Της Αγγελικής Θάνου,
συνταξιούχου PhD εκπαιδευτικού και συγγραφέα
Α’ Μέρος
Η σχέση του χορού και της μουσικής είναι δεδομένη από την αρχαιότητα. Το χοροστάσι, ο χώρος εκτέλεσης της χορικής πράξης αποτελούσε χώρο συνάντησης της ανθρώπινης και της θεϊκής σφαίρας. Ο Πλάτων υποστήριξε ότι: «Η μουσική είναι ένας ηθικός κανόνας. Δίνει ψυχή στο σύμπαν, φτερά στη σκέψη, απογειώνει τη φαντασία, χαρίζει χαρά στη λύπη και ζωή στα πάντα».
Το πανηγύρι, μετεξέλιξη του χοροστασίου, αποτελούσε ομαδικό εορτασμό της μνήμης Αγίου ή άλλης θρησκευτικής επετείου. Είναι μέρα ιερή που ήθελε να ενώσει και να δώσει τον ίδιο χρόνο στον φτωχό και στον πλούσιο. Συνέδεε με τη μουσική και τα γειτονικά χωριά επίσης.
Ποιο χωριό ή ποιο νησί της πατρίδας μας, δεν είναι συνδεδεμένο με μνήμες ζωής γύρω από παραδοσιακά πανηγύρια και γάμους, όργανα, οργανοπαίχτες, κομπανίες, μπάντες, μουσικά σχήματα, κλαρίνα, κιθάρες, βιολιά, ακορντεόν; Όλοι μας έχουμε εμβολιαστεί μ’ αυτά τα ακούσματα. Πληθώρα συνειρμών ακολουθούν αυτές τις μελωδίες. Πίσω απ’ όλα αυτά βρίσκονταν άνθρωποι ταλαντούχοι, δημιουργικοί, προσωπικότητες με μεράκι και ψυχή. Μια τέτοια προσωπικότητα των Καναλίων φέρνουμε σήμερα στο προσκήνιο μέσα από τη σελίδα που ευγενώς μας παραχωρεί η παρούσα εφημερίδα. Τον κύριο Λεωνίδα Χατζηζήση, αυτόν τον bon viver (καλοζωιστή) του χωριού μας, που αφιέρωσε τη ζωή του στο δικό μας «Ευ ζην» θα γνωρίσουμε μέσα απ’ αυτό το άρθρο.
Ο Λεωνίδας Χατζηζήσης του Αχιλλέα και της Χρυσάνθης γεννήθηκε στα Κανάλια της Μαγνησίας, όπου και διαμένει μέχρι σήμερα. Ο πατέρας του υπήρξε ταλέντο στο κλαρίνο. Ο γνωστός Χίλλιος για τους παλιότερους. Διέθετε δική του κομπανία και κάλυπτε τις ανάγκες της διασκέδασης στα Κανάλια και στην ευρύτερη περιοχή, δημιουργώντας μια σταθερή σχέση με τους πανηγυριστές. Ήταν ονομαστός. Πώς θα μπορούσε ο μικρός Λεωνίδας να ξεφύγει από τις μελωδίες και τις νότες; Στράφηκε στο ακορντεόν, με το οποίο έγινε ένα. Όλοι οι Καναλιώτες όταν αναφέρουμε το όνομά του, στον νου μας έχουμε και το ακορντεόν του. Παντρεύτηκε την αξιαγάπητη κυρία Χάιδω Ντόντη του Αντωνίου και της Δήμητρας. Απέκτησαν δυο αγόρια, τον Αχιλλέα και τον Αντώνη. Σήμερα η οικογένεια έχει αυξηθεί. Έχουν προστεθεί δυο κοπέλες η Νίκη και η Αγλαΐα (Αίγλη) και τρία χαριτωμένα εγγόνια, ο Λεωνίδας, η Χριστιάννα και ο Γιώργος. Οι νέες οικογένειες διαπρέπουν στην Αθήνα. Ο ίδιος ο κύριος Λεωνίδας με την ευγενέστατη σύζυγό του διαμένει στα Κανάλια καλλιεργώντας τα κτήματά του, φροντίζοντας εθελοντικά τη δεντροφύτευση της λίμνης Κάρλας με άλλους ευαισθητοποιημένους κατοίκους και χαϊδεύοντας τα ρετζίστρα στο ακορντεόν. Κουβαλά μια απίστευτη προίκα γνώσεων γύρω από τον παραδοσιακό τρόπο ψαρέματος στη λίμνη Κάρλα, καθώς πρόλαβε το παλιό μεγαλείο της. Έχει τους αιώνες με το μέρος του και ολοένα προχωρά μπροστά όπως αναφέρει και ο μεγάλος μας ποιητής Οδυσσέας Ελύτης.
Ας αφουγκραστούμε όμως τον ίδιον μέσα από τη συνέντευξη που ακολουθεί.
Σε τι ηλικία παίξατε πρώτη φορά μουσική;
Σε ηλικία 16 χρόνων πήγα σε σχολή ακορντεόν για 34 μέρες στον Βόλο. Τον ίδιο χρόνο ο πατέρας μου, σαν καλός κλαρινίστας για την εποχή, μου έμαθε την πατινάδα του γάμου και μπήκα στο συγκρότημά του για δέκα χρόνια. Θυμάμαι ότι έπαιξα ακορντεόν πρώτη φορά στα Κανάλια, στον γάμο του κυρίου Δήμου Παπαδήμου, το έτος 1954. Κατόπιν έκανα γνωριμίες με παιδιά απ’ τον Βόλο και ο πατέρας μου πήρε άλλο ακορντεόν στη θέση μου.
Ποια είναι η πιο δυνατή ανάμνηση από αυτό το βίωμα;
Στη δεκαετία του ’50 ήταν πολύ δύσκολη η μετακίνησή μας από τόπο σε τόπο. Χρησιμοποιούσαμε τα ζώα και αρκετές φορές, μόνο τα πόδια μας.
Ποιο είναι το αγαπημένο σας τραγούδι;
Το καντήλι: Κάθε τι γεννιέται και πεθαίνει / όλα σβήνουν χάνονται και μια κακία μένει /ωραία είναι η ζωή / και τη λαχταρώ / αφήστε με, αφήστε με / εγώ να τη χαρώ / κι όταν θα σβήσει το δικό μου το καντήλι / θε να πεθάνω / με χαμόγελο στα χείλη (στίχοι – μουσική Γιώργος Γιολάκης).
Τι σας επηρέασε πολύ ώστε να ακολουθήσετε τον δρόμο της μουσικής;
Μπήκα μικρός στο επάγγελμα και αγάπησα τη μουσική.
Πώς σκέφτεστε σήμερα τα παλιά παραδοσιακά πανηγύρια;
Τα παλιά πανηγύρια δεν μοιάζουν με τα σημερινά. Παίζαμε μέχρι τα μεσάνυχτα, ο κόσμος έφευγε στις 12 η ώρα, πήγαιναν στα σπίτια τους έτρωγαν και σε μια ώρα γέμιζε πάλι η πλατεία από κόσμο. Τότε δεν υπήρχαν ψητοπωλεία κ.λπ. Οι καρέκλες ήταν λίγες. Βάζαμε ξύλινες τάβλες για να καθίσουν περισσότεροι.
Ποια είναι η σχέση σας με το ακορντεόν αυτή την εποχή;
Ψυχική μου ανάγκη, από μία έως δυο ώρες κάθε απόγευμα με ξεκουράζει.
Τι θα συμβουλεύατε σήμερα σε ένα νέο παιδί που ενδιαφέρεται να γίνει μουσικός;
Χωρίς δισταγμό να αποφασίσει, αν πραγματικά το αγαπάει πολύ. Η ζωή του θα έχει ποιότητα.
Μπορείτε να μου αναφέρετε ονόματα Καναλιωτών οργανοπαικτών, με τους οποίους συνεργαστήκατε και αναμνήσεις που προκύπτουν από αυτή τη συνεργασία;
Και βέβαια μπορώ. Μου φέρνουν μνήμες από 65 χρόνια πίσω και συγκινούμαι που με αγκάλιασαν με θέρμη και αγάπη. Ακόμα σήμερα μου φέρνουν χαρά, όταν τα θυμάμαι. Ο πατέρας μου Αχιλλέας Χατζηζήσης, κλαρίνο, ο Αθανάσιος Πούλιος, τραγούδι και κιθάρα, ο Νίκος Κεφαλάς, βιολί. Αργότερα δούλεψα με τον Δημήτρη Καπατσέλο, κιθάρα, και τον Βασίλη Αναστασίου, κλαρίνο. Πηγαίναμε στα πανηγύρια στα γειτονικά χωριά με τα ποδήλατα. Συνεργάστηκα με άλλους δυο οργανοπαίχτες του ακορντεόν τον Αντώνη Λιάκο και τον Αντώνη Ντελάκο. Παίζαμε και στις εξοχές του χωριού μας: Κάθε Πρωτομαγιά στον Άγιο Νικόλαο και κάθε Καθαρή Δευτέρα στο Μετόχι.
Πόσο καταλυτική υπήρξε η δεξιοτεχνία του πατέρα σας στις δικές σας επιλογές;
Ήταν το ξεκίνημα. Ακόμα σήμερα πολλά τραγούδια έρχονται στη μνήμη μου και τα παίζω όπως τότε παλιά.
Πόσο καταλυτική υπήρξε η δική σας δεξιοτεχνία (αναφορικά με τη μουσική πάντα) στις επιλογές των παιδιών σας;
Τα παιδιά μας αγαπούν τη μουσική, αλλά έχουν τις δικές τους επιλογές.
Τι θα αλλάζατε στη ζωή σας αν κάνατε μια αναδρομή προς τα πίσω;
Αν μπορούσα, θα ήθελα να είμαι πιο κοντά στην οικογένειά μου. Γιατί όταν ήταν Πάσχα και Χριστούγεννα και όλες οι καλές μέρες που αντάμωναν οι οικογένειες, εγώ πάντα δούλευα.
Σε ποιους ή ποιο πρόσωπο νιώθετε την ανάγκη να πείτε «ευχαριστώ».
Στη γυναίκα μου και στα παιδιά μου.
Είναι σημαντικό να αποδίδουμε τιμές και αναγνώριση στους ανθρώπους όταν βρίσκονται εν ζωή. Ο Λεωνίδας Χατζηζήσης αντιπροσωπεύει μια προσωπικότητα με αλήθεια και με κέφι για κάθε τι. Αυτό όλο μπολιαζόταν με το κέφι του κόσμου, πράγμα που καθόριζε και την επιτυχία κάθε γλεντιού. Άλλωστε όπως υποστηρίζει ο John Coltran, Αμερικανός σαξοφωνίστας της τζαζ, «μπορείς να παίξεις μουσική και με ένα κορδόνι παπουτσιών αν είσαι αληθινός»
Ο κύριος Λεωνίδας σήμερα παίζει νοσταλγικές συγχορδίες, μα κάποτε έβγαζε την τέχνη του βόλτα στους καθρέφτες του κόσμου.