Συνέντευξη
ΧΑΡΙΤΙΝΗ ΜΑΛΙΣΣΟΒΑ
Ο δρ. Γιώργος Γιαννούσης είναι ψυχοθεραπευτής και συγγραφέας με μεγάλη εμπειρία στη συμβουλευτική και στην ψυχοθεραπεία ενηλίκων. Εργάζεται ψυχοθεραπευτικά από το 1995 και από το 2012 έχει δημιουργήσει το Ινστιτούτο Συμβουλευτικής & Ψυχοθεραπείας «ΝΗΜΑ», το οποίο παρέχει υπηρεσίες συμβουλευτικής και ψυχοθεραπείας ατόμων, ζευγαριών και οικογενειών που αντιμετωπίζουν:
-Προβλήματα επικοινωνίας στην οικογένεια, τις προσωπικές/επαγγελματικές σχέσεις, κ.λπ.,
-προσωπικές δυσκολίες (προβλήματα συμπεριφοράς, αγχώδεις διαταραχές, φοβίες, κρίσεις πανικού, κρίσεις θυμού, κατάθλιψη, κ.ά.),
-προβλήματα στη διαχείριση ειδικών θεμάτων όπως διαζύγιο, πένθος, εξαρτήσεις, ψυχοσωματικές ασθένειες, κ.ά.,
-προβλήματα σε θέματα οικογένειας, ζευγαριού, γονεϊκού ρόλου και ανατροφής των παιδιών.
Είναι επόπτης σε ειδικούς ψυχικής υγείας, εκπαιδευτής υποψηφίων ψυχοθεραπευτών και επιστημονικός υπεύθυνος στο τριετές/τετραετές πρόγραμμα εξειδίκευσης στην εξελικτική συστημική συμβουλευτική και ψυχοθεραπεία που διεξάγεται στη συστημική σχολή ψυχοθεραπείας του ΝΗΜΑΤΟΣ.
Είναι συγγραφέας του βιβλίου «Βιωματικός οδηγός ψυχοθεραπείας» (εκδ. Αρμός – 2021) και αρθρογραφεί συχνά σε ηλεκτρονικά και έντυπα μέσα, επιστημονικού και γενικότερου ενδιαφέρον.
Ο δρ. Γιώργος Γιαννούσης έχει διατελέσει γραμματέας στην Ελληνική Εταιρεία Κλινικής Κοινωνικής Ψυχολογίας, είναι μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Συμβουλευτικής και της Ελληνικής Εταιρείας Συστημικής Θεραπείας. Έχει στο ενεργητικό του πλήθους εκπαιδεύσεων (μεταπτυχιακές σπουδές, εκπόνηση διδακτορικής διατριβής, πλήθος εξειδικευμένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων), συμμετοχών σε συνέδρια, ημερίδες και σεμινάρια, ενώ έχει εισάγει την εξελικτική συστημική προσέγγιση στην ψυχοθεραπεία, με εφαρμογή σε διάφορα κλινικά συμπτώματα, όπως οι κρίσεις πανικού, οι αγχώδεις διαταραχές και οι φοβίες (η θεραπεία των ομόκεντρων κύκλων), η κατάθλιψη (η θεραπεία της συναισθηματικής ανάταξης), η θεραπεία ζεύγους, η ομαδική θεραπεία, κ.ά.
Τέλος, συνεργάτες του «ΝΗΜΑ» παρέχουν – υπό την εποπτεία του – υπηρεσίες συμβουλευτικής και ψυχοθεραπείας παιδιών και εφήβων, καθώς και υπηρεσίες λογοθεραπείας. Η ψυχολογική υποστήριξη των παιδιών και των εφήβων γίνεται σε πλαίσιο ασφάλειας, προσαρμοσμένο στις ιδιαίτερες ανάγκες αυτών των ηλικιών και σε συνεργασία με το οικογενειακό περιβάλλον.
Το «ΝΗΜΑ» βρίσκεται στη Λάρισα, Πρωτοπαπαδάκη 6, πλατεία Ταχυδρομείου (3ος όροφος).
«Βιωματικός οδηγός ψυχοθεραπείας», ο τίτλος του βιβλίου σας, με υπότιτλο «Η εξελικτική συστημική προσέγγιση», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός. Τι συναντούμε στον τόμο αυτό;
Το βιβλίο γεννήθηκε ως μια επιθυμία να καταγράψω τη μεθοδολογία της ψυχοθεραπευτικής μου δουλειάς. Έχοντας εισάγει έναν νέο τρόπο θεραπείας, την εξελικτική συστημική προσέγγιση, ένιωσα πως οφείλω να τη μοιραστώ τόσο στους επιστημονικούς ψυχοθεραπευτικούς κύκλους, όσο και σε όσους επιθυμούν να αντικρίσουν την ψυχοθεραπεία ως ένα χρήσιμο εργαλείο αυτογνωσίας. Ωστόσο, ακριβώς η λέξη εργαλείο με οδήγησε στην τελική μορφή που πήρε το βιβλίο. Καθόσον επιχειρώ να μεταφέρω με λογοτεχνικό τρόπο έναν ικανοποιητικό αριθμό αυτοαναφορικών ασκήσεων, που μπορούν όλοι να τις καταγράψουν, καθώς και αρκετές καταγραφές των απαντήσεων που δίνουν κάποιοι εκ των θεραπευομένων μου σε αυτές. Μέσα από τις παραπάνω ασκήσεις οι αναγνώστες έχουν στα χέρια τους κάποια εργαλεία ώστε να αντιληφθούν πιο βαθιά τόσο τον εαυτό τους, όσο και τον κόσμο γύρω τους. Ώς εκεί βέβαια, διότι η συνειδητοποίηση και η αλλαγή όσων αντιλαμβανόμαστε απαιτεί άλλες εσωτερικές διεργασίες που δεν μπορεί να τις προσφέρει η απλή ανάγνωση ενός βιβλίου.
Διαβάζοντας το βιβλίο αναρωτήθηκα: Τελικά, όλοι χρειαζόμαστε ψυχοθεραπεία σε κάποια φάση της ζωής μας;
Η διαδικασία της ψυχοθεραπείας στη σύγχρονη εποχή είναι ένα «αναγκαίο καλό», μια επιλογή που δίνει ένα πλαίσιο υγιούς αναστοχασμού και τη δυνατότητα προσωπικής ανάπτυξης και διεύρυνσης της αυτογνωσίας μας.
Οι άνθρωποι μοιάζει να μην μπορούν να βρουν τι φταίει σε διάφορα θέματα που τους απασχολούν και πολλές φορές τείνουν να γίνονται βασανιστικά. Θέματα σχέσεων, ψυχοσωματικά συμπτώματα και δυσλειτουργικές συμπεριφορές, φοβίες και ψυχικές ματαιώσεις, είναι στην καθημερινή διάταξη όσων διαβαίνουν το κατώφλι της ψυχοθεραπείας.
Οπότε η ερώτησή σας εάν όλοι χρειαζόμαστε ψυχοθεραπεία σε κάποια φάση της ζωής μας, υπονοεί κυρίως εκείνες τις φάσεις όπου όλα τα παραπάνω θέματα κυριαρχούν κι οδηγούν τον άνθρωπο σε αδιέξοδο. Στις περιπτώσεις αυτές, είναι βεβαίως αναγκαία επιλογή.
Ωστόσο, όπως υποστηρίζω και στο βιβλίο, «η ψυχοθεραπεία είναι για τους υγιείς», δηλαδή δεν αφορά μόνο την πυροσβεστική αντιμετώπιση των παραπάνω προβλημάτων, αλλά εμβαθύνει στις υπαρξιακές συνιστώσες του ανθρώπου. Η «θεραπεία» της ψυχής, δηλαδή η δυνατότητα να θρέφουμε τον εαυτό μας και να τον εξελίσσουμε, συνιστά μια βασική ανάγκη του ανθρώπου και η τέχνη της ψυχοθεραπείας μπορεί να συμβάλλει αποτελεσματικά σε αυτό.
Υπάρχουν κάποιες σαφείς ενδείξεις-συμπτώματα που διαμηνύουν την αναγκαιότητα της επαφής μας με την ψυχοθεραπεία;
Ψυχοθεραπεία είναι η συνάντηση με τη βαθιά και πηγαία ανάγκη για προσωπική εξέλιξη και συνεχείς μετασχηματισμούς. Ωστόσο το μεγάλο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση γίνεται όταν ο άνθρωπος βιώνει μια έντονη συναισθηματική κατάσταση και βρίσκεται στη δίνη της. Είναι, όπως σας έλεγα πιο πάνω, σε ένα αδιέξοδο, όπου νιώθει πως κανείς δεν τον καταλαβαίνει ή δεν μπορεί να τον βοηθήσει, πως όλα είναι μάταια, πως οι άλλοι φταίνε για ό,τι του συμβαίνει και περιμένει από εκείνους τη λύτρωση ή τέλος βυθίζεται στις ενοχές και αυτοτιμωρείται παίρνοντας όλες τις ευθύνες πάνω του. Φυσικά, υπάρχουν και ειδικότερες συνθήκες, όταν για παράδειγμα κάποιος αναζητά βοήθεια έπειτα από μια απώλεια, έναν θάνατο, ένα διαζύγιο, μια απιστία, μια απόλυση από την εργασία, μια ασθένεια ή οποιαδήποτε άλλη δυσκολία να διαχειριστεί το κλείσιμο ενός κύκλου ζωής.
Συνήθως η αφορμή πηγάζει από αυτό που στη συστημική ψυχοθεραπευτική προσέγγιση ορίζουμε ως σύμπτωμα, η δυναμική του οποίου εκφράζεται μέσα από μια ποικιλία μορφών, όπως είναι τα ψυχοσωματικά σημάδια (κρίσεις πανικού, αγχωτικές διαταραχές, ασθένειες, κ.ά.), οι επώδυνες μεταβάσεις, οι συνεχόμενες εντάσεις, τα αδιέξοδα των σχέσεων, κ.ο.κ. Το «πρόβλημα» που θα φέρει κάποιος στον ψυχοθεραπευτή είναι η άκρη ενός νήματος σε ένα μπερδεμένο κουβάρι που χρειάζεται να ξεμπερδευτεί. Το κάθε πρόβλημα είναι επομένως ένα σύμπτωμα βαθύτερων αιτιών που περιμένουν να φωτιστούν για να βρουν τη λύση τους.
Πόσο απαραίτητη είναι η αυτογνωσία για την αυτοπραγμάτωση και πόσο πιο ανώδυνο ή εύκολο είναι να την κερδίσουμε μέσα από την οδό της ψυχοθεραπείας;
Η αυτογνωσία, η γνώση του κόσμου και η δέσμευση να εξελισσόμαστε είναι τα συστατικά της αυτοπραγμάτωσης. Και η ψυχοθεραπεία βοηθάει τον άνθρωπο να δεσμευτεί ώστε να αναλαμβάνει στο ακέραιο την ευθύνη να μαθαίνει τον εαυτό του και να διερευνά τον κόσμο, ώστε να ορίζει κάθε φορά με σαφήνεια τις προσωπικές του συντεταγμένες στο ταξίδι της προσωπικής του εξέλιξης.
Αυτή η δέσμευση είναι πολλές φορές επώδυνη μα σίγουρα είναι και δημιουργική, σε αντίθεση με τις οδύνες που δημιουργεί η στασιμότητα, οι οποίες είναι καταστροφικές.
Αλήθεια, η οικονομική κρίση και η πρόσφατη πανδημία οδήγησαν περισσότερους στον ψυχοθεραπευτή;
Ναι, διότι αυξήθηκαν οι εξωγενείς ψυχοπιεστικές καταστάσεις, ενώ παράλληλα μειώθηκε η ψυχική ανθεκτικότητα των ανθρώπων. Παράλληλα αυξήθηκε η ένταση της μοναξιάς και μαζί της οι εντάσεις στις διαπροσωπικές σχέσεις. Οι άνθρωποι, ιδίως μετά την πανδημία, νιώθουν περισσότερο ματαιωμένοι και φοβισμένοι, ενώ στενεύει ο ορίζοντας κάποιας θετικής διεξόδου. Η αστάθεια στο διεθνές περιβάλλον, με τους πολέμους, την ενεργειακή κρίση, τις γεωπολιτικές συγκρούσεις συμφερόντων, κ.λπ., δεν αφήνει πολλά περιθώρια οι άνθρωποι να ευημερούν και να αισθάνονται μια προοπτική ατενίζοντας το μέλλον. Η ανασφάλεια που κυριαρχεί αφήνει έντονα σημάδια και στον ψυχισμό των ανθρώπων με αποτέλεσμα όλο και περισσότεροι άνθρωποι να αναζητούν ψυχοθεραπευτική υποστήριξη.
Τι κερδίζει ο αναγνώστης με την ανάγνωση του βιωματικού σας οδηγού;
Ο βιωματικός οδηγός είναι ένας οδηγός πλοήγησης στην ανθρώπινη ύπαρξη και τις ανθρώπινες σχέσεις. Με απλό και κατανοητό τρόπο επιχειρεί να φωτίσει πλευρές της ανθρώπινης συμπεριφοράς, ώστε να βοηθήσει τους αναγνώστες να μετασχηματίσουν όσες δυσλειτουργούν και να εξελίξουν τις υπόλοιπες. Η καινοτομία που φέρνει είναι πως παράλληλα με τη γνώση του συγγραφέα ξετυλίγονται με μυθιστορηματικό τρόπο αφηγήσεις θεραπευομένων, οι οποίες μας μεταφέρουν στις δικές τους εμπειρίες προσωπικής εξέλιξης και αυτογνωσίας. Δίνουν πολλές φορές την αίσθηση στον αναγνώστη ότι συμμετέχει στη δυναμική μιας ψυχοθεραπευτικής ομάδας, όπου συνομιλώντας με τους υπόλοιπους βρίσκει απαντήσεις στους δικούς του προβληματισμούς.
Ποια αξία θεωρείτε υπέρτατη;
Της ίδιας της ζωής. Όσο μαθαίνουμε να υπηρετούμε τη ζωή αυτή καθ’ αυτή τόσο μαθαίνουμε να νοηματοδοτούμε κάθε επί μέρους αξία από αυτές που την συνθέτουν μέσα στο πεδίο που δημιουργείται μεταξύ ελευθερίας και «ανήκειν».
Τι θα λέγατε στους επικριτές-αρνητές της ψυχοθεραπείας;
Η ψυχοθεραπεία είναι μια διαδικασία που εξελίσσεται αυτοαναφορικά, απαιτεί επομένως τη συναίνεση και την αποδοχή των συμμετεχόντων. Δεν μπορεί δηλαδή να αφεθεί στην εξομολογητική της διάσταση κάποιος που δεν εμπιστεύεται ή δεν αποδέχεται τον ρόλο και την αποστολή της. Ωστόσο θα έλεγα πως, επειδή η ψυχοθεραπεία συμβολίζει έναν εσωτερικό καθρέφτη, η άρνηση ή η επίκρισή της συμβολίζει αντιστοίχως ασυνείδητους φόβους και προσωπικές δυσκολίες. Αυτό ακόμη κι αν κάποιος έχει ιδεολογικές αντιρρήσεις και τη δική του οπτική για το πώς αλλάζει ο άνθρωπος, οφείλει τουλάχιστον να μην είναι ανταγωνιστικός και να αναγνωρίσει την εξελικτική φορά και τη μεταμορφωτική δύναμη που έχει η ψυχοθεραπεία.
Θέλετε να μας πείτε για τα επόμενα συγγραφικά ή επαγγελματικά σας σχέδια;
Έχω στα σκαριά ένα καινούργιο βιβλίο που αφορά περισσότερο εστιασμένα τις κρίσεις πανικού, ένα ιδιαίτερο σύμπτωμα που τα τελευταία χρόνια ταλανίζει όλο και περισσότερους Έλληνες. Οι κρίσεις πανικού, σύμφωνα με το μοντέλο της εξελικτικής συστημικής προσέγγισης, θεραπεύονται βάσει της θεραπείας των ομόκεντρων κύκλων, για την οποία περισσότερες πληροφορίες μπορεί να βρει κανείς στην προσωπική μου ιστοσελίδα (www.nhmacenter.gr).
Επιπροσθέτως εργάζομαι εντατικά στη συγγραφή ενός βιβλίου για τις συντροφικές σχέσεις και τη θεραπεία ζεύγους, ένα άλλο μεγάλο ζητούμενο των ανθρώπινων σχέσεων. Το λέω αυτό επειδή τα τελευταία χρόνια οι συντροφικές σχέσεις αφήνουν ένα μεγάλο αποτύπωμα στους ανθρώπους, οι οποίοι ψάχνουν εναγωνίως τρόπους να σχετιστούν μεταξύ τους με λειτουργικό τρόπο.