Μια ακόμη σύσκεψη για να βρεθεί το κατάλληλο οικόπεδο δημιουργίας νέου δικαστικού μεγάρου, με βάση τους κανόνες που έχει θέσει το Γενικό Πολεοδομικό και Ρυθμιστικό Σχέδιο του Βόλου, θα πραγματοποιηθεί στις 23 Δεκεμβρίου.
Οι αποφάσεις του υπουργείου Πολιτισμού είναι δεδομένες και απαγορευτικές για προσθήκες στο υπάρχον κτίριο και η πόλη θα πρέπει να αποφασίσει το σημείο κατασκευής του νέου, καθώς για να αναπτυχθεί προσθήκη στο διατηρητέο, τα υπουργεία Δικαιοσύνης και Πολιτισμού πρέπει να καταργήσουν δεκάδες Νόμους, για να δώσουν άδεια. Ποια όπως είναι η ιστορία του μεγάρου, και πως φτάσαμε στο σήμερα, με τις πολλές χαμένες ευκαιρίες, για να αποκτήσει ο Βόλος ένα σύγχρονο δικαστικό μέγαρο;
Το Δικαστικό Μέγαρο Βόλου καταλαμβάνει ένα ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο, που περικλείεται από τις οδούς Ιωλκού, Α. Γαζή, Κουταρέλια και Γ. Καρτάλη. Πρόκειται για διώροφο λιθόκτιστο κτίριο, το οποίο άρχισε να κατασκευάζεται στις αρχές του 20ου αιώνα, με δαπάνες του κληροδοτήματος Συγγρού και περατώθηκε τη δεκαετία του 1920. Στην αρχική του μορφή είχε πλούσιο διάκοσμο, από μαρμάρινα και τραβηχτά διακοσμητικά στοιχεία, πολλά από τα οποία καταστράφηκαν από τους σεισμούς του 1955, που έπληξαν την περιοχή και τις επισκευαστικές εργασίες που ακολούθησαν. Το 1974 στην πίσω πλευρά του κτιρίου έγιναν δύο προσθήκες, ίσου ύψους με το παλιό κτίριο, προκειμένου να καλύψουν τις αυξημένες ανάγκες των δικαστηρίων για λειτουργικούς χώρους, προσθήκες όμως που αλλοίωσαν, ως ένα βαθμό, την αρχική αρχιτεκτονική σύνθεση.
Μια ιστορία από το 1901… με πολλές διαφωνίες
Το υφιστάμενο κτίριο έχει εμβαδόν 1.348,21 τ.μ. Είναι χαρακτηριστικό, ότι ακόμη και κατά την πρώτη χωροθέτησή του, οι διαφωνίες και οι αντιδράσεις ήταν έντονες. Έτσι αναφέρεται χαρακτηριστικά στα πρακτικά συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου Παγασών στις 2 Μαρτίου 1901. Η ανάγκη δημιουργίας νέου χώρου ως δικαστικού μεγάρου, κρίνεται απολύτως απαραίτητη εδώ και πολλά χρόνια, αφού το υφιστάμενο κτίριο δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες της εποχής, πολύ δε περισσότερο όταν δεν έχει καν τις απαραίτητες προϋποθέσεις λειτουργίας ως χώρος συνάθροισης κοινού, σύμφωνα με τις κείμενες πολεοδομικές διατάξεις. Το κτίριο δεν τηρεί τις προδιαγραφές του κτιριοδομικού κανονισμού και των κανονισμών πυροπροστασίας. Η εκδίκαση υποθέσεων σε γραφεία, η απουσία χώρων για τα αρχεία, η συσσώρευση υπαλλήλων σε περιορισμένους και ακατάλληλους χώρους, η απουσία αποχωρητηρίων, η λειτουργία του Διοικητικού Πρωτοδικείου σε άλλο χώρο, η έλλειψη χώρων στάθμευσης, η έλλειψη ανελκυστήρων, η έλλειψη εξόδων κινδύνου, η έλλειψη υποδομών για ΑμεΑ, είναι μερικά μόνο από τα αντικειμενικά προβλήματα του συγκεκριμένου κτιρίου. Είναι αυτονόητο ότι από τα μεγαλύτερα προβλήματα λειτουργίας του Δικαστικού Μεγάρου, στην υφιστάμενη θέση, αποτελεί η μεγάλη κυκλοφοριακή φόρτιση που προκαλεί στην λειτουργία της πόλης. Η έλλειψη χώρων στάθμευσης, η προσέλκυση μεγάλου αριθμού υπαλλήλων και απασχολούμενων, ο μεγάλος αριθμός επισκεπτών, δημιουργούν συνθήκες κυκλοφοριακής συμφόρησης, με όλες τις δυσμενείς για την πόλη συνέπειες.
Τελεσίδικη και οριστική απόφαση
του υπουργείου Πολιτισμού
Με την υπ’ αρ. 2258/44523/27.8.1998 απόφαση του υπουργού Πολιτισμού, χαρακτηρίζεται ως «ιστορικό διατηρητέο μνημείο το Δικαστικό Μέγαρο Βόλου με τον περιβάλλοντα χώρο του στα όρια της ιδιοκτησίας του, γιατί αποτελεί αξιόλογο και αντιπροσωπευτικό δείγμα κτιρίου αρχιτεκτονικής δημοσίου κτιρίου της περιόδου του μεσοπολέμου, σημαντικό για τη μελέτη της ιστορίας της αρχιτεκτονικής στην περιοχή. Επίσης είναι σημείο αναφοράς για τους κατοίκους της πόλης, συνδεδεμένο με ιστορικές μνήμες». Οι διατάξεις που εξέδωσε το υπουργείο δημιουργούν σαφή υποχρέωση, να ληφθεί υπόψη η προστασία του μνημείου του Δικαστικού Μεγάρου, κατά τον πολεοδομικό σχεδιασμό. Δεν μπορεί καμία απόφαση να περιέχει ρύθμιση, πρόβλεψη ή κατεύθυνση που θα αποσκοπεί στην αλλοίωση της φυσιογνωμίας του, σύμφωνα με την απόφαση. Εξάλλου δεν μπορεί να γίνεται λόγος για αποχαρακτηρισμό, αφού σύμφωνα με τη νομολογία του ΣτΕ, δεν επιτρέπεται ο αποχαρακτηρισμός διατηρητέου κτιρίου, «εκτός εάν διαπιστωθεί αιτιολογημένα, ότι ο χαρακτηρισμός του είχε γίνει χωρίς να συντρέχουν οι προϋποθέσεις ή είχε εμφιλοχωρήσει πλάνη». Το νομικό πλαίσιο είναι τέτοιο, το οποίο σε συνδυασμό με την ακολουθούμενη, έως σήμερα, διοικητική πρακτική καθιστά μη ρεαλιστική την εμμονή αξιοποίησης του υφιστάμενου διατηρητέου Δικαστικού Μεγάρου, δοθέντος ότι οι επεμβάσεις που θα απαιτηθούν είναι τέτοιες, που θα προκαλέσουν αλλοίωση της μορφής του κτιρίου και του περιβάλλοντος χώρου, τα οποία προστατεύονται ως πολιτιστικά αγαθά. Η ιστορία έχει αποδείξει, πως ο Βόλος έμεινε χωρίς Δικαστικό Μέγαρο από τις αποτυχημένες προσπάθειες επίλυσης του προβλήματος με κεντρικό άξονα τη μη απομάκρυνσή του. Ακόμη και σήμερα οι θιασώτες της παραμονής του στο κέντρο του Βόλου και στη θέση που είναι σήμερα, επιμένουν πως μέχρι την ανακατασκευή τα δικαστήρια θα λειτουργήσουν στο παλιό κτίριο του «Ταχυδρόμου», στην Αντωνοπούλου. Η «Θέμις Κατασκευαστική Α.Ε.» όταν κλήθηκε να γνωμοδοτήσει το 2007, έθεσε θέματα περί αυθαιρέτων και εξασφάλιση στατικής επάρκειας. Το υπουργείο Δικαιοσύνης θα πρέπει, για να δώσει μια τέτοια άδεια, να καταστρατηγήσει δεκάδες Νόμους…
Η προσθήκη φέρνει καταστροφή του κτιρίου
Στις 3.2.2008 πραγματοποιήθηκε ευρεία σύσκεψη στο Δημαρχείο Βόλου, παρουσία του υπουργού Δικαιοσύνης κ. Χατζηγάκη, με τη συμμετοχή βουλευτών και εμπλεκομένων φορέων. Κατά τη σύσκεψη αυτή προέκυψε ευρεία διαφωνία στη λύση, που θα έπρεπε να προταθεί στον υπουργό. Υπέρ ενός νέου κτιρίου τάχθηκε η τότε πρόεδρος Πρωτοδικών, ενώ ο προϊστάμενος της Εισαγγελίας Πρωτοδικών πρότεινε το οικόπεδο της Στέγης Ανηλίκων. Ο δήμαρχος Βόλου Α. Βούλγαρης πρότεινε την αξιοποίηση του υφιστάμενου κτιρίου με την κατεδάφιση των προσθηκών και την ανέγερση ενός νέου κτιρίου, με την παράλληλη διαμόρφωση υπογείου χώρου στάθμευσης κάτω από την Πλατεία Ελευθερίας, απόφαση που έλαβε και το Δημοτικό Συμβούλιο κατά πλειοψηφία. Μετά και από την τότε πρόταση του Δήμου Βόλου συντάχθηκε τον Ιούλιο του 2008 μελέτη προσθήκης στο υφιστάμενο κτίριο, της Θέμις Κατασκευαστική Α.Ε. Η πρόταση αυτή υποβλήθηκε προς έγκριση στο υπουργείο Πολιτισμού, στο οποίο γνωμοδότησε η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Θεσσαλίας. Η πρόταση απορρίφθηκε.
Οι ρεαλιστικές προτάσεις
Ο Δήμος Βόλου, το 2012, σε συνεργασία με το ΤΕΕ συνέταξε μελέτη και διερευνήθηκαν δύο περιπτώσεις οικοπέδων, που θα μπορούσαν να υποδεχτούν την ανέγερση ενός νέου δικαστικού μεγάρου, ώστε να συναξιολογηθούν από τους εμπλεκόμενους φορείς. Το πρώτο οικόπεδο, βρίσκεται σε απόσταση 2.400 μ. από τα τωρινά δικαστήρια – κέντρο της πόλης του Βόλου, 80 0μ. από τον περιφερειακό δρόμο και σε επαφή με το πολυκλαδικό λύκειο Βόλου. Είναι το οικόπεδο, που ήδη βρίσκεται η Στέγη Ανηλίκων και είναι ιδιοκτησίας υπουργείου Δικαιοσύνης. Συνεπώς δεν απαιτούνται επί πλέον απαλλοτριώσεις. Το εμβαδόν είναι 6.700 τ.μ., ο συντελεστής δόμησης του οικοπέδου 0,80 , μέγιστο ύψος 8,50 μ. και η κάλυψη 60%. Φυσικά θα χρειαστεί έγκριση ειδικών όρων δόμησης, γιατί τα επιτρεπόμενα δεν καλύπτουν τις ανάγκες των δικαστηρίων.
Πλεονεκτήματα: Οικόπεδο ιδιοκτησίας υπουργείου Δικαιοσύνης. Δεν χρειάζεται κόστος απαλλοτριώσεων. Κοντινή απόσταση από περιφερειακό. Κοντινή απόσταση από χώρους στάθμευσης εγκαταστάσεων Πανθεσσαλικού Σταδίου. Ικανοποιητική έκταση οικοπέδου Μειονεκτήματα: Χαμηλοί ισχύοντες όροι δόμησης. Θα απαιτηθούν ειδικοί όροι δόμησης. Μεγαλύτερη απόσταση από το κέντρο της πόλης.
Το δεύτερο οικόπεδο βρίσκεται σε απόσταση 2.100 μ. από τα τωρινά δικαστήρια – κέντρο της πόλης του Βόλου, 550 μ. από τον περιφερειακό δρόμο, σε επαφή με το οικόπεδο που θα ανεγερθεί η πυροσβεστική και με δύο πολυκαταστήματα. Έχει προκύψει σαν τράπεζα γης (νέο οικόπεδο) από την υπ’ αριθ. 6/97 Πράξη εφαρμογής. Το οικόπεδο αυτό είναι δίπλα από αυτό που έχει παραχωρηθεί στην Πυροσβεστική Υπηρεσία. Το εμβαδόν είναι 1.854,28 τ.μ., ο συντελεστής δόμησης του οικοπέδου 0,80, μέγιστο ύψος 8,50 μ. και η κάλυψη 60%. Φυσικά θα χρειαστεί έγκριση ειδικών όρων δόμησης, γιατί τα επιτρεπόμενα δεν καλύπτουν τις ανάγκες των δικαστηρίων.
Πλεονεκτήματα: Οικόπεδο Δήμου, που μπορεί να παραχωρηθεί. Κοντινή απόσταση από Περιφερειακό. «Καθαρό» οικόπεδο, χωρίς υφιστάμενα κτίσματα. Μειονεκτήματα: Μικρή έκταση οικοπέδου. Χαμηλοί ισχύοντες όροι δόμησης. Θα απαιτηθούν ειδικοί όροι δόμησης Μεγαλύτερη απόσταση από το κέντρο της πόλης.
Τη μελέτη του 2012 υπέγραφαν: Μόσχος Νικόλαος, δικηγόρος, αντιδήμαρχος Πολεοδομίας και Ποιότητας Ζωής, Πολυμενίδης Ιωάννης, ΠΕ τοπογράφος μηχανικός, προϊστάμενος Τμήματος Σχεδίου Πόλης Διεύθυνσης Πολεοδομίας Δήμου Βόλου, Φουρνιτζή Αθηνά, ΠΕ πολ. μηχανικός, προϊσταμένη Τμήματος Ελέγχου Οικοδομικών Αδειών, Διεύθυνση Πολεοδομίας Δήμου Βόλου, Μαραγκόζης Δημήτρης, ΠΕ χωροτάκτης – πολεοδόμος, Διεύθυνση Προγραμματισμού Δήμου Βόλου.