Του Αντώνη Ζαβαλιάγκου*
Μιας και η δεύτερη μάχη της Μακρινίτσας έγινε στις 16 και 17 Μαρτίου του 1878 και στις 17 (με το παλιό ημερολόγιο) σκοτώθηκε και ο Κάρολος Ογλ, αναφέρομαι σήμερα σε ένα σχετικά καινούργιο ιστορικό μυθιστόρημα που εκδόθηκε τον Δεκέμβριο του 2020 και έχει φόντο, αλλά και πρώτο πλάνο τα γεγονότα της εποχής εκείνης.
Το ιστορικό μυθιστόρημα είναι ένα λογοτεχνικό είδος που καμιά φορά ξενίζει λίγο σε μερικούς παραδοσιακούς ιστορικούς και ιστοριοδίφες. Η αλήθεια όμως είναι πως ήδη είναι καθιερωμένο στη λογοτεχνία και ευρέως αποδεκτό από το αναγνωστικό κοινό. Στην Ελλάδα, έχουμε δει βιβλία όπως «Η Αηδονόπιττα» του Ι. Ζούργου και το «Ιμαρέτ» του Γ. Καλπούζου. Φυσικά δεν λείπουν και τα αντίστοιχα «βολιώτικα». Ενδεικτικά μόνο αναφέρω τα «Ο έρωτας στα χρόνια του πολέμου» των Κ. Γουργουλιάννη και Ν. Κυριαζή, «Στο Φως του Κίτρινου Αστεριού» της Ν. Ζήση, «Οι χωρικοί» του Η. Λεφούση, την τριλογία «Ειρήνη», «Αγάπη» και «Ελπίδα» του Γιάννη Παπαδόπουλου και το «Πηλιορείτικο Γαϊτανάκι» της Ά. Παπανδρέου.
Δεν υπήρχε, όμως, μέχρι τώρα ένα βιβλίο με φόντο την επανάσταση του 1878. Το βιβλίο του Χριστόφορου Σεμέργελη «Μία θάλασσα, δύο πατρίδες» πρωτοτυπεί και επικεντρώνεται σε μία περίοδο της τοπικής ιστορίας που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστή στο πλατύ κοινό και σίγουρα είναι σχεδόν άγνωστη εκτός των στενών γεωγραφικών ορίων της περιοχής.
Η υπόθεση αφορά έναν νεαρό Λεβαντίνο (δηλαδή κάτοικο της εγγύς Ανατολής με ευρωπαϊκή καταγωγή) τον Γουίλιαμ Χατζηγεωργίου από πατέρα Ζαγοριανό και Αγγλίδα μητέρα. Τυχοδιώκτη, τον χαρακτηρίζει το κείμενο στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, γιατί αναλαμβάνει να βοηθήσει τον Έντουαρντ Μπόρελ να παραλάβει από τον αδερφό του (και γνωστό μας υποπρόξενο στον Βόλο) Κάρολο Μπόρελ να φυγαδεύσει το περιεχόμενο ενός ασύλητου μυκηναϊκού τάφου από την περιοχή του Βόλου στη Σμύρνη με τελικό προορισμό το Βρετανικό Μουσείο. Τα πρώτα τέσσερα κεφάλαια διαδραματίζονται στη Σμύρνη, της οποίας η περιγραφή είναι λεπτομερής και ενδιαφέρουσα.
Από την αρχή του βιβλίου φαίνεται η μαστοριά και η εντατική έρευνα του συγγραφέα που με εντυπωσίασε. Και ο Έντουαρντ Μπόρελ είναι πραγματικό πρόσωπο και η αναφορά του συγγραφέα στο γενεαλογικό δέντρο της οικογενείας του είναι επακριβής, αλλά και η σύνδεση της οικογένειας Μπόρελ με την προώθηση αρχαίων αντικειμένων στο Βρετανικό Μουσείο είναι απόλυτα ιστορικά ακριβής. Ο Χένρι Πέριγκαλ Μπόρελ, πατέρας και των δύο, ήταν σημαντικός συλλέκτης αρχαίων νομισμάτων που έζησε στη Σμύρνη. Είχε μια ιδιαίτερα πλούσια προσωπική συλλογή που πουλήθηκε μετά τον θάνατό του. Η ιστορική ακρίβεια του κειμένου είναι εξαιρετική και ιδιαίτερα πλούσια. Σημαντικές ιστορικές πληροφορίες είναι διάσπαρτες.
Η δουλειά αυτή χρειάζεται μεγάλη υπομονή και επιμονή, αλλά το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό.
Στο δεύτερο κομμάτι του βιβλίου ο πρωταγωνιστής φτάνει στον Βόλο όπου η περιπέτειά του και τα πραγματικά ιστορικά γεγονότα, αρχίζοντας με τη μάχη της Σουρβιάς και συνεχιζόμενη με την πρώτη μάχη της Μακρινίτσας, συνδυάζονται επιδέξια. Εκεί μέσα στις φλόγες του πολέμου αναπτύσσεται ένα ειδύλλιο με μια γενναία και θερμή Μακριντζιώτισσα. Χωρίς να δώσω λεπτομέρειες, το βιβλίο συνεχίζεται με δράση και πάθος παράλληλα με το ιστορικό της εποχής, τη δεύτερη μάχη της Μακρινίτσας και τον θάνατο του Ογλ και τα δένει ώς το τέλος.
Το διάβασα με ενδιαφέρον και ευχάριστα. Είναι προϊόν αγάπης για τον τόπο και πολλής δουλειάς. Πιστεύω ότι θα αρέσει στο πλατύ κοινό και ελπίζω να διδάξει ένα κομμάτι της τοπικής ιστορίας που λίγοι το ξέρουν με την ακρίβεια και τη λεπτομέρεια που προσφέρει το βιβλίο αυτό. Η έκδοσή του από τον γνωστό εκδοτικό οίκο «Κέδρος» αποδεικνύει ότι στοχεύει όχι μόνο στο κοινό της περιοχής, αλλά στο πανελλήνιο. Εύχομαι καλή επιτυχία.
*καθηγητή στο Τμήμα Επιστήμης των Υλικών στο Πανεπιστήμιο Drexel, ΗΠΑ, διαχειριστή ιστολογίου «Η Μαγνησία στο πέρασμα του χρόνου»