Μετά από 15 συνεδριάσεις ολοκληρώθηκε την Τετάρτη 1η Δεκεμβρίου στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων Ιωαννίνων η δίκη για τις κλεμμένες εικόνες και από ναούς και εξωκλήσια του Πηλίου, με την καταδίκη του ενός εκ των πέντε κατηγορουμένων, για κάποια από τα αδικήματα που διώκονταν και την αθώωση των υπολοίπων τεσσάρων, για το σύνολο των κατηγοριών.
Το δικαστήριο επέβαλε στον μοναδικό καταδικασθέντα, σύμβουλο τέχνης, ποινή κάθειρξης 6 ετών, με αναστολή, μέχρι την εκδίκαση της έφεσης, καθώς και χρηματική εγγύηση 15.000 ευρώ, με απαγόρευση εξόδου από τη χώρα, όπως πρότεινε και ο εισαγγελέας. Η καταδίκη του αφορούσε στα αδικήματα της αποδοχής και διάθεσης προϊόντων εγκλήματος, όχι ιδιαίτερα μεγάλης αξίας, όπως ανέφερε ο πρόεδρος του δικαστηρίου, διαφορετικά θα του επιβαλλόταν μεγαλύτερη ποινή. Η απόφαση του δικαστηρίου ελήφθη κατά πλειοψηφία, με τον πρόεδρο να μειοψηφεί. Όπως ανέφερε στο δικαστήριο, κρίνει πως κατά τη διάρκεια της διαδικασίας και από τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, δεν προέκυψε απόδειξη ενοχής του κατηγορούμενου, ενώ ειδικότερα για τον ιδιοκτήτη της «Temple Gallery» του Λονδίνου, όπου βρέθηκαν ορισμένες από τις κλεμμένες εικόνες, ανέφερε, ότι δολίως και για να ενοχοποιηθεί ο κατηγορούμενος, αλλά και για να αποκρύψει τον πραγματικό προμηθευτή του, τον ενέπλεξε. Στον κατηγορούμενο αναγνωρίστηκε το ελαφρυντικό του πρότερου σύννομου βίου, ενώ επίσης η απόφαση ορίζει την απόδοση των εικόνων που έχουν εντοπιστεί και έχουν ήδη επαναπατριστεί, στους ιερούς ναούς από τους οποίους αφαιρέθηκαν, όπως των δύο Ευαγγελίων που βρέθηκαν στις αποθήκες του συντηρητή και βιβλιοδέτη, επίσης κατηγορούμενου, που αθωώθηκε. Σύμφωνα με το βούλευμα 83/2019 του Συμβουλίου Εφετών Ιωαννίνων, στο εδώλιο κάθισαν ένας αρχιμανδρίτης, ο οποίος είναι σήμερα ηγούμενος Μονής, ένας ιερέας, ένας ξενοδόχος από τα Τρίκαλα, ένας βιβλιοδέτης με παλαιοπωλείο στο Μοναστηράκι και δύο ακόμη, εκ των οποίων ο ένας έφυγε από τη ζωή. Ο αρχιμανδρίτης, κατηγορούνταν για συγκρότηση και διεύθυνση εγκληματικής οργάνωσης και φέρονταν ως ο αρχηγός του κυκλώματος. Ο περιφερειάρχης Ηπείρου ήταν ένας από τους βασικούς μάρτυρες, καθώς και πολλοί κάτοικοι από τα χωριά του Ζαγορίου, όπου είχαν σημειωθεί και οι περισσότερες κλοπές με μεγαλύτερη εκείνη των 67 εικόνων, το 2009, από τον Ναό της Θεοτόκου στο Κουκούλι. Το κουβάρι της υπόθεσης άρχισε να ξετυλίγεται, όταν μια εικόνα βρέθηκε σε παλαιοπωλείο στο Μοναστηράκι και έφτασε σε γκαλερί του εξωτερικού, όπου εντοπίστηκαν να πωλούνται εικόνες από εκκλησίες του Ζαγορίου και του Πηλίου. Ανήμερα τα Χριστούγεννα του 2009 είχαν κλαπεί 67 εικόνες από τον ιερό Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Κουκούλι Ζαγορίου. Έναν μήνα αργότερα, στις 30 Ιανουαρίου του 2010, έφτασε στο γραφείο του περιφερειάρχη Ηπείρου Αλ. Καχριμάνη η φωτογραφεία μιας εικόνας, η οποία ήταν σε παλαιοπωλείο στο Μοναστηράκι. Την επόμενη μέρα -όπως ανέφερε ο περιφερειάρχης- βρέθηκε στο Μοναστηράκι και μετά από 5 ώρες αναζητήσεων στα παλαιοπωλεία, την εντόπισε. Ο παλαιοπώλης ισχυρίστηκε πως η εικόνα ανήκει στη συλλογή ενός ξενοδόχου από τα Τρίκαλα, ο οποίος ήταν ένας εκ των κατηγορούμενων στην υπόθεση. Το 2011 σε γκαλερί του Λονδίνου εντοπίστηκαν κλεμμένες εικόνες από ναούς του Ζαγορίου. Στη συνέχεια, άλλα κειμήλια βρέθηκαν στο Άμστερνταμ και στο Ντίσελντορφ. Ο δρόμος των ερευνών άνοιξε και όλες οι υποθέσεις ήρθαν το 2015 στην Εισαγγελία Ιωαννίνων. Πριν την ανακοίνωση της απόφασης του δικαστηρίου, ο εισαγγελέας απηύθυνε έκκληση, ώστε να μη δοθεί συνέχεια σε ό,τι ακούστηκε εντός της αίθουσας, να αποφευχθεί δηλαδή τυχόν διαδικασία υποβολής μηνύσεων για συκοφαντικές αναφορές, δυσφήμηση ή οτιδήποτε άλλο.
Οι εικόνες από ναούς του Πηλίου
Το κύκλωμα αρχαιοκαπηλίας έδρασε σε ιερούς ναούς, μοναστήρια και ξωκλήσια στην Ήπειρο, στην Καρδίτσα και στη Μαγνησία. Σημειώνεται ότι εικόνες και άλλα εκκλησιαστικά είδη είχαν αφαιρεθεί από τον ιερό ναό Αγ. Αποστόλων Τσαγκαράδας τον Δεκέμβριο του 2009 και από το εξωκλήσι του Αγ. Δημητρίου Τσαγκαράδας τον Νοέμβριο του 2006. Ειδικότερα από τον ναό των Αγ. Αποστόλων που χρονολογείται από το 1760 μ.Χ. είχαν αφαιρεθεί 70 συνολικά εικόνες, από τις οποίες 46 καταγράφηκαν στο βούλευμα, ενώ 24 παραμένουν άφαντες… Δύο από τις κλεμμένες εικόνες, της Αναλήψεως και του Αποστόλου Σηληνού είχαν βρεθεί σε παλαιοπωλείο στο Μοναστηράκι και φυλάσσονται στο Μουσείο Βόλου, ενώ άλλες πέντε είχαν βρεθεί στο Λονδίνο, στον βρετανικό οίκο δημοπρασιών «Temple Gallery». Πρόκειται για τις εικόνες του Αγ. Γεωργίου, της βάπτισης του Κυρίου, των Αγ. Σάββα και Αγ. Βαρβάρας, των Αγ. Τεσσαράκοντα Μαρτύρων και του Αγ. Ευθυμίου και αδιάγνωστου αγίου, μεγάλης αξίας, που χρονολογούνται από τον 17ο-18ο αιώνα. Επίσης από το εξωκλήσι του Αγ. Δημητρίου είχαν κλαπεί 17 εικόνες του τέμπλου, δύο φύλλα ξυλόγλυπτου βημόθυρου του 18ου αιώνα, δύο ξυλόγλυπτα μανουάλια επίσης του 18ου αιώνα και ένα μεταλλικό σήμαντρο. Από τις 17 εικόνες βρέθηκε αυτή του Τιμίου Προδρόμου που είχε περιπετειώδη πορεία. Από γκαλερί στο Μόναχο του γερμανικού οίκου δημοπρασιών Hangesheimer & Gunther Kunstauktionen βρέθηκε σε γκαλερί στην Ολλανδία και από εκεί στη Ρωσία… Τώρα η μητρόπολη Δημητριάδος θα πρέπει να αναζητήσει τις εικόνες που βρέθηκαν και να κινήσει τη διαδικασία επιστροφής τους στους ιερούς ναούς, μια διαδικασία επίπονη και γραφειοκρατική.