Εξάντληση του υδατικού δυναμικού, έλλειμμα νερού, που αγγίζει ακόμη και το 1,3 δισεκατομμύριο κυβικά μέτρα, επέκταση της υφαλμύρυνσης, ερημοποίηση των εδαφών λόγω της πτώσης του υπόγειου υδροφορέα συνθέτουν το ιδιαίτερα ανησυχητικό σκηνικό με την επάρκεια ποσοτικού και ποιοτικού νερού στη Θεσσαλία. Οι αρμόδιοι επιστήμονες του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας σημειώνουν ξεκάθαρα πως αν δεν αλλάξει το σημερινό μοντέλο ανάπτυξης, καμία λύση δεν μπορεί να δοθεί από βρόχινες χρονιές, όπως η φετινή.
Παγκόσμια Ημέρα Νερού η σημερινή και τα μηνύματα για την επάρκεια του νερού είναι ανησυχητικά. Για το θέμα μίλησε στη «Θ» ο αναπληρωτής καθηγητής διαχείρισης υδατικών πόρων στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κ. Νικήτας Μυλόπουλος, ο οποίος τόνισε αρχικά πως «το υδατικό πρόβλημα σήμερα είναι το κυρίαρχο και πιο έντονο περιβαλλοντικό πρόβλημα του πλανήτη. Ήδη πολλές χώρες του τρίτου κόσμου, προκειμένου να πετύχουν δάνεια, δεσμεύονται απέναντι στην Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ να εκχωρήσουν τη διαχείριση του νερού τους, σε ιδιωτικές πολυεθνικές εταιρείες (ιδιωτικοποίηση του νερού). Έτσι το νερό από κοινωνικό αγαθό, το οποίο δικαιούνται όλοι οι άνθρωποι, μετατρέπεται σε εμπόρευμα. Στην Ελλάδα, μία σειρά από ειδικές συνθήκες, έχουν γίνει η αιτία για σοβαρά και συχνά μη αντιστρεπτά προβλήματα που αγγίζουν τα όρια μεγάλης οικολογικής καταστροφής. Ακραίο, αλλά υπαρκτό παράδειγμα η τεράστια οικολογική καταστροφή στη Θεσσαλία. Το υδατικό δυναμικό της Θεσσαλίας δέχεται εδώ και σαράντα χρόνια τη μεγαλύτερη ανθρωπογενή πίεση για την κάλυψη αρδευτικών αναγκών (αποτελούν το 94% της συνολικής κατανάλωσης νερού στην περιφέρεια), συγκριτικά με τα υπόλοιπα διαμερίσματα της χώρας, έχοντας φτάσει να καταναλώνει το 25% του νερού που καταναλώνεται σε όλη τη χώρα».
Τα αποτελέσματα της μελέτης για το υδατικό δυναμικό της Θεσσαλίας, που εκπονήθηκε στο Εργαστήριο Υδρολογίας και Ανάλυσης Υδατικών Συστημάτων, του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας καταδεικνύουν ότι τα επί σειρά ετών αρνητικά υδατικά ισοζύγια, έχουν οδηγήσει σε εξάντληση, εκτός των ανανεώσιμων και μεγάλου μέρους, ακόμη και των μόνιμων υδατικών αποθεμάτων.
Τα συμπτώματα
Αναφερόμενος στα συμπτώματα ο κ. Μυλόπουλος σημείωσε τα εξής:
1) Η μειωμένη απορροή του Πηνειού και η πτώση της κάτω από το οικολογικό όριο τείνει να γίνει ετήσιο φαινόμενο. Το πρόσφατο φαινόμενο των νεκρών ψαριών θέτει με δραματικό τρόπο το πρόβλημα της μετατροπής του Πηνειού σε ένα από τα πλέον βρόμικα ποτάμια της Ευρώπης.
2) Η σημαντική πτώση της στάθμης των υδροφόρων οριζόντων, ιδιαίτερα στον ανατολικό υδροφορέα. Ο ορίζοντας πριν το 1980 ήταν σε βάθος 10-60 μέτρων. Σήμερα, λόγω της υπεράντλησης και της ληστρικής εκμετάλλευσης του υπόγειου νερού, έχει φθάσει σε υπερ-πολλαπλάσιο βάθος (τοπικά έως και 400 μέτρα).
η υφαλμύρυνση προχωρεί σε εκτεταμένο μέτωπο στην Ανατολική Θεσσαλία, από Ριζόμυλο προς Λάρισα, και στις πεδιάδες του Αλμυρού και του Βόλου.
3) Από την ανάλυση των ποιοτικών χαρακτηριστικών του νερού της Περιφέρειας γίνεται φανερό ότι ένα μεγάλο μέρος του είναι πλέον ακατάλληλο για τις χρήσεις που καταναλώνεται, και η κατάσταση, όσο περνάνε τα χρόνια, χειροτερεύει. Η νιτρορύπανση ιδιαίτερα αποτελεί δείκτη σοβαρής περιβαλλοντικής υποβάθμισης. Η απειλή της ερημοποίησης των εδαφών τέλος, ως αποτέλεσμα και της εξάντλησης των υδατικών αποθεμάτων, συμπληρώνει την εικόνα της προϊούσας καταστροφής.
4) Τέλος, από τα υδατικά ισοζύγια που προέκυψαν φαίνεται καθαρά ότι το έλλειμμα μόνο στη λεκάνη του Πηνειού, με τις πλέον συντηρητικές εκτιμήσεις, αγγίζει το 1 δισεκατομμύριο κυβικά μέτρα, όσο δηλαδή περίπου καταναλώνει όλος ο ελληνικός πληθυσμός για την ύδρευσή του. Η προσθήκη των ελλειμμάτων της λεκάνης της Κάρλας και των 4 παράκτιων λεκανών ανεβάζει το συνολικό έλλειμμα του υδατικού διαμερίσματος στα 1,3 περίπου δισεκατομμύριο κυβικά μέτρα.
Το μοντέλο ανάπτυξης
Ο αναπληρωτής καθηγητής υπογράμμισε ότι η λύση δεν μπορεί πλέον να προέλθει εξ ουρανού, αναμένοντας υγρές χρονιές σαν τη φετινή, γιατί η ζημιά είναι ήδη πολύ μεγάλη και η συμπτωματική αύξηση των κατακρημνισμάτων για ένα ή παραπάνω χρόνια είναι ελάχιστη για να καλύψει τα τεράστια υδατικά ελλείμματα που έχουν στο μεταξύ δημιουργηθεί. Και έχουν δημιουργηθεί ως αποτέλεσμα ενός πολύ συγκεκριμένου μοντέλου ανάπτυξης που υποτίμησε συστηματικά τα περιβαλλοντικά όρια. Αν δεν αλλάξουμε αυτό το μοντέλο, λύσεις ολοκληρωμένες και βιώσιμες δεν πρόκειται να υπάρξουν».
Ζητήματα
Στο Δήμο Ρήγα Φεραίου το θέμα του νερού είναι κυρίαρχο τα τελευταία χρόνια.
Ο πρόεδρος της ΔΕΥΑΡΦ κ. Δημήτρης Μαργαριτόπουλος ανέφερε πως τέσσερα είναι τα θέματα που απασχολούν το Δήμο σχετικά με το θέμα του νερού. Το πρώτο είναι ανόρυξη νέας υδρευτικής γεώτρησης στην περιοχή Σαριγκιόλ για την υδροδότηση του Στεφανοβικείου. Το πόσιμο νερό στο Στεφανοβίκειο είναι κατάλληλο, όπως έχουν δείξει όλες οι αναλύσεις από το Γενικό Χημείο του Κράτους και το πιστοποιημένο ιδιωτικό εργαστήριο. Πλέον εκδόθηκε μια ΚΥΑ που επιτρέπει την ανόρυξη υδρευτικής γεώτρησης ακόμη και όταν βρίσκεται κοντά σε μια άλλη, όταν συντρέχουν έκτακτες συνθήκες. Αναμένουμε τη δημοσίευση της απόφασης για να προχωρήσουμε στην υλοποίηση των διαδικασιών. Το δεύτερο θέμα είναι η ολοκλήρωση του αρδευτικού δικτύου της Κάρλας για την κάλυψη των αναγκών χιλιάδων καλλιεργούμενων εκτάσεων. Το τρίτο ζήτημα σχετίζεται με την άρνηση του Δήμου στην ανόρυξη των 33 υδρευτικών γεωτρήσεων για την υδροδότηση της μείζονος περιοχής Βόλου, καθώς η περιοχή θα υποβαθμιστεί περιβαλλοντικά. Τέταρτον, θα πρέπει να ολοκληρωθούν τα έργα στην Κάρλα, όπως το αντλιοστάσιο, αλλά και ο συλλεκτήρας 6.
Σύμφωνα με πανελλαδική έρευνα του Δικτύου Μεσόγειος SOS
Οι μισοί Έλληνες δεν γνωρίζουν πόσο νερό καταναλώνουν
Περισσότεροι από 48 στους εκατό Έλληνες δεν γνωρίζουν πόσο νερό καταναλώνουν, ενώ περίπου 19 στους εκατό εμφανίζονται να μη γνωρίζουν καν τι λογαριασμό πληρώνουν στις εταιρείες παροχής ύδατος.
Τα αποκαλυπτικά στοιχεία πανελλαδικής έρευνας του Δικτύου Μεσόγειος SOS, με τίτλο «Από-Τιμώντας το νερό» και με αφορμή την αυριανή (22 Μαρτίου) Παγκόσμια Ημέρα για το Νερό, παρουσίασαν σήμερα σε ειδική θεματική ημερίδα οι εκπρόσωποι του Δικτύου. Η έρευνα διεξήχθη σε δείγμα άνω των 1.600 πολιτών, υψηλού μορφωτικού επιπέδου, κατά μέσο όρο.
Τα στοιχεία της έρευνας αποκάλυψαν, επίσης, σοβαρή έλλειψη ενημέρωσης και γνώσης περί το νερό σε σημαντικό ποσοστό πολιτών της ελληνικής κοινωνίας, πολίτες οι οποίοι ωστόσο, εμφανίστηκαν στη συντριπτική τους πλειοψηφία θετικοί τόσο σε μία μικρή επιβάρυνση στον λογαριασμό τους, όσο και στη συμμετοχή τους στη διαδικασία λήψης αποφάσεων για τη βελτίωση της ποιότητας του πολυτιμότερου αγαθού.
Ειδικότερα, 52,8% των ερωτηθέντων απάντησαν ότι δεν εφαρμόζουν μέτρα εξοικονόμησης νερού, κυρίως εξαιτίας της έλλειψης ενημέρωσης, γνώσης, χρόνου, καθώς επίσης και εξαιτίας τού κόστος εξοπλισμού.
Ποσοστό 72,3% δήλωσαν ότι δεν είναι επαρκώς ενημερωμένοι, ενώ αίσθηση προκάλεσε ότι πάνω από 54,3% απάντησαν ότι δεν γνωρίζουν από πού προέρχεται το νερό, όπως επίσης και ότι 54,8% θεωρούν ότι το νερό είναι ένας φυσικός πόρος σε επάρκεια.
Σε σχέση με την αντίληψη για την τιμή του νερού, σε ποσοστό 46,5% οι πολίτες θεωρούν ότι είναι ακριβό, ωστόσο η αποδοχή για κλιμακωτή χρέωση ανάλογα με τη σπατάλη του νερού φθάνει σε ποσοστό 66,3%.
Σύμφωνα πάντα με την έρευνα, οι Έλληνες καταναλωτές φαίνεται να αποδέχονται μικρή χρηματική επιβάρυνση σε ποσοστό της τάξης του 93,3%, αρκεί τα χρήματα να δαπανώνται για την αποκατάσταση βλαβών των δικτύων και διαρροών.
Ως «άριστη» ή «καλή» αξιολογούν την ποιότητα του νερού για πόση 85% περίπου των ερωτηθέντων, παρά το γεγονός ότι περισσότεροι από τους μισούς δήλωσαν ότι προτιμούν το εμφιαλωμένο.
Στη δε σπατάλη του νερού κυριαρχούν τα πλυντήρια ρούχων και πιάτων και η χρήση του ηλιακού θερμοσίφωνα. Έπονται τα μπόιλερ και οι ηλεκτρικοί θερμοσίφωνες.
Σε ό,τι αφορά την αξιολόγηση της κατανάλωσης σε εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους του σπιτιού, η κατανάλωση στο μπάνιο και για το πλύσιμο των ρούχων και των πιάτων εμφανίστηκε πολύ αυξημένη, σε σχέση με την κουζίνα, την αυλή, τον κήπο και το πλύσιμο του αυτοκινήτου.
Τέλος, ποσοστό 92% θεωρούν το νερό φυσικό πόρο και κοινωνικό αγαθό,ενώ 90% επιθυμούν να συμμετέχουν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων για τη διαχείριση του νερού.
Πηγαίο νερό πίνουν οι Βολιώτες σε ποσοστό 80% τον τελευταίο μήνα, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΔΕΥΑΜΒ
Π. Σκοτινιώτης: Στόχος η διασφάλιση της επάρκειας και η βελτίωση της ποιότητάς του
Πηγαίο νερό σε ποσοστό 80% καταναλώνει τον τελευταίο μήνα το Πολεοδομικό Συγκρότημα Βόλου, γεγονός που οφείλεται στις έντονες βροχοπτώσεις και τις χιονοπτώσεις του φετινού χειμώνα.
Ο ενιαίος πλέον Βόλος θεωρητικά δεν θα έπρεπε να αντιμετωπίζει πρόβλημα επάρκειας νερού. Το πρόβλημα ωστόσο δεν εντοπίζεται στην επάρκεια, αλλά στη διαχείριση. Επιβάλλεται να καταγραφούν οι υπάρχοντες υδατικοί πόροι, να αποτιμηθεί η ποσοτική και ποιοτική τους κατάσταση, αλλά και να προταθούν τρόποι αντιμετώπισης των προβλημάτων, στο πολεοδομικό συγκρότημα και στις πεδινές περιοχές.
Σύμφωνα με τα συγκριτικά στοιχεία, το 1988 το πολεοδομικό συγκρότημα κατανάλωνε νερό που σε ποσοστό προερχόταν από γεωτρήσεις και το 2011 κατανάλωσε νερό που προερχόταν από γεωτρήσεις σε ποσοστό 52%.
Η 22α Μαρτίου έχει καθιερωθεί από τον Ο.Η.Ε. να γιορτάζεται κάθε χρόνο ως η Παγκόσμια Ημέρα του Νερού. Με την εφαρμογή του «Καλλικράτη», η περιοχή ευθύνης της ΔΕΥΑΜΒ επεκτάθηκε από το Αϊδίνι μέχρι το Μαλάκι, περιλαμβάνοντας και τις περιοχές των πρώην Δήμων Ν. Αγχιάλου, Πορταριάς, Ιωλκού, Αγριάς, Αρτέμιδας και της πρώην Κοινότητας Μακρινίτσας.
Η ετήσια παραγωγή του νερού για την υδροδότηση της περιοχής ευθύνης των πρώην Δήμων Βόλου, Ν. Ιωνίας, Αισωνίας (πρώην ΔΕΥΑΜΒ) ανήλθε το 2011 στα 14.022.699 κυβικά μέτρα, εκ των οποίων τα 6.696.989 κ.μ., ποσοστό 48%, ήταν πηγαίο νερό.
Όπως δήλωσε ο Δήμαρχος Βόλου και πρόεδρος της ΔΕΥΑΜΒ Πάνος Σκοτινιώτης, «με την εφαρμογή του Καλλικράτη και την επέκταση των γεωγραφικών ορίων της, η ΔΕΥΑΜΒ βρίσκεται αντιμέτωπη με νέες προκλήσεις που αφορούν στην ορθολογική διαχείριση του συνόλου του υδάτινου δυναμικού του καλλικρατικού Δήμου Βόλου, με στόχο τη διασφάλιση της επάρκειας και τη βελτίωση της ποιότητας του νερού. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιχείρηση έχει ήδη αναλάβει σημαντικές πρωτοβουλίες, προωθώντας παράλληλα συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, ενώ βρίσκεται σε ανοιχτό και διαρκή διάλογο με τις τοπικές κοινότητες, ώστε οι αναγκαίες δράσεις να έχουν τόσο την επιστημονική κάλυψη, όσο και την κοινωνική στήριξη».
Ταυτόχρονα, η ΔΕΥΑΜΒ ολοκληρώνει το Επιχειρησιακό της Σχέδιο, το οποίο σύντομα θα συζητηθεί στο διοικητικό συμβούλιο της επιχείρησης και στο Δημοτικό Συμβούλιο.
«Το βέβαιο είναι ότι η ΔΕΥΑΜΒ γυρίζει σελίδα. Η σημαντική μείωση του τιμολογίου στις περιοχές που κάλυπτε η ΔΕΥΑΜΒ πριν από τη χωρική διεύρυνση, η καθιέρωση προωθημένου κοινωνικού τιμολογίου, οι τομές που καθημερινά γίνονται ώστε να διασφαλιστεί πλήρως η διαφάνεια σε κάθε λειτουργία της επιχείρησης και η ρήξη με αρνητικές πρακτικές του παρελθόντος, είναι τα στοιχεία εκείνα που επιτρέπουν στη ΔΕΥΑΜΒ να κερδίζει μέρα με τη μέρα την εμπιστοσύνη των συμπολιτών μας», σημείωσε.
Με αφορμή τον εορτασμό της παγκόσμιας ημέρας νερού, ο δήμαρχος σημειώνει ότι η ΔΕΥΑΜΒ έχει αναλάβει από το 1979 μέχρι σήμερα τη διαχείριση του κύκλου του νερού, από την ύδρευση και την αποχέτευση ακαθάρτων και ομβρίων, μέχρι την επεξεργασία αστικών και βιομηχανικών υγρών αποβλήτων και την παραγωγή ενέργειας, ενώ τώρα επεκτείνεται με την άρδευση και την επαναχρησιμοποίηση των επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων.
Μέσα σε διάστημα 30 ετών έχουν γίνει επενδύσεις άνω των 100 εκατομμυρίων ευρώ, συμβάλλοντας τόσο στη δημιουργία σύγχρονων υποδομών στους τομείς της ύδρευσης και της αποχέτευσης ακαθάρτων και ομβρίων, όσο και στην προστασία του περιβάλλοντος και την προστασία της δημόσιας υγείας.
Για την τριετία 2012 – 2015, η Επιχείρηση ενέταξε στο ΕΣΠΑ έργα ύψους 42,5 εκ. ευρώ, καλύπτοντας το σύνολο του Δήμου Βόλου με δίκτυα αποχέτευσης και αναβαθμίζοντας περαιτέρω τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων, συνεισφέροντας έτσι αποτελεσματικά στην προστασία του υπόγειου υδροφορέα και του Παγασητικού.
.