Βόλο»