Η βραβευμένη Βολιώτισσα εικαστικός Ελεάνα Αντωνάκη από το 2014 ζει στη Νέα Υόρκη, αρχικά για σπουδές, αλλά στην απόφασή της έπαιξε επίσης σημαντικό ρόλο η οικονομική κρίση στην Ελλάδα. Παρακολουθεί τα σύγχρονα ρεύματα της τέχνης, επηρεάζεται από αυτά, ενώ την περίοδο αυτή παρουσιάζει εκεί τη νέα της έκθεση.
Οι αφηγήσεις από οικογένειες προσφύγων από τη Νέα Ιωνία με τις οποίες μεγάλωσε, αλλά και η παραμονή της στον Λίβανο επηρέασαν την καλλιτεχνική ματιά της. Καθώς στη δουλειά της θίγει θέματα μετανάστευσης και πραγματεύεται ζητήματα πάνω στην ταυτότητα και στις αφηγήσεις των προσφύγων, δεν θα μπορούσε παρά να βλέπει με ιδιαίτερη συγκίνηση και το δράμα των προσφύγων από την Ουκρανία.
Έκθεση με έργα σας στη Νέα Υόρκη αυτήν την εποχή. Τι περιλαμβάνει; Τι παρουσιάζετε;
Αυτήν την περίοδο εκθέτω τη δουλειά μου στην έκθεση με τίτλο Now That We Have Established A Common Ground μαζί με τις Orlee Malka και Sara Ouhaddou σε επιμέλεια της Lila Nazemian στην γκαλερί The Clemente στη Νέα Υορκη. Η έκθεση διοργανώνεται σε συνεργασία της γκαλερί με τον οργανισμό Protocinema που έχει έδρα την Κωνσταντινούπολη. Η έκθεση περιλαμβάνει έργα σε όλα τα μέσα που προβληματίζονται πάνω στις πρακτικές των ιστορικών και των αρχαιολόγων στην κατασκευή και την αφήγηση της ιστορίας και της πολιτιστικής κληρονομιάς. Το κοινό ζήτημα που πραγματεύονται τα έργα και των τριών μας είναι ο τρόπος κατασκευής της συλλογικής γνώσης και της πολιτιστικής κληρονομιάς μέσα από τις κυρίαρχες ιστορικές αφηγήσεις.
Στη δική μου δουλειά παρουσιάζω ένα βίντεο με τίτλο The Dig Is Her She Is The Dig και τρία σχέδια σε μολύβι. Όλα τα έργα που παρουσιάζω, αποτελούν μέρος μιας μεγαλύτερης ενότητας έργων με τίτλο Haunting Is An Act Of Love.
Τι σημαίνει να ζείτε για περίπου δύο δεκαετίες και να δημιουργείτε εκεί όπου χτυπά η καρδιά του σύγχρονου πολιτισμού;
Μετακόμισα στη Νέα Υόρκη το 2014 αρχικά για σπουδές και μετά το τέλος των σπουδών αποφάσισα να εγκατασταθώ στην πόλη μόνιμα. Στην απόφασή μου έπαιξε σημαντικό ρόλο η οικονομική κρίση που βρισκόταν στο ζενίθ της εκείνη την εποχή στην Ελλάδα και ώθησε εμένα και πολλούς άλλους στη γενιά μου να μετακομίσουμε στο εξωτερικό. Όσον αφορά στην καλλιτεχνική σκηνή, σίγουρα είναι προνόμιο να ζω εδώ, καθώς πολλές από τις καλλιτεχνικές κινήσεις που συμβαίνουν εδώ τις βλέπουμε στην Ελλάδα με μια κάποια χρονική καθυστέρηση. Όσον αφορά στην προσωπική μου δουλειά έχοντας εκθέσει και εδώ και στην Ελλάδα νιώθω ότι εδώ έχω την ευκαιρία και τη δυνατότητα και αν θέλετε νιώθω ότι μου «επιτρέπεται» να θίγω στη δουλειά μου ζητήματα που δεν θα μπορούσα στην Ελλάδα.
Ως πρωτοεμφανιζόμενη καλλιτέχνις κερδίσατε σημαντική βράβευση στα Brirtish Awards. Ποια ώθηση έδωσε στην καριέρα σας;
Έλαβα συμμετοχή στα British Awards στο πρώτο έτος μου ως μεταπτυχιακή φοιτήτρια με ένα ζωγραφικό πορτραίτο μιας φίλης μου την ώρα που δούλευε στο στούντιό της. Ήταν μεγάλη διάκριση για εμένα εκείνη την περίοδο και με βοήθησε αρκετά με την έννοια της αναγνώρισης. Παρόλα αυτά αποφοιτώντας από τη σχολή και μέχρι σήμερα η πρακτική μου έχει αλλάξει και έχει εξελιχθεί πέρα από τη ζωγραφική.
Πόσο καθοριστική υπήρξε η μετάβασή σας στον Λίβανο; Πόσο η συνάντησή σας με τις περιπέτειες των μεταναστών επηρέασε τη διαμόρφωση του καλλιτεχνικού σας αφηγήματος;
Έζησα στον Λίβανο κατά τη διάρκεια της ακαδημαϊκής χρονιάς 2018-19 ως υπότροφος του προγράμματος HomeWorks στον οργανισμό Ashkal Alwan. Υπήρξε αρκετά καθοριστικό για εμένα εκείνο το διάστημα, καθώς ήρθα σε επαφή με πολλούς ταλαντούχους καλλιτέχνες που έπαιρναν και εκείνοι μέρος στο πρόγραμμα, αλλά και με πολλούς καλλιτέχνες και επιμελητές που δρουν στην ευρύτερη περιοχή. Πολλές από τις καλλιτεχνικές και πολιτικές συζητήσεις στις οποίες πήρα μέρος, καθώς και το ίδιο το πρόγραμμα επηρέασαν σημαντικά το έργο μου εκείνη την περίοδο και τον τρόπο που σκέφτομαι μέχρι και σήμερα πάνω στη δουλειά μου. Στη δουλειά μου θίγω θέματα μετανάστευσης και πραγματεύομαι ζητήματα πάνω στην ταυτότητα και στις αφηγήσεις των προσφύγων.
Παρόλο που συνηθίζουμε να συνδέουμε λαούς, όπως οι Λιβανέζοι, με το μεταναστευτικό λόγω της ιστορίας των πολέμων στην περιοχή, συχνά ξεχνάμε την ιστορία της πόλης μας και το τι βρίσκεται στο ίδιο μας το σπίτι ή καλύτερα, μιλώντας για τη Νέα Ιωνία, θα έλεγα στην πίσω αυλή. Ο Βόλος έχει μεγάλη και πλούσια ιστορία σε σχέση με το προσφυγικό και αυτή είναι η Νέα Ιωνία. Και οι δύο πλευρές της οικογένειάς μου προέρχονται από οικογένειες προσφύγων από τη Νέα Ιωνία. Αυτές οι αφηγήσεις με τις οποίες μεγάλωσα μέσα στη στενή και ευρύτερη οικογένειά μου είναι αυτές που ήταν καθοριστικές για τη διαμόρφωση του καλλιτεχνικού μου αφηγήματος.
Άλλοι σημαντικοί σταθμοί στην πορεία σας;
Έναν από τους σημαντικούς σταθμούς στην πορεία μου θεωρώ τη συμμετοχή μου στο πρόγραμμα residency Independent Study Program στο Whitney Museum αμέσως μετά την αποφοίτησή μου από το μεταπτυχιακό μου πρόγραμμα. Μέσα στον έναν χρόνο του προγράμματος είχα την ευκαιρία να πάρω μέρος σε διαλέξεις καλλιτεχνών και φιλοσόφων που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στον Μοντερνισμό στην Αμερικανική Τέχνη, καθώς και σε πολλά κινήματα του Μοντερνισμού. Μου δόθηκε έτσι η ευκαιρία να κατανοήσω την πορεία τους και την καλλιτεχνική τους πρακτική μέσα από τις δικές τους παρουσιάσεις και τις προσωπικές τους αφηγήσεις κατανοώντας σε μεγαλύτερο βάθος τα κινήματα που έπαιξαν κυρίαρχο ρόλο στον μοντερνισμό στην τέχνη και έθεσαν τα θεμέλια για την τέχνη σήμερα.
Ποια συναισθήματα σας προκαλούν οι εικόνες των προσφύγων από την Ουκρανία σήμερα; Τι σας συγκινεί σε αυτούς που ξεριζώνονται και αναζητούν μια καλύτερη τύχη μακριά από την πατρίδα τους;
Η κατάσταση στην Ουκρανία σήμερα είναι ιδιαίτερα λυπηρή και απάνθρωπη όπως είναι πάντα σε χώρες που βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση. Ιδιαίτερα συγκινητικές για εμένα ήταν οι εικόνες οικογενειών που αναγκάστηκαν να χωριστούν λόγω της απαγόρευσης σε άντρες να εγκαταλείψουν τη χώρα. Ακόμα πιο λυπηρή για εμένα ήταν η σκέψη, βλέποντας μικρά παιδιά μέσα σε αυτήν την κατάσταση, πως κάθε γενιά που ακόμα δεν έχει γεννηθεί και θα γνωρίσει αυτά τα παιδιά εν ζωή θα επηρεαστεί με κάποιον τρόπο από αυτόν τον πόλεμο. Και τελικά αυτό είναι ίσως ένα από τα πιο λυπηρά και σκοτεινά στοιχεία του πολέμου: Έχει τη δύναμη να επηρεάζει ακόμα και τις γενιές που δεν έχουν έρθει ακόμα στον κόσμο.