Ένα σμάρι από πολύχρωμες πεταλούδες έχει κατακλύσει τους χώρους του Μουσείου Πλινθοκεραμοποιίας Ν. και Σ. Τσαλαπάτα. Ανάμεσα στα μηχανήματα και τους τοίχους του παλιού εργοστασίου, βρήκαν καταφύγιο δεκάδες πεταλούδες, μικρές και μεγάλες, τις οποίες φιλοτέχνησε ο ζωγράφος Απόστολος Χαντζαράς στο πλαίσιο της έκθεσης με τίτλο «Ψυχές» που διοργανώνει το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ). Ο 40χρονος καλλιτέχνης βαδίζοντας στ’ αχνάρια των αρχαίων Ελλήνων, οι οποίοι αποκαλούσαν πεταλούδες τις ψυχές, άντλησε στοιχεία από μύθους που άντεξαν στο πέρασμα των αιώνων και με τα πινέλα του προσέγγισε με έναν ιδιαίτερο τρόπο την ιστορία ετούτου του πανάρχαιου συμβόλου.
Οι πεταλούδες του Απόστολου Χαντζαρά έκαναν ένα μεγάλο ταξίδι. Η έκθεση-εικαστική εγκατάσταση «Ψυχές» εγκαινιάστηκε την περασμένη άνοιξη στο μακρινό Σουφλί και πιο συγκεκριμένα στο Μουσείο Μετάξης της ακριτικής πόλης, όπου διήρκεσε μέχρι τις 10 Ιουνίου. Μια εβδομάδα αργότερα σειρά πήρε το θεματικό μουσείο Τσαλαπάτα, με την έκθεση στον Βόλο να παίρνει τελικά παράταση μέχρι τις 30 Οκτωβρίου, λόγω της μεγάλης προσέλευσης του κοινού. Έχοντας συμπληρώσει τρεις μήνες από τα εγκαίνια της έκθεσης στη Μαγνησία, μίλησε για τις δημιουργίες του, αλλά και την έκθεση, η οποία έδωσε ένα διαφορετικό «χρώμα» στο Μουσείο Πλινθοκεραμοποιίας της πόλης.
«Η έκθεση, που στήσαμε με πολλή αγάπη μαζί με τους συντελεστές του ΠΙΟΠ, αρχικά ξεκίνησε από το Σουφλί στις αρχές του περασμένου Απριλίου. Επιλέχθηκε ο τίτλος «Ψυχές». Άλλωστε, η ψυχή στην αρχαία εποχή, είχε σύμβολο την πεταλούδα. Μετά την ολοκλήρωση της έκθεσης στο Μουσείο Μετάξης, αποφασίσαμε να τη δείξουμε στον Βόλο, σε έναν καταπληκτικό χώρο, όπως είναι το Μουσείο Τσαλαπάτα», σημείωσε ο κ. Χαντζαράς, ο οποίος δεν έκρυψε την ικανοποίησή του από την ανταπόκριση του κοινού.
Ο Αγρινιώτης καλλιτέχνης εξήγησε τους λόγους που τον ώθησαν να αρχίσει να ζωγραφίζει το συγκεκριμένο θέμα. «Ψυχές και πεταλούδες είναι δύο έννοιες άρρηκτα δεμένες. Με αφορμή τις ψυχές, άρχισα να ζωγραφίζω πεταλούδες. Αυτό στάθηκε αφετηρία για να ξεκινήσουμε. Το θέμα χρησιμοποιείται ως αφορμή. Και ιδιαίτερα η πεταλούδα δίνει σ’ έναν ζωγράφο την ευκολία να αφαιρεθεί με το έργο του και να βάλει πολύ ωραία χρώματα και σχήματα. Η χαρά του να αυθαιρετήσεις ζωγραφικά είναι η πεταλούδα. Να πλέξεις έναν ολόκληρο κόσμο πάνω σ’ αυτή. Ξεκινώντας δε να κάνω αυτά τα σχήματα, στο μυαλό μου ήρθε και το παραμύθι «Έρως και Ψυχή», που έγραψε ο Ρωμαίος συγγραφέας και ρήτορας Απουλήιος. Άρχισα τις εικονογραφήσεις με μία ελευθερία, χωρίς να μένω τόσο πολύ μέσα στον μύθο, παρά συνέχισα ένα βήμα παραπέρα», είπε χαρακτηριστικά, ενώ έπειτα αναφέρθηκε στο ταξίδι τους που συνεχίζεται όλον αυτόν τον καιρό: «Οι πεταλούδες αυτές ταξίδεψαν πολύ μακριά. Ξεκίνησαν από το Σουφλί, έφτασαν στη Νέα Υόρκη, και τώρα συνεχίζουν στον πανέμορφο Βόλο, ενώ κάποια έργα εκτίθενται και στο Λονδίνο. Μεγάλο το ταξίδι τους».
Ο Απόστολος Χαντζαράς θυμάται έντονα την πρώτη φορά που αντίκρισε ολοκληρωμένη την έκθεση στο Μουσείο Πλινθοκεραμοποιίας Τσαλαπάτα: «Το φανταστήκαμε με πάρα πολλές πεταλούδες μαζί κι έτσι έγινε. Η έκθεση περιλαμβάνει κοντά στις 250 μικρές και μεγάλες πεταλούδες, με τρισδιάστατη μορφή. Άλλες είναι κομμένες με σύγχρονο τρόπο, κι άλλες κομμένες στο χέρι. Πάνω απ’ όλα εξυπηρετούν τα μεγέθη του συγκεκριμένου χώρου, ώστε να μπορούμε να κάνουμε την εικαστική εγκατάσταση. Τις στήσαμε για παράδειγμα ανάμεσα στα βαγονέτα του εργοστασίου. Αντικρίζοντας το τελικό αποτέλεσμα, ένιωσα ικανοποίηση και με το παραπάνω. Είναι μεγάλη η συγκίνηση που μπορεί να νιώσει κάθε άνθρωπος κι όχι μόνο ένας εικαστικός, βλέποντας πώς αναπτυσσόταν κάποτε η βιομηχανία σ’ αυτή τη χώρα. Επιπλέον εάν φανταστείς όλες αυτές οι ψυχές που πέρασαν από εκεί μέσα, δούλεψαν και δημιούργησαν αυτούς τους βιομηχανικούς χώρους, σίγουρα σε πιάνει δέος. Κι εκτός αυτού, ως κτίρια είναι πανέμορφα, φανταστική η αρχιτεκτονική τους. Και είναι αξιοθαύμαστο που κατάφερε το Ίδρυμα Πειραιώς να δημιουργήσει αυτά τα μουσεία και να τα μετατρέψει σε στολίδια για τον κάθε τόπο. Πρέπει να τα βλέπεις κάποια πράγματα. Η εικόνα μετράει περισσότερο από το να μεταφέρεις κάτι με τον λόγο».
Το αέρινο πέταγμα των πεταλούδων έδωσε την ευκαιρία στον ζωγράφο να επαναπροσδιορίσει την άποψή του για την ψυχή: «Από το να μάθω τι είναι η ψυχή, είναι πιο ωραίο να το σκέφτομαι με χρώματα κάθε φορά που μου έρχεται η λέξη «ψυχή» στα αυτιά και στο στόμα. Δύσκολα αποδίδεται η έννοια της ψυχής.
Ακριβώς, κανείς δεν ξέρει να την αποδώσει, ενώ οι αρχαίοι Έλληνες, απλά την είχαν χαρακτηρίσει έτσι. Προτιμούσαν να βάζουν την πεταλούδα για ψυχή, λόγω του πετάγματός της. Σήμερα το αναλύουμε περισσότερο. Αντίθετα, στο παρελθόν έδωσαν αυτή τη διάσταση της πεταλούδας, ώστε να τη χαρακτηρίζουν περισσότερο με τη συγκεκριμένη εικόνα. Νομίζω ότι είναι κάποια κομμάτια που δεν τα ακουμπάς εύκολα».
Σύμφωνα, πάντως, με τον Απόστολο Χαντζαρά, οι ψυχές είναι πολύχρωμες, με τον ίδιο να εξομολογείται: «Κάποτε ο Ανρί Ματίς, ο σπουδαίος ετούτος ζωγράφος, ρωτήθηκε γιατί ζωγράφιζε, όπως ζωγράφιζε τις γυναίκες. Και είπε τότε «Εάν δω μια γυναίκα από αυτές που ζωγραφίζω στον δρόμο, θα φύγω τρέχοντας. Θα φοβηθώ». Έδωσε αυτή την απάντηση για το πώς θα αντιδρούσε εάν έβλεπε ένα ζωγραφικό έργο στην πραγματικότητα. Έλεγε, λοιπόν πως «Εγώ δεν φτιάχνω ανθρώπους, τους ζωγραφίζω». Κάπως έτσι προτιμώ να απαντήσω κι εγώ: Δεν ξέρω πώς είναι η ψυχή, αλλά αντίθετα, προτιμώ να τη ζωγραφίζω».
* Η έκθεση λειτουργεί καθημερινά 10:00-18:00, εκτός Τρίτης. Για περισσότερες πληροφορίες οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επικοινωνούν με το Μουσείο Πλινθοκεραμοποιίας στο τηλ.: 24210-29844.