Μαίρη Κόντζογλου:Η αγάπη του κόσμου μεγάλη πηγή ανατροφοδότησης

Η Μαίρη Κόντζογλου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Έχει σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και έχει εργαστεί σε μεγάλες ελληνικές εταιρείες, µε αντικείμενο πάντα την Επικοινωνία. Έχει εκδώσει τα μυθιστορήματα Το Μέλι το Θαλασσινό, Περπάτα µε τον άγγελό σου (2009), την τριλογία «Οι μεσημβρινοί της ζωής», την τριλογία «Τα Παλιά Ασήμια», Οι Μαγεμένες, τη διλογία «Σκουριά και χρυσάφι» (2020), τη συλλογή διηγημάτων «Ώρες κοινής ανησυχίας» (2021), καθώς και το βιβλιοφιλικό feelgood μυθιστόρημα «Μια νύχτα στο βιβλιοπωλείο» (2022).

Η συνέντευξη έγινε με αφορμή την παρουσίαση της διλογίας με τίτλο Από ήλιο σε ήλιο, Ανέσπερος, Αποσπερίτης, την Τετάρτη 28 Φεβρουαρίου, στις 7 μ.μ., στο Κτίριο Ματσάγγου (28ης Οκτωβρίου 78, αίθουσα Β1 του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών Πανεπιστημίου Θεσσαλίας) με τη συνδιοργάνωση των εκδόσεων Μεταίχμιο και του βιβλιοπωλείου Πλαστελίνη.

Με τη Μαίρη Κόντζογλου θα συνομιλήσει η συγγραφέας Χαριτίνη Μαλισσόβα.

Προλογίζει και συντονίζει η δημοσιογράφος Ροσσάνα Πώποτα.

Η συγγραφέας θα μιλήσει για το σύμπαν της νέας διλογίας της, τους ήρωες, τον τόπο και το ιστορικό σκηνικό και θα απαντήσει σε ερωτήσεις του κοινού.

Συνέντευξη 

ΧΑΡΙΤΙΝΗ ΜΑΛΙΣΣΟΒΑ

Η διλογία σας με τίτλο «Από Ήλιο σε Ήλιο» αποτελείται από τα βιβλία Ανέσπερος και Αποσπερίτης. Θα μας δώσετε κάποια στοιχεία τους; 

Η διλογία «Από ήλιο σε ήλιο» διαδραματίζεται στη Σέριφο και γράφτηκε με αφορμή ένα πραγματικό γεγονός, τη «ματωμένη απεργία» στα μεταλλεία του νησιού. Όταν έμαθα γι’ αυτή την απεργία συγκλονίστηκα τόσο από τις απάνθρωπες συνθήκες, κάτω από τις οποίες οι άνθρωποι εργάζονταν, όσο και από αυτό που έκαναν οι Σερφιώτισσες κατά τη διάρκεια της απεργίας. 

Η μυθοπλασία που δημιούργησα καταλήγει στην απεργία, αλλά μέχρι τότε μέσα από τους ήρωες του βιβλίου μαθαίνουμε για το νησί, τους ανθρώπους και την κοινωνία του, τη θέση της γυναίκας, τις συνθήκες εργασίας στα μεταλλεία και πώς επηρέαζαν τη ζωή και την υγεία τους, για τις αναφορές της μυθολογίας στη Σέριφο, αλλά και για το γενικότερο ιστορικό πλαίσιο. Για παράδειγμα, την εποχή της απεργίας στην Ευρώπη μαινόταν ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος και η χώρα μας που δεν είχε προσχωρήσει στην Αντάντ (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία) βίωνε μεγάλες αναταραχές και είχε φτάσει στα πρόθυρα του διχασμού. 

Κάποιοι από τους ήρωες του βιβλίου είναι δημιουργήματα της μυθοπλασίας και άλλοι υπαρκτά πρόσωπα όπως ο Εμίλ και ο Γκέοργκ Γκρόμαν, οι διαχειριστές των μεταλλείων, ο αναρχοσοσιαλιστής Κωνσταντίνος Σπέρας, εκ των ιδρυτών του Εργατικού Κέντρου Αθήνας, ο ειρηνοδίκης Σερίφου Δημήτριος Κοντός, ο υπομοίραρχος Χρυσάνθου. 

Τι σας κινητοποίησε και γράψατε για το νησί της Σερίφου και τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα; 

Ταξιδεύοντας για Σίφνο, όταν αντίκρισα το απόκοσμο τοπίο της Σερίφου «ένιωσα» τα σήματά της. Δεν ήξερα τι ήταν ακριβώς, πάντως αναζήτησα αμέσως στο διαδίκτυο πληροφορίες για το νησί. 

Όπως ήταν φυσικό πληροφορήθηκα για την απεργία των μεταλλεργατών το 1916. Στην ουσία η απεργία αυτή είναι το σημαντικότερο γεγονός στην ιστορία του νησιού. Οι λεπτομέρειες της απεργίας και η στάση των γυναικών της Σερίφου, κυρίως αυτή, με έκανε να πω «Να ένα ωραίο θέμα, θα το γράψω!». 

Έκανα την έρευνά μου από τον Ιούνιο του 2019 έως τον Ιούνιο του 2020, οπότε και επισκέφθηκα τη Σέριφο. 

Την περπάτησα σπιθαμή προς σπιθαμή, μπήκα στις στοές των μεταλλείων, είδα όλους τους τόπους στους οποίους διαδραματίζεται το μυθιστόρημα – στο μεταξύ είχα αρχίσει και να το γράφω – μίλησα με ανθρώπους που οι παππούδες τους είχαν λάβει μέρος στην απεργία. Πάνω απ’ όλα όμως ένιωσα την «ενέργεια» του νησιού, το αγάπησα και αγανάκτησα για όσα πέρασαν αυτοί οι άνθρωποι. 

Ποιος ήρωάς σας σάς παίδεψε και ποιος σας γοήτευσε περισσότερο; 

Τα υπαρκτά πρόσωπα είναι για μένα οι πιο «δύσκολοι» ήρωες. Πρέπει να βρεις εκείνες τις «συντεταγμένες» της προσωπικότητας και του βίου τους που θα εξυπηρετήσουν τη δική σου μυθοπλασία χωρίς να αλλοιώσεις την αλήθεια της προσωπικής τους ιστορία.

Υπό αυτή την έννοια οι Γκρόμαν και ο Κωσταντίνος Σπέρας με δυσκόλεψαν περισσότερο. 

Η ηρωίδα που αγάπησα περισσότερο, από την αρχή μάλιστα, είναι η Ταξιαρχούλα, χωρίς να είναι το κύριο πρόσωπο της ιστορίας. Στην Ταξιαρχούλα «φόρτωσα» όλα όσα ήθελα να δείξω για τη γυναίκα της Σερίφου – αλλά και κάθε Ελληνίδα της επαρχίας – την εποχή εκείνη. Τον σεβασμό στα ήθη και τα έθιμα που απαιτούσε υποταγή στους γονείς και τον σύζυγο, δουλειά ατέλειωτη – οι γυναίκες της Σερίφου, για παράδειγμα ήταν οι γεωργοί του νησιού – γέννηση πολλών παιδιών και φροντίδα των γερόντων. 

Η Ταξιαρχούλα είναι μία από αυτές τις γυναίκες που θα ακολουθήσουν τη μοίρα τους. Με την ευαισθησία όμως και την εξυπνάδα της θα δώσει αγάπη εκεί που πρέπει, θα ονειρευτεί, θα πραγματοποιήσει και θα ξεπεράσει κάθε εμπόδιο προκειμένου να βοηθήσει αυτούς που αγαπάει αλλά κυρίως το «πιστεύω» της. 

Για μένα η Ταξιαρχούλα είναι η κατ’ εξοχή ηρωίδα αυτού του βιβλίου.  

Τα περισσότερα έργα σας ολοκληρώθηκαν σε διλογίες και τριλογίες. Είναι οι έρευνες και το υλικό που συλλέγετε κάθε φορά, είναι η τάση σας ως συγγραφέα ή επιλέγετε θέματα που είναι αναγκαίο να επεκταθούν σε περισσότερα από ένα βιβλία για να αποδώσετε όσα επιθυμείτε;

Στα μυθιστορήματα που κινούνται μέσα σε ένα ιστορικό πλαίσιο χρειάζεται να δείξεις τα αίτια και τα αιτιατά κάποιων γεγονότων, να εξηγήσεις τι προηγήθηκε και τι ακολούθησε από τη στιγμή που εσύ αφηγείσαι, καμιά πράξη δεν στέκεται μόνη και ατόφια μέσα στο ιστορικό πλαίσιο, ούτε παύει να επηρεάζει τα επόμενα χρόνια. 

Επειδή λοιπόν «απλώνω» τα μυθιστορήματά μου στη διάρκεια πολλών χρόνων, νομοτελειακά εμφανίζονται πολλοί ήρωες και πολλά γεγονότα.

Αγαπώ να «παρακολουθώ» τους ήρωές μου, τους περισσότερους τέλος πάντων, από την παιδική τους ηλικία για να εξηγώ, όταν χρειαστεί, τις προσωπικότητές τους και γιατί είναι έτσι όπως είναι. 

Τέλος, από την εφηβική μου ηλικία αγαπούσα να διαβάζω τριλογίες. Ίσως και να είναι ένα ακόρεστο απωθημένο…

Η παρατήρησή σας σχετικά με την έρευνα είναι πάρα πολύ σωστή, πράγματι όταν ερευνάς «θαμπώνεσαι» και γοητεύεσαι από τις πολλές πληροφορίες και τους, πραγματικά, θησαυρούς που ανακαλύπτεις και σου έρχεται να τα βάλεις όλα, γιατί όλα είναι πάρα πολύ ενδιαφέροντα. 

Αυτό είναι μια παγίδα και πρέπει έγκαιρα να μάθεις να το ελέγχεις. 

Τι θεωρείτε εξέλιξη σε έναν συγγραφέα;

Ο δικός μου ο στόχος είναι η γραφή μου να ωριμάζει από βιβλίο σε βιβλίο, να πετάω τα περιττά στολίδια από τον λόγο μου. 

Επίσης να ασχολούμαι με θέματα πρωτότυπα ή με θέματα συνηθισμένα με πρωτότυπο τρόπο. 

Ήταν για εσάς η περίοδος της πανδημίας γόνιμη αναγνωστικά και συγγραφικά;

Πάρα πολύ! Ξαναδιάβασα πολλά από τα βιβλία που είχα στη βιβλιοθήκη μου και αναζητούσα ευκαιρία να το κάνω και έγραψα μια συλλογή διηγημάτων, το Ώρες κοινής ανησυχίας, με θέμα τον εγκλεισμό. Όχι μόνο τον σωματικό, αλλά και τον ψυχικό και νοητικό.

Ποια είναι η αίσθηση της εκ νέου επαφής με τους αναγνώστες στις παρουσιάσεις των βιβλίων σας μετά από την περίοδο του εγκλεισμού; 

Είναι πολύ ωραίο να συναντάς το αναγνωστικό σου κοινό, η αγάπη του κόσμου για το έργο σου – που αντανακλάται και στο πρόσωπό σου – είναι, εκτός από ώθηση να συνεχίσεις, και μεγάλη πηγή ανατροφοδότησης. 

Ποια αξία θεωρείτε υπέρτατη; 

Την αλήθεια. Μόνο αυτή λυτρώνει. 

Υπάρχει πρωτοτυπία στα μυθιστορήματα που γράφονται; Τι διαπιστώνετε ως αναγνώστης; 

Νομίζω πως ναι, αν και δε θεωρώ κορυφαία αξία για το μυθιστόρημα την πρωτοτυπία. Λάτρης της γλώσσας προσκυνώ την καλή γραφή, μπορεί να διαβάσω ένα βιβλίο που το θέμα του δεν με ξετρελαίνει, αλλά να απολαύσω τη γλώσσα. 

Δευτερευόντως με ενδιαφέρει η δομή του βιβλίου, εκεί θέλει εξυπνάδα και πρωτοτυπία και τελευταίο έρχεται, για μένα, το θέμα.

Ποτέ μου δεν αγάπησα βιβλίο από το θέμα του, πρωτότυπο ή μη, αν δεν με γοήτευσε η γραφή του. 

Διαβάσατε πρόσφατα κάποιο βιβλίο που σας εντυπωσίασε; 

Διαβάζω πολύ και πολύ προσεκτικά επιλεγμένα, βάσει της παραπάνω συνθήκης. Μου άρεσαν όλα όσα διάβασα από την νομπελίστρια Ανί Ερνό από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, το «Διάχυτο φως» της Deniz Ohde από τις εκδόσεις Guttenberg, το «Πριν κρυώσει ο καφές» του Τοσικάζου Καβαγκούτσι, Κλειδάριθμος. 

Διαβάζω και πολλούς Έλληνες συγγραφείς, αλλά δεν έτυχε το τελευταίο διάστημα. 

Ποια είναι τα επόμενα συγγραφικά σας σχέδια; 

Έχω μια «τράπεζα θεμάτων», έτσι την ονομάζω, από ιδέες που μου έρχονται κατά καιρούς και τις καταγράφω για να μην τις ξεχάσω.

Νομίζω πως σύντομα θα καταλήξω, τώρα έχω τις παρουσιάσεις και δεν μπορώ να συγκεντρωθώ.