Tην αξιοποίηση των εγκαταλελειμμένων κτιρίων προβλέπει νομοθετική πρωτοβουλία που έχει προωθεί το υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος. Σύμφωνα με την πρωτοβουλία, με σχετικά γρήγορες διαδικασίες Δήμοι, δημοτικές εταιρείες, Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου ή και ιδιωτικές εταιρείες θα μπορούν να αναλάβουν τη διαχείριση κτιρίων για 50 χρόνια, ενώ υπό προϋποθέσεις ένα εγκαταλελειμμένο ακίνητο θα μπορεί να περιέλθει ακόμη και στην κυριότητα του Δήμου. Σύμφωνα με το «Βήμα» το νομοσχέδιο με τις «Ρυθμίσεις για τα εγκαταλελειμμένα ακίνητα και τις διαδικασίες παρέμβασης για την αποκατάσταση και επανάχρησή τους» έχει ήδη ολοκληρωθεί από το νομικό επιτελείο του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) και αναμένεται η τελική έγκριση του αρμόδιου υφυπουργού κ. Νίκου Ταγαρά, πριν πάρει τον δρόμο προς τα συναρμόδια υπουργεία για τυχόν αλλαγές και συλλογή υπογραφών.
Οι Δήμοι θα μπορούν να τα διαχειριστούν και οι ίδιοι, ιδρύοντας ή συμμετέχοντας σε εταιρείες. Ειδικά για διατηρητέα κτίρια, νεότερα μνημεία ή ακίνητα με δόμηση άνω των 5.000 τ.μ., οι οικοδομικές εργασίες για την αποκατάστασή τους από τον διαχειριστή που θα τα αναλάβει πρέπει να ολοκληρωθούν εντός πενταετίας. Διαφορετικά, ο κύριος του ακινήτου μπορεί να διεκδικήσει και πάλι τη διαχείρισή του, χωρίς μάλιστα να του καταλογισθούν οι έως τότε δαπάνες αποκατάστασης. Για τις υπόλοιπες κατηγορίες ακινήτων δεν έχει προβλεφθεί συγκεκριμένος χρονικός ορίζοντας για τις εργασίες αποκατάστασης.
175 εγκαταλελειμμένες ιδιοκτησίες στο ιστορικό κέντρο του Βόλου
Ερευνα πεδίου που πραγματοποιήθηκε από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας το 2018 στο ιστορικό κέντρο του Βόλου έδειξε ότι ο αριθμός των εγκαταλελειμμένων ιδιοκτησιών ανέρχεται στις 175 εκ τον οποίων οι 13 είναι οικόπεδα. Από αυτά, τα 6 ήταν κηρυγμένα «διατηρητέα», το 10% κοινώς ετοιμόρροπα, το 51% εμφάνιζαν σημαντικές φθορές, ενώ το 83% ήταν ημιτελή (γιαπιά). Επίσης παρατηρήθηκε ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των εγκαταλελειμμένων ιδιοκτησιών, όπως αυτά καταγράφηκαν, αποτελούν εστίες μόλυνσης, επικίνδυνες για τη δημόσια υγεία. Τέλος, κατά τη διαδικασία της καταγραφής, αξιολογήθηκαν ως κτίρια με αισθητική αξία τα 11 από το σύνολο των 162 εγκαταλελειμμένων κτιρίων.
Την αξιοποίηση των εγκαταλελειμμένων κτιρίων στον Βόλο, αλλά και πανελλαδικά είχε προτείνει και η πρόεδρος του ΤΕΕ Μαγνησίας Νάνσυ Καπούλα. Η πρόεδρος του ΤΕΕ είχε προτείνει για τα εγκαταλελειμμένα ακίνητα αγνώστου ιδιοκτήτη, είτε είναι χαρακτηρισμένα είτε όχι, να νομοθετηθεί η δυνατότητα, η υποχρέωση του Δήμου να αναλαμβάνει τη συντήρηση τέτοιων κτιρίων, δίνοντάς του τη δυνατότητα να το εκμεταλλεύεται για κάποια χρόνια, τόσα ώστε να αποπληρωθεί το κόστος συντήρησης. Και επειδή σχεδόν κανένας Δήμος δεν μπορεί (λόγω διαδικασιών και πόρων) να το κάνει, θα πρέπει να νομοθετηθεί ότι θα μπορεί, επιπλέον, να παραχωρεί σε ιδιώτες την εκμετάλλευση αυτών των ακινήτων για κάποια χρόνια με την υποχρέωση συντήρησής τους. Μετά τα παραπάνω χρόνια το ακίνητο θα επιστρέφει στον ιδιοκτήτη του συντηρημένο πλέον και όχι επικίνδυνο. Εφόσον εμφανιστεί ενδιάμεσα αυτών των ετών ο ιδιοκτήτης, θα μπορεί, καταβάλλοντας το κόστος εργασιών και κάποια αποζημίωση στον επενδυτή, να το εκμεταλλευτεί ο ίδιος άμεσα.
Όπως είχε τονίσει η ίδια τα προβλήματα για τη συντήρηση των εγκαταλελειμμένων κτιρίων είναι πάρα πολλά, αλλά τα βασικότερα είναι τρία. Πρώτον, δεν υπάρχουν οι οικονομικοί πόροι για να τα συντηρήσουν οι ιδιοκτήτες. Δεύτερον, υπάρχει σε πολλές περιπτώσεις πολυϊδιοκτησία ή οι ιδιοκτήτες είναι άγνωστοι ή κατοικούν στο εξωτερικό και δεν ενδιαφέρονται. Τρίτον, ακόμη και στις περιπτώσεις που κάποιος ιδιοκτήτης προσπαθήσει να το επισκευάσει, καθυστερεί πολύ η αδειοδοτική διαδικασία.
Σύμφωνα με την πρόεδρο του ΤΕΕ Μαγνησίας, τα εγκαταλελειμμένα κτίρια χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Η πρώτη είναι αυτή κατά την οποία τα κτίρια παρουσιάζουν κάποιο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον, δηλαδή συμβολίζουν με κάποια στοιχεία την αρχιτεκτονική κληρονομιά. Άρα θα είναι είτε ήδη χαρακτηρισμένα διατηρητέα είτε προτεινόμενα προς διατηρητέα. Για αυτή την κατηγορία ακινήτων το ΤΕΕ Μαγνησίας έχει κάνει πλήρη καταγραφή τους. Η καταγραφή πραγματοποιήθηκε από δύο ομάδες εργασίας και σε αυτήν παρουσιάζονται τα ακίνητα με τα ιδιοκτησιακά χαρακτηριστικά τους, τα αρχιτεκτονικά στοιχεία, ιδιοκτησιακό καθεστώς κ.ά. «Αυτή η βάση δεδομένων είναι έτοιμη από εμάς και μπορούμε να την προσφέρουμε σε όποιον θέλει να την αξιοποιήσει» σημείωσε η κ. Καπούλα. Στην καταγραφή της ομάδας εργασίας του ΤΕΕ το 2011-2012 έγινε καταγραφή και έρευνα των αξιόλογων κτιρίων του καλλικρατικού Δήμου Βόλου και περιλαμβάνει πλήθος ακινήτων στο κέντρο της πόλης, Νέα Ιωνία, Νεάπολη, Αγίους Αναργύρους, στη Νέα Δημητριάδα, στα Παλιά, Νέες Παγασές, στις Περιφερειακές Ενότητες και στα οικιστικά σύνολα, όπου τα κτίσματα παρουσιάζουν σχετική ομοιομορφία.
Η δεύτερη κατηγορία αφορά τα σπίτια που είναι πεπαλαιωμένα, είναι αστικές κατοικίες που δεν παρουσιάζουν κάποιο ενδιαφέρον, ανήκουν συνήθως σε κάποιους ιδιοκτήτες που τις έχουν εγκαταλείψει και επιβαρύνουν τον αστικό ιστό και αισθητικά, αλλά είναι και επικίνδυνα. «Μπορεί να είναι ετοιμόρροπα, να έχουν προβόλους που καταρρέουν και περνώντας κάποιος από κάτω μπορεί να τραυματιστεί, μπορεί να πέσει ένας τοίχος όπως έγινε στην περίπτωση της Σάμου». Όπως ανέφερε, για αυτή την κατηγορία εγκαταλελειμμένων ακινήτων δεν υπάρχει βάση καταγραφής. «Συνήθως γίνεται καταγγελία από κάποιον γείτονα ή περαστικό ότι ένα ακίνητο έχει γίνει εστία μόλυνσης, είναι παρατημένο ή έπεσαν σοβάδες και οι Δήμοι κάνουν έκθεση ετοιμορρόπου ή επικινδύνου».
«Πρέπει να δοθεί μία λύση που να περιλαμβάνει οικονομικά κίνητρα στον κάθε ιδιοκτήτη, να μπορούν να ενταχθούν σε χρηματοδοτούμενο πρόγραμμα ή να αξιοποιηθούν μέσω ΟΤΑ. Δεν θέλουμε οι ιδιοκτήτες να χάσουν την περιουσία τους, όμως πρέπει να δοθούν κίνητρα και να συνεργαστούν με το κράτος για να δοθεί μια λύση γιατί αυτά τα κτίρια αποτελούν δημόσιο κίνδυνο. Είναι θέμα ευρύτερου δημοσίου ενδιαφέροντος και υπέρτατου εθνικού συμφέροντος να δοθεί λύση γιατί μπορεί να προκαλέσουν ατύχημα».
«Οποιαδήποτε πρόταση θα εξεταστεί από την Υπηρεσία και θα δοθούν κατευθυντήριες από το γραφείο του δημάρχου για το πώς θα κινηθούμε» σχολίασε σε δήλωσή του στη «Θ» ο αντιδήμαρχος Οικονομικών και Αξιοποίησης Δημοτικής Περιουσίας του Δήμου Βόλου Ανδρέας Ζέρβας.
Ο πρόεδρος του Συλλόγου Κατασκευαστών Ιδιωτικών Έργων Μαγνησίας κ. Τριαντάφυλλος Παπαγεωργίου δήλωσε στη «Θ» ότι η νομοθετική πρωτοβουλία βρίσκεται στη σωστή ειδικά για τα κτίρια με αρχιτεκτονική αξία.
«Ανήκουν στην αρχιτεκτονική κληρονομιά της πόλης μας. Σαφώς είναι στη σωστή κατεύθυνση να μπορέσει να υπάρξει μια καταγραφή, ώστε να μπορούν αυτά τα ακίνητα, εκ των οποίων πολλά μπορεί να είναι και αγνώστου ιδιοκτήτη, να μπουν σε κάποιο πρόγραμμα ανακατασκευής και επανάχρησης».
Ο κ. Παπαγεωργίου επισήμανε ότι με αυτό τον τρόπο θα πάψουν να αποτελούν εστίες μόλυνσης και θα μπορέσουν να αξιοποιηθούν ως δημόσια περιουσία.
Χαρακτηριστικά ανέφερε ότι υπάρχουν ακίνητα στο κέντρο του Βόλου που είναι εγκαταλελειμμένα για πολλά χρόνια, ωστόσο, παρουσιάζουν αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον. «Σε κεντρικούς δρόμους όπως στην Ιάσονος, την Πολυμέρη και στη Δημητριάδος υπάρχουν κτίρια που είναι χαρακτηρισμένα διατηρητέα. Το ιδιοκτησιακό καθεστώς μπορεί να μην είναι ξεκάθαρο. Η αξιοποίηση από τον Δήμο τέτοιων κτιρίων θα βελτιώσει την εικόνα της πόλης, αλλά και την αρχιτεκτονική κληρονομιά της».
Με αυτό τον τρόπο όπως είπε θα αναβαθμιστούν ολόκληρες οι περιοχές στις οποίες βρίσκονται τα ακίνητα αυτά.
Σημείωσε ότι στόχος του υπουργείου είναι, αναφορικά με τα ιδιόκτητα διατηρητέα, να δοθούν κίνητρα στους ιδιοκτήτες για να τα ανακατασκευάσουν και να μην αποτελούν ερείπια.
Ο κ. Παπαγεωργίου έθιξε και την οικονομική παράμετρο αυτής της πρωτοβουλίας, όπως την αξιοποίηση του εργατικού δυναμικού. «Στις ανακατασκευές μπορούν να αξιοποιηθούν όλα τα επαγγέλματα που απαιτούνται και για ένα νεόδμητο» είπε και πρόσθεσε ότι απαιτείται καλή αρχιτεκτονική αποτύπωση του υφιστάμενου κτιρίου για τη σωστή και ορθή αποκατάστασή του με βάση τη φυσιογνωμία που είχε στο παρελθόν».
Ακόμη ανέφερε ότι μια ανακατασκευή μπορεί να διαρκέσει, δεδομένου ότι στον Βόλο δεν έχουμε πολύ μεγάλα κτίρια, από έξι μήνες έως και δύο χρόνια.