Του Βάιου Κουτριντζέ
Γ’ μέρος
Το Νότιο Πήλιο παρουσιάζει ανεπανάληπτες φυσικές ομορφιές και πανέμορφους οικισμούς. Αν βρεθεί κανείς στο ύψωμα «Προφήτης Ηλίας», κοντά στο χωριό Καλλιθέα, έχει τη δυνατότητα ν’ αγναντέψει όλη την περιοχή και τις Βόρειες Σποράδες. Απότομες εδαφικές πτυχές σχηματίζουν σχοινοτενή ρέματα που καταλήγουν είτε στο κυανόλευκο Αιγαίο είτε στον ασημόχρωμο Παγασητικό. Κόρφοι απαράμιλλης ωραιότητας εισδύουν στις κατάφυτες υπώρειες των λόφων και των βουνών, σωστά καταφύγια, ενώ η εκτεταμένη ακρογιαλιά από τα «Ποτιστικά» ώς τη «Μελανή» αποτελούσε, από τη δεκαετία του ’60, πόλο έλξης ξένων και Ελλήνων τουριστών. Οι αιωνόβιες ελιές ριζώνουν ώς τους παραθαλάσσιους βράχους και τους νόχτους και γέρνουν τους σταχτιούς κορμούς, για να σκιάσουν με τα πυκνά φυλλώματά τους τις άκριες των ηλιόλουστων αμμουδιών. Αυτό το ανεπανάληπτο περιβάλλον είναι φυσικό να κινητοποιεί αυτόματα τους μηχανισμούς του πνευματικού οίστρου των λογοτεχνών που επισκέπτονται το Νότιο Πήλιο.
Ο λογοτέχνης Ρένος Αποστολίδης, συνεπαρμένος απ’ το άφατο κάλλος που αντικρίζει στον ορμίσκο «Βαθιά Σπηλιά», γράφει (14): «Διάβαζα σπουδαίου ποιητή παχύ τόμο, γυμνός στα βράχια της Βραχοσπηλιάς, ανάμεσα Μηλίνας-Χόρτου, στο Πήλιο. Μεσοκαλόκαιρο, Αύγουστο, μες στο λιοπύρι, στα όλο φλόγες βράχια του κάβου, γυμνός πάνω στ’ αλάτια, ώρες κι ώρες!….».
Ο λογοτέχνης Ηλίας Λεφούσης (15) στο μυθιστόρημά του «νήσος Τρίκερι τη…» χρησιμοποιεί ως σκηνικό της ιστορίας του το φυσικό περιβάλλον του νησιού: «Η θάλασσα έλαμπε. Είχε ένα σαξ χρώμα να σκύψεις να πιεις, να σκύψεις να καθρεφτιστείς, να χτενιστείς μέσα της. Καλοκαίρι, νήσος Τρίκερι, η έκσταση του Ιουνίου, ο εκτυφλωτικός ήλιος, οι ελιές, οι βάρκες αρόδο. Η θάλασσα μύριζε ψάρι και φύκι, μύριζε ταξίδι».
Το νησί παλαιό Τρίκερι μονοπωλεί το συγγραφικό ενδιαφέρον λογοτεχνών και μελετητών (16) που δεν έχουν καταγωγή/σχέση με την περιοχή, εξαιτίας της λειτουργίας του στρατοπέδου συγκέντρωσης εξόριστων αριστερών γυναικών, κατά την περίοδο 1948-1953.
Οι πνευματικοί δημιουργοί και τα έργα τους
Δημήτρης Ε. Λαμπαδάρης. Κατάγεται από τον Λαύκο. Γεννήθηκε το 1923. Ήταν δάσκαλος στο Γ’ Δημοτικό Σχολείο Βόλου. Διετέλεσε επιθεωρητής Δημοτικής Εκπαίδευσης. Έργα του:
«Νοητικαί διαταραχαί της παιδικής ηλικίας», χ.ε., Βόλος, 1962.
«Συναισθηματικές διαταραχές και ψυχικές ανωμαλίες κατά την παιδική ηλικία», χ.ε., Βόλος, 1964.
«Χωρίς οικογένεια», συγγρ.: Έκτωρ Μαλό, Καμπανάς, Αθήνα, 1968, 1982 /Κέδρος, 2006, μετάφραση: Λαμπαδάρης Δ.
«Απάνθισμα», Τυπ. Α. Μάγου και Ε. Αναστασίου, Τρίκαλα, 1970.
«Η ψυχολογία της εθνεγερσίας του ’21», χ.ε., Καρδίτσα, 1972.
«Πνευματικά πορτραίτα», χ.ε., Αθήνα, 1981.
«Με οικογένεια», συγγρ.: Έκτωρ Μαλό, Καμπανάς, Αθήνα, 1983, μετάφραση: Λαμπαδάρης Δ.
«Ο μεγάλος σηκωμός, Η προϊστορία», Λίνος, Αθήνα, 1984.
«Ασύνορος κόσμος», Λίνος, Αθήνα, 1988.
«Σύντομα μελετήματα», χ.ε., 1990.
«Ο Λαύκος, γενέθλια γη, το αρχοντοχώρι του νότιου Πηλίου», Προμηθεύς;, 1996.
«Οι επτά σοφοί της αρχαιότητας, Η ζωή και το έργο τους», χ.ε., Αθήνα, 1998.
Μίνα Μανοπούλου – Αλμπανέζου. Γεννήθηκε στην Αργαλαστή, το 1924. Φοίτησε στη Φιλοσοφική Σχολή του Παν/μίου Αθηνών, απ’ όπου πήρε το πτυχίο Ιστορίας-Αρχαιολογίας. Δίδαξε 38 έτη στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, ως καθηγήτρια φιλόλογος και τα τελευταία 17 ήταν δ/ντρια στο Γυμνάσιο-Λύκειο «Εστία Νέας Σμύρνης». Έλαβε μέρος στην Εθνική Αντίσταση. Άρθρα της δημοσιεύτηκαν κατά καιρούς σε εφημερίδες και περιοδικά. Απεβίωσε το 2003. Έργα της:
«Αποστολία Νάνου – Σκοτεινιώτη (17), Η ζωή και το έργο της», Θουκυδίδης, Αθήνα, 1995, μονογραφία.
«Αργαλαστή, Σπάλαυθρα – Χορτόκαστρο», Θουκυδίδης, Αθήνα, 1996, τοπική ιστορία.
Νικόλαος Ματσατσίνης. Γεννήθηκε, το 1954, στη Χαλκίδα. Η καταγωγή του είναι από το Τρίκερι. Πήρε πτυχίο Φυσικού στη Φυσικομαθηματική Σχολή του Α.Π.Θ. Είναι καθηγητής στο Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης του Πολυτεχνείου στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Έχει γράψει 14 επιστημονικά βιβλία, εκ των οποίων τα 5 στα αγγλικά, άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά, εισηγήσεις που συμπεριλήφθηκαν σε Πρακτικά Συνεδρίων. Έργα του:
«Πολυκριτήρια, ευφυή συστήματα…», Έλλην, 1996.
«Εισαγωγή στην τεχνητή νοημοσύνη και στα συστήματα πολλαπλών πρακτόρων», Εκδόσεις Νέων Τεχνολογιών, 2005.
«Οι επιπτώσεις στην απασχόληση από τη διεύρυνση…», Δρόμων, 2005, συλλογικό, επιμέλεια.
«Proceeding of the Qualifying Labour,….», Δρόμων, 2005, συλλογικό, επιμέλεια.
«Συστήματα αποφάσεων με πολλαπλά κριτήρια», Κλειδάριθμος, 2007.
«Ανάπτυξη και λειτουργία μικρομεσαίων επιχειρήσεων», Κλειδάριθμος, 2010.
«Συστήματα υποστήριξης αποφάσεων», Εκδόσεις Νέων Τεχνολογιών, 2010.
«Μεθευρετικοί και εξελικτικοί αλγόριθμοι σε προβλήματα διοικητικής επιστήμης», Κλειδάριθμος, 2011.
Αριστέα Παπαλεξάνδρου. Γεννήθηκε στο Αμβούργο, το 1970 και μεγάλωσε στον Βόλο. Η καταγωγή της είναι από την Ξυνόβρυση, απ’ τη μεριά του πατέρα της, Αριστοτέλη. Σπούδασε μουσική και νεοελληνική φιλολογία, ενώ από το 2014 είναι υποψήφια διδάκτωρ στο Τμήμα Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών, με θέμα τη λογοτεχνική κριτική πάνω στο ποιητικό έργο των Νεοελληνίδων δημιουργών. Γνωρίζει δύο ξένες γλώσσες. Εμφανίστηκε στα γράμματα το 1997, με δημοσίευση ποιημάτων της στο περιοδικό «Γράμματα και Τέχνες». Tο 2017 τιμήθηκε με το Βραβείο του Ιδρύματος Πέτρου Χάρη της Ακαδημίας Αθηνών, για τη συλλογή «Μας προσπερνά». Εδώ και δύο περίπου δεκαετίες, ασχολείται ερευνητικά με την κριτική της μεταπολίτευσης πάνω στο έργο των Ελληνίδων ποιητριών. Ζει κι εργάζεται, ως επιμελήτρια εκδόσεων, στην Αθήνα. Έργα της:
«Δύο όνειρα πριν», Μανδραγόρας, 2000, ποίηση.
«Η γεωμετρία μιας αθέατης γενιάς, Ανθολογία ποίησης της γενιάς του ’90», Μανδραγόρας, 2002.
«Άλλοτε αλλού», Νεφέλη, 2004, ποίηση.
«Ωδικά πτηνά», Τυπωθήτω, 2008, ποίηση.
«Flaubert Gustave, Πάθος και αρετή και άλλα γραπτά της νεανικής περιόδου του συγγραφέα», Printa, 2008, μετ.: Γ. Καυκιάς, Επιμ.: Α. Παπαλεξάνδρου, αφήγημα
«Hellenica: Το καινούργιο εντός ή πέραν της γλώσσας, Ανθολογία νέων Ελλήνων ποιητών», Γαβριηλίδης, 2009.
«Υπογείως», Τυπωθήτω, 2012, ποίηση.
«Μας προσπερνά», Κέδρος, 2015, ποίηση.
«It’s Overtaking Us», Fomite Press, 2020, Vermont Η.Π.Α., μετ. Philip Ramp, πρόλογος: Κική Δημουλά, ποίηση.
Κώστας Παπαλεξάνδρου. Γεννήθηκε στην Αργαλαστή, το 1891 και απεβίωσε στην Αθήνα, το 1978. Σπούδασε ιατρική, αλλά ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία. Διετέλεσε καθηγητής της Δημοσιογραφικής Σχολής της Παντείου και συνεργάστηκε, ως συντάκτης και διευθυντής, με πολλές εφημερίδες. Διακρίθηκε, κυρίως, για το πλούσιο μεταφραστικό του έργο (18). Το βιβλίο του «Συνοπτική ιστορία της φιλοσοφίας» γνώρισε αλλεπάλληλες εκδόσεις. Έργα του:
«Ιστορία ελληνικού τύπου», Ελληνοαμερικανικό Επιμορφωτικό Ινστιτούτο, 19[..], ομιλία.
«Συνοπτική ιστορία της φιλοσοφίας», χ.ε., 1964 / Πιγκουίνος, 1965, 1969, 1970.
«Φρούρια ελευθερίας, Ο ελληνικός τύπος προ και μετά την επανάστασιν του’21», ΕΣΗΕΑ, 1971.
«Αισθητική», χ.ε. / Ελευθερουδάκης-Νίκας, Lalo Charles, 1900, μετάφραση.
«Φρειδερίκος Νίτσε», Brandes Georg Morris Cohen, Γ. Ι. Βασιλείου, 1923, μετάφραση.
«Η φιλοσοφία του Σοπενάουερ», Th. Ribot, Γ. Ι. Βασιλείου, 1924, μετάφραση.
«Η θρησκεία του ποιητού», Tagor Rabindranath, Γ. Ι. Βασιλείου, 1924, μετάφραση.
«Ατομικισμός», Ευγένιος Φουρνιέ, Γ. Ι. Βασιλείου, 1924/1978, μετάφραση.
«Το κοινωνικόν συμβόλαιον», Ζ. Ζ. Ρουσσώ, 1924, μετάφραση.
«Ο πραγματισμός», James William, Γ. Ι. Βασιλείου, 1925, μετάφραση.
«Η δημιουργός εξέλιξης», Ερρίκος Μπέρξον, Γ. Ι. Βασιλείου, 1925, μετάφραση.
«Ευγενία Γκραντέ», Ονόρε Μπαλζάκ, Ελευθερουδάκης, 1930, μετάφραση.
«Σκηνές της μποέμικης ζωής», Ερρίκος Μυρζέ, Πυρσός, 1935 / Εστία, 1993, μετάφραση.
«Πίσω από τον ήλιο», Moticz Zsigmond, Ηχώ της Ελλάδος, 1935, μετάφραση.
«Ο Αιγαίος πολιτισμός, Ο υλικός βίος», Glotz Gustave, Πάπυρος, 1941, μετάφραση.
«Εισαγωγή στη φιλοσοφία», Ερρίκος Μπέρξον, Δίφρος, 1962, μετάφραση
και πολλές άλλες μεταφράσεις (όλη η εργογραφία στο βιβλίο μου).
Ιωάννης Γ. Πάππος. Έλκει την καταγωγή του από την Αργαλαστή, απ’ τη μεριά του πατέρα του Γεωργίου, όπου έζησε τα παιδικά του χρόνια. Ο παππούς του Ιωάννης ήταν δάσκαλος. Σπούδασε στο Ε.Μ.Π. και συνέχισε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ. Ζει και δραστηριοποιείται στις Η.Π.Α.. Έργα του:
«Hotel living, A novel», HarperCollins, 2015, μυθιστόρημα (α’ έκδ. στ’ αγγλικά).
«Hotel living», Λιβάνης-Νέα Σύνορα, 2016, μυθιστόρημα (β’ έκδ. στα ελληνικά).
Δημήτρης Πιατάς. Γεννήθηκε το 1951 στην Αθήνα. Αποφοίτησε από τη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Υπήρξε ιδρυτικό στέλεχος του «Αμφιθέατρου» του Σπύρου Ευαγγελάτου. Συνεργάστηκε με το Ελεύθερο Θέατρο και την Ελεύθερη Σκηνή. Έχει στο ενεργητικό του πάμπολλες θεατρικές, κινηματογραφικές και ραδιοφωνικές εμφανίσεις. Ο ηθοποιός Δημήτρης Πιατάς δεν έχει καταγωγή από το Νότιο Πήλιο, αλλά διαθέτει εξοχική κατοικία στο Λαύκο και επισκέπτεται το χωριό αυτό ανελλιπώς. Ο Δ.Π., παράλληλα με το επάγγελμά του, ενασχολείται και με τη συγγραφή. Έργα του (19):
«Σινέ Λαύκος», Μεταίχμιο, 2018, προσωπική αφήγηση.
Κωνσταντίνος Άγγ. Ρακής. Γεννήθηκε στην Αργαλαστή, το 1925. Σπούδασε στην Παιδαγωγική Ακαδημία Λαρίσης (1945-1947.) Εργάστηκε ως δημόσιος υπάλληλος (1948-1952) στο Προμύρι, Λαύκο και Αργαλαστή. Μετεκπαιδεύτηκε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών για δύο χρόνια (1957-1959.) Επέστρεψε στην Αργαλαστή, όπου υπηρέτησε ως δάσκαλος (1959-1963). Από το 1964 υπηρέτησε στον Βόλο στα σχολεία 7ο, 11ο και 6ο, από το οποίο και συνταξιοδοτήθηκε ως διευθυντής, το 1983. Έγραψε στην εφημερίδα «Θεσσαλία» παιδαγωγικά άρθρα (1960-1970). Πέθανε σε ηλικία 69 ετών, το 1994. Έργα του:
Χάρτης Νομού Μαγνησίας, 1964.
Ιστορικός Πίνακας της Ελλάδας, 1970.
«ΠΗΛΙΟΝ – ΑΡΓΑΛΑΣΤΗ, (Μυθολογία-Αργαλαστή-Κοινωνιολογία)», χ.ε., Βόλος, 1978.
Σημειώσεις
14. Στο διήγημα: «Για ένα ζευγάρι βράγχια!» που συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο: «Καμμένα φρένα».
15. Ο Ηλίας Λεφούσης ήταν πεζογράφος απ’ την Κερασιά Μαγνησίας (1926;-2008). Μερικά από τα έργα του: «Ασημίνα Λαΐου», η τριλογία «Χωρικοί», «Επιστροφή στο αλέτρι», «Μικρό ιππικό», κ.ά.
16. ΘΕΟΔΩΡΟΥ Βικτωρία // «Στρατόπεδα Γυναικών, Χίος – Τρίκερι – Μακρόνησος – Άι Στράτης, 1948-1954», Αλφειός, 2006.
ΚΑΣΤΡΙΝΑΚΗΣ Λευτέρης // «Νησί Τρίκερι island», Βόλος, 2011, e-book, δίγλωσσο (ελληνικά + αγγλικά).
ΛΕΩΝΙΔΟΠΟΥΛΟΥ – ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ Ρέα // «Τρίκερι, Αρχιτεκτονική διερεύνηση ενός ιδιόμορφου οικισμού στο Πήλιο, Παραδοσιακή αρχιτεκτονική ΙΙ», ΕΜΠ, 1987.
ΜΑΣΤΡΟΛΕΩΝ – ΖΕΡΒΑ Μαριγούλα // «Εξόριστες, Χίος-Τρίκερι-Μακρονήσι», Σύγχρονη Εποχή.
ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΛΗ Αγγελική // «Ελληνική λαϊκή τέχνη-Τρίκερι», «Κεντήματα του Τρίκερι».
17. Γεννήθηκε στη Μακρινίτσα. Έργα της: «Πηλιορείτικος Αυλός» 1955, «Η Μακρινίτσα του Πηλίου» 1998, «Ποιήματα και πεζά 1955-1992» 2001.
18. Πηγή βιογραφίας: «Βιογραφικό Λεξικό», Παγουλάτος, χ.χ.ε., Πηγή εργογραφίας: www.nlg.gr.
19. Άλλα βιβλία του: «Μηχανάκι, γκόμενα και αρχηγός», Ιθάκη 1983, «Ο καλός στρατιώτης Σβέικ», Ύψιλον 1997, διασκευή του γνωστού έργου του Jaroslav Hasek / «Της Αγνής: υστερόγραφο», Ergo 2008, συμμετοχή σε συλλογικό έργο.