Η Αναθεώρηση του Σχεδίου Διαχείρισης Λεκανών Απορροής των Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Θεσσαλίας επιστρέφεται από την Περιφέρεια στο υπουργείο Περιβάλλοντος, καθώς διαπιστώθηκαν ελλείψεις, αντιφάσεις και αναντιστοιχίες. Η Περιφέρεια δίνει βάρος στην τιμολόγηση του νερού ανά Δήμο και περιοχή ανάλογα με το περιβαλλοντικό κόστος χρήσης.
Το σύνολο του περιβαλλοντικού κόστους της μελέτης αφορά στην οικιακή χρήση, η οποία περιλαμβάνει την παροχή πόσιμου νερού και την αποχέτευση, ενώ στη λεκάνη απορροής Αλμυρού-Πηλίου το 97,7% του συνολικού περιβαλλοντικού κόστους αφορά στην γεωργία και το 2,30% στη Βιομηχανία, γεγονός που δημιουργεί ερωτηματικά ως προς την ισχύ της, δεδομένων των δραστηριοτήτων που καταγράφονται στη λεκάνη Πηνείου και στο μεγαλύτερο ποσοστό αφορούν στη Γεωργία.
Όλο το ζήτημα εντοπίζεται στην τιμολόγηση του νερού όπου δεν υπάρχει αναφορά στη σύνδεση της τιμολόγησης για τις ιδιωτικές υδροληψίες νόμιμες και μη και ανάλυση μέτρων αντιμετώπισης και παρακολούθησης. Δεν υπάρχει επίσης ανάλυση της προέλευσης των παραμέτρων της μέτριας και κακής οικολογικής και χημικής κατάστασης και σύνδεση συνάρτησης με συγκεκριμένες δραστηριότητες προκειμένου να ληφθεί υπόψη στην αξιολόγηση της αξιοπιστίας των μέτρων των επιπτώσεών τους και της ανάγκης επιπλέον μέτρων για την προστασία του νερού. Η οικολογική εικόνα του Πηνείου δεν παρουσιάζεται ιδανική αλλά δεν παρουσιάζεται και το πρόβλημα που αντιμετωπίζει.
Ο ποταμός Πηνειός σχεδόν σε όλο το τμήμα εμφανίζεται να έχει έντονα ανοξικές συνθήκες, νιτρώδη με οριακές τιμές και αυξημένο μαγγάνιο, ενώ υπάρχουν ορατά εμφανή στοιχεία ευτροφισμού.
Από τη μελέτη διαπιστώθηκε πως πλέον έχει εγκαταλειφθεί η βασική στρατηγική επιλογή της μεταφοράς ύδατος από το Υδατικό Διαμέρισμα της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας (μερική εκτροπή Αχελώου) η οποία προκρίνονταν στο αρχικό Σχέδιο Διαχείρισης. Στη μελέτη γίνεται μια ανάλυση της εξισορρόπησης του υδατικού ισοζυγίου προσφοράς, όπου αναγνωρίζεται υδατικό έλλειμμα 295hm3 /έτος το οποίο προτείνεται να εξισορροπηθεί, εν μέρει, με πρόσθετα έργα ταμίευσης, (Φράγμα Πύλης, Φράγμα Καλούδα, χαμηλό φράγμα ταμίευσης Μουζακίου, Φράγμα Παλαιοδερλί, Φράγμα Νεοχωρίτη που αναφέρονται) που όμως δεν καλύπτουν το συγκεκριμένο έλλειμμα, εφόσον εξοικονομούν μετά βίας 120hm3 /έτος. Η μελέτη αναφέρει πως αυτό το έλλειμμα μέχρι τα 295hm3 /έτος, αναμένεται να καλυφθεί στην τρίτη δέσμη μέτρων από ένα επιπλέον νέο μέτρο, με τον γενικό τίτλο «Έργα ταμίευσης στις πεδινές ή λοφώδεις περιοχές της λεκάνης Απορροής Πηνειού» και από τα οποία υπολογίζει πως θα εξοικονομήσει 125hm3 /έτος. Τα συγκεκριμένα όμως έργα δεν προσδιορίζονται επακριβώς, ούτε υπάρχει κάποια άλλη ποσοτική εκτίμηση ή αναφορά σε αυτά, πέραν της προσδοκίας εξοικονόμησης της αναγκαίας ποσότητας που είναι απαραίτητα για την εκπλήρωση των περιβαλλοντικών στόχων του σχεδίου.
«Εκφράζουμε επιφυλάξεις ως προς δυνατότητα κάλυψης του ανωτέρω ελλείμματος του υδατικού ισοζυγίου από τα σχεδιαζόμενα έργα δεδομένου της εκτίμησης μας ότι η ταμίευση έχει φτάσει στα όριά της με τα ήδη δρομολογηθέντα και υπό μελέτη έργα των προηγούμενων δεσμών μέτρων, καθώς και του μη ακριβούς καθορισμού σημαντικού μέρους αυτών ως προς τον αριθμό ή τη θέση, το μέγεθος και τη βιωσιμότητά τους, που δεν επιτρέπει παράλληλα την εκτίμηση των περιβαλλοντικών τους επιπτώσεων και κατ’ επέκταση τα προσδοκώμενα υδατικά και περιβαλλοντικά οφέλη για τη ΛΑΠ του Πηνειού», σημειώνει η Περιφέρεια.
Για την αντιμετώπιση ενδεχόμενων επιπτώσεων συστήνεται:
-Εκτενέστερη, επιστημονικά υλοποιήσιμη αποτίμηση της εφαρμογής του Σχεδίου Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Θεσσαλίας (με αναφορά σε συγκεκριμένα παραδείγματα αστοχιών, αιτιών και αντιμετώπισή τους, προκειμένου να υπάρξουν περισσότερο αξιόπιστα συμπεράσματα σχετικά με τα προβλήματα και την αποτελεσματικότητα εφαρμογής του.
-Ολοκλήρωση της καταγραφής του συνόλου των ιδιωτικών και δημόσιων γεωτρήσεων με έμφαση στις μη αδειοδοτημένες και των μεταξύ τους αποστάσεων συναρτήσει του βάθους γεώτρησης, όπως επίσης και των προβληματικών δικτύων που οδηγούν σε απώλειες προκειμένου τα αντίστοιχα μέτρα που θα εφαρμοσθούν να παρέχουν αξιοπιστία εφαρμογής τους.
Προς αξιόπιστη εκτίμηση της οικολογικής και χημικής κατάστασης και λήψη αποτελεσματικών μέτρων των υδροηλεκτρικών σταθμών της Περιφέρειας Θεσσαλίας προτείνεται η εγκατάσταση σταθμών μέτρησης (ή την πύκνωση αυτών) με παράλληλη δημιουργία βάσης δεδομένων ανοιχτού λογισμικού σε πλατφόρμα QGIS, με τα αποτελέσματα των χρονοσειρών των χημικών αναλύσεων, πιεζομέτρων και λοιπών περιβαλλοντικών δεδομένων, στα οποία να έχουν πρόσβαση τουλάχιστον οι σχετικοί υπηρεσιακοί παράγοντες αρχικά.
-Αυστηροποίηση των κυρώσεων σε περιπτώσεις παραβατικότητας ως προς τη χρήση και κατανάλωση του νερού.
-Μείωση της συνολικής ετήσιας ή (εποχικής άντλησης), με βάση τα ετήσια ποσοστά βροχόπτωσης της προηγούμενης χρονιάς.
-Στις περιοχές όπου η αναπλήρωση των υπογείων υδροφοριών πραγματοποιείται δύσκολα λόγω γεωλογικών αιτιών η επιτρεπόμενη άντληση να είναι μικρότερη του ρυθμού αναπλήρωσης.
-Κατασκευή νέων δικτύων και εγκαταστάσεων αξιοποίησης των υδάτων λιμνοδεξαμενών για υδρευτικούς σκοπούς πέραν των αρδευτικών και με προτεραιότητα τη συγκεκριμένη χρήση.
-Καταγραφή της δυνατότητας πρόσβασης σε επαρκή ποσότητα και ποιότητα νερού από τα υφιστάμενα και τα υπό υλοποίηση έργα ανά Δήμο.
-Διαφορετική κατανομή του περιβαλλοντικού κόστους μεταξύ περιοχών που κυριαρχούν οι ξερικές ή αρδευόμενες καλλιέργειες, Βιολογικές ή μη, καθώς και τις ολοκληρωμένες καλλιέργειες.
-Διαφορετική κατανομή του περιβαλλοντικού κόστους ανάλογα με τη δυνατότητα εμπλουτισμού του υπόγειου υδροφορέα.
-Διαφορετική κατανομή του περιβαλλοντικού κόστους ανάλογα με τον χαρακτηρισμό της κατάστασης στην οποία βρίσκονται τα επιφανειακά και υπόγεια ύδατα της υπολεκάνης.
-Διαφορετική κατανομή του χρηματοοικονομικού κόστους ανά υπολεκάνη με βάση τα έργα υποδομής που την εξυπηρετούν.
-Διαφορετική κατανομή του κόστους πόρου στις ορεινές περιοχές απομονωμένες περιοχές, πεδινές περιοχές και περιοχές περιμετρικά των αστικών κέντρων.
-Μείωση του μοναδιαίου περιβαλλοντικού κόστους σε παραγωγούς που παίρνουν πρόσθετα μέτρα εξοικονόμησης νερού και μείωσης των ουσιών προτεραιότητας επιβάρυνσης των υδάτων πέρα από τα προβλεπόμενα.