Με αυστηρούς όρους, «σφιχτά» χρονοδιαγράμματα, διαρκή και εντατική επιτήρηση των απαιτούμενων μέτρων από τους δανειστές αλλά και με δυσοίωνες προβλέψεις σε περίπτωση παρέκκλισης από το πολυετές πρόγραμμα διαρθρωτικών παρεμβάσεων και δημοσιονομικών μέτρων εγκρίθηκε από τη χθεσινή (προχθεσινή)σύνοδο του eurogroup «η μεγάλης εμβέλειας συμφωνία» για την «άνευ προηγουμένου» απομείωση του ελληνικού χρέους.
Η «ιστορικής σημασίας» απόφαση, όπως χαρακτηρίστηκε η συμφωνία από τον πρωθυπουργό Λουκά Παπαδήμο, προβλέπει τη χρηματοδότηση της χώρας με ένα νέο πακέτο 130 δισ. ευρώ η οποία όμως συνδέεται άμεσα με την οριστικοποίηση της συμμετοχής των ιδιωτών πιστωτών (PSI) στην αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους.
To σχέδιο που ενέκριναν μετά από 13 ώρες διαβούλευσης οι 17 υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης στις Βρυξέλλες προβλέπει ότι το χρέος της Ελλάδας θα διαμορφωθεί στο 120,5% του ΑΕΠ το 2020 μετά την ολοκλήρωση του PSI και το «κούρεμα» των ελληνικών ομολόγων κατά 53,5% επί της ονομαστικής τους αξίας.
Μία από τις βασικές προϋποθέσεις για την παροχή του νέου δανείου είναι η δημιουργία ειδικού λογαριασμού (όπως είχε προταθεί προ ημερών από τη γερμανίδα καγκελάριο Αγκελα Μέρκελ και τον γάλλο πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί) από τον οποίο θα καταβάλλονται από το ελληνικό δημόσιο κατά προτεραιότητα έναντι άλλων δαπανών οι τόκοι του δανείου. Μάλιστα η θέσπιση αυτού του μηχανισμού για τη διασφάλιση των πιστωτών προβλέπεται να λάβει συνταγματική κατοχύρωση «το συντομότερο δυνατό».
Επιπλέον η παρουσία της «Ομάδας δράσης» (task force) με επικεφαλής τον Χορστ Ράιχενμπαχ καθίσταται μόνιμη και πιο ισχυρή στο πλαίσιο της εποπτείας των μεταρρυθμιστικών μέτρων τα οποία καλείται να λάβει η ελληνική κυβέρνηση. Επίσης προβλέπεται η θέσπιση μιας μόνιμης αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Αθήνα στα πρότυπα του αντίστοιχου γραφείου που διατηρεί ήδη το ΔΝΤ στην Τράπεζα της Ελλάδας.
Σημειώνεται ότι η διαδικασία ανταλλαγής των ελληνικών ομολόγων ξεκινά τις επόμενες ημέρες και αναμένεται να ολοκληρωθεί το επόμενο διάστημα μετά τις «προαπαιτούμενες ενέργειες» τις οποίες έχει δεσμευθεί να αναλάβει η ελληνική κυβέρνηση.
Το ελληνικό πρόγραμμα θα παραμείνει επισφαλές
Ωστόσο στο χθεσινό eurogroup παρουσιάστηκε η έκθεση του ΔΝΤ, της ΕΚΤ και της Κομισιόν για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους. Στο κείμενο των 9 σελίδων σημειώνεται ότι χωρίς την έγκαιρη και κατά γράμμα εφαρμογή των μέτρων που έχει δεσμευθεί να υλοποιήσει η ελληνική κυβέρνηση το χρέος θα ακολουθήσει ανοδική πορεία τα επόμενα χρόνια, αγγίζοντας το 178% του ΑΕΠ το 2015 για να περιοριστεί στο 160% το 2020. Ακόμα εκτιμάται ότι αν επιβραδυνθούν οι μεταρρυθμίσεις ή δεν εισπραχθούν τα προσδοκώμενα έσοδα από τις ιδιωτικοποιήσεις τότε η επίτευξη θετικού ρυθμού ανάπτυξης μετατίθεται για το 2014 (με ανάπτυξη του ΑΕΠ κοντά στο 1,5%).
Ομως ακόμα πιο ανησυχητικό είναι ένα από τα εναλλακτικά σενάρια της έκθεσης που προβλέπει την πιθανότητα να χρειαστεί νέα χρηματοδότηση της Ελλάδας με ποσό κοντά στα 50 δισ. ευρώ το 2014, όταν δηλαδή θα έχει ολοκληρωθεί η εκταμίευση των δόσεων του πρώτου δανείου. Συγκεκριμένα σημειώνεται ότι:
-αν η Ελλάδα δεν καταφέρει να καλύψει το πρωτογενές έλλειμμα του προϋπολογισμού (στο -1% το 2012) και να καταγράψει πρωτογενές πλεόνασμα πάνω από 2,5%, τότε το χρέος αντί να μειωθεί θα αυξηθεί.
-αν τα έσοδα από τις ιδιωτικοποιήσεις δεν φτάσουν τα 46 δισ. ευρώ όπως είχε υπολογιστεί αρχικά αλλά περιοριστούν στα 10 δισ. ευρώ μέχρι το 2020, τότε το χρέος θα φτάσει την ίδια χρονιά το 148%.
-αν ο ρυθμός ανάπτυξης δεν παραμείνει σε ετήσια βάση διαρκώς πάνω από το 1%, τότε το χρέος θα φτάσει το 143%.
-αν το κόστος δανεισμού του μηχανισμού στήριξης (από τον οποίο χρηματοδοτείται κατά μεγάλο μέρος η Ελλάδα) αυξηθεί κατά 100 μονάδες βάσης (λόγω υποβάθμισης της πιστοληπτικής ικανότητας), τότε το ελληνικό χρέος θα ανέλθει στο τέλος της δεκαετίας στο 135%.
Η ανάλυση της τρόικας επισημαίνει ότι «ίσως καταστεί αναγκαία η συμμετοχή του επίσημου τομέα» στην αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους ενώ υπογραμμίζεται ότι οι εκτιμήσεις για την πορεία του χρέους θα πρέπει να αναθεωρηθούν μετά τα αποτελέσματα της διαπραγμάτευσης για τη συμμετοχή ιδιωτών πιστωτών στο κούρεμα.
Το βασικό σενάριο σύμφωνα με το οποίο το χρέος θα φτάσει το 129% το 2020 βασίζεται στην υπόθεση ότι η συμμετοχή ιδιωτών θα ανέλθει στο 95%. Ομως για κάθε πέντε ποσοστιαίες μονάδες απόκλισης από αυτό το ποσοστό το χρέος θα αυξάνεται κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες μέχρι το 2020. Για παράδειγμα αν η συμμετοχή στην αναδιάρθρωση ανέλθει στο 90% το χρέος (σύμφωνα με το «αισιόδοξο» βασικό σενάριο) θα φτάσει το 131%.
Οι συντάκτες της έκθεσης σημειώνουν ότι «αν δεν ενταθεί η εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων τότε η ανεργία θα σημειώσει μεγαλύτερη αύξηση και ύφεση θα βαθύνει επιμηκύνοντας τη διαδικασία εσωτερικής υποτίμησης.
Τα αρνητικά σενάρια της αναθεωρημένης έκθεσης της τρόικας βασίζονται σε τρεις θεμελιώδεις διαπιστώσεις. Η πρώτη αφορά την βαθύτερη του αναμενόμενου ύφεση για το 2011 ενώ η δεύτερη σχετίζεται με αρνητικές προοπτικές για το σύνολο της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας οικονομίας. Όμως ο τρίτος παράγοντας είναι η ίδια εφαρμογή των συμφωνηθέντων μεταρρυθμίσεων η οποία μακροπρόθεσμα θα δώσει ώθηση στην ανάπτυξη όμως «αρχικά θα βαθύνει την οικονομική επιβράδυνση».
Η έκθεση αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «δεδομένων των κινδύνων, το ελληνικό πρόγραμμα πιθανόν θα εξακολουθήσει να είναι ευεπίφορο σε κάποιο ατύχημα ενώ θα παραμείνουν τα ερωτηματικά σχετικά με τη βιωσιμότητά του».
Συμφωνία, μετά τον μαραθώνιο
Μετά από 13 ώρες δραματικών και εξαιρετικά σκληρών διαβουλεύσεων οι Ευρωπαίοι εταίροι, το ΔΝΤ και οι ιδιώτες πιστωτές της χώρας μας κατέληξαν σε συμφωνία, που θα μειώσει το ελληνικό χρέος στο 120,5% του ΑΕΠ το 2020.
Αμέσως μετά το τέλος της συνεδρίασης του Eurogroup ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ ανακοίνωσε ότι επετεύχθη συμφωνία και πως το “κούρεμα” των ελληνικών κρατικών ομολόγων θα φτάσει στο 53,5%.
“Καταβάλλουμε κάθε προσπάθεια ώστε το νέο πρόγραμμα να έχει επιτυχία και να μην υπάρξουν τυχόν εκτροχιασμοί. Αυτό απαιτεί αποφασιστικές ενέργειες από όλες τις πλευρές. Ειδικά, η Κομισιόν θα ενισχύσει την ομάδα κρούσης στην Αθήνα ώστε να διασφαλιστεί ότι η Ελλάδα έχει τα θεσμικά μέσα για την επιτυχή εκτέλεση του νέου προγράμματος. Και η τρόικα θα ενισχύσει την παρουσία της στην Αθήνα, για να αποτρέψει τυχόν εκτροχιασμούς. Θα ενισχυθεί επίσης και ο συντονισμός της ομάδας κρούσης. Η Ελλάδα ανακοίνωσε ότι σκοπεύει να χρησιμοποιήσει την έννοια της απόλυτης προτεραιότητας όσον αφορά στην αποπληρωμή του χρέους της. Τους επόμενους δύο μήνες θα δημιουργήσει το νομοθετικό πλαίσιο γι’ αυτό και θα ενταχθεί και στο Σύνταγμά της. Είναι κάτι που ήδη έχει κάνει η Ισπανία, πράγμα που θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών”, σημείωσε ο κ. Γιούνκερ.
Στο ανακοινωθέν του Eurogroup επισημαίνεται ότι υπάρχει πλήρης επίγνωση των σημαντικών προσπαθειών που έχουν κάνει οι Έλληνες πολίτες ενώ ως βασικοί στόχοι του προγράμματος οριοθετούνται η διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους και η αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας.
Τόσο ο κ. Γιούνκερ όσο και ο κ. Ρεν τόνισαν ότι το επόμενο χρονικό διάστημα θα ενισχυθεί η ομάδα κρούσης της Κομισιόν στην Αθήνα για να υπάρχει παρακολούθηση της τήρησης του προγράμματος. “Η Ελλάδα θα ξεκινήσει την ανταλλαγή ομολόγων εντός των επόμενων ημερών”, δήλωσε ο Ζ.Κ. Γιούνκερ και πρόσθεσε πως η συμφωνία διασφαλίζει την παρουσία της Ελλάδας στην ευρωζώνη.
Από την πλευρά του ο Όλι Ρεν χαρακτήρισε τη συμφωνία “σημαντική με μακροπρόθεσμους στόχους” και πρόσθεσε ότι το πρόγραμμα στηρίζεται “από μια σημαντική συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα”.
“Το πρόγραμμα βασίζεται σε αυστηρούς όρους και ενισχύεται από στενή παρακολούθηση της εφαρμογής του προγράμματος μέσω ενισχυμένης και μόνιμης επί τόπου παρουσίας της ομάδας κρούσης της Κομισιόν την οποία θα στηρίζουν εμπειρογνώμονες από τα κράτη – μέλη. Για να ενισχυθεί η εφαρμογή του προγράμματος αποφασίσαμε επίσης να δημιουργήσουμε έναν ειδικό λογαριασμό μέσω του οποίου η Ελλάδα θα καταθέτει τις τριμηνιαίες υποχρεώσεις της για το χρέος πράγμα που θα βοηθήσει στην τήρηση των όρων”, επισήμανε ο κ. Ρεν.
Ο Ευρωπαίος επίτροπος για την οικονομία ζήτησε αλλαγές στη χώρα μας προς την κατεύθυνση της ανταγωνιστικότητας και ενός δικαιότερου αλλά και αποτελεσματικότερου φορολογικού συστήματος και κατέληξε λέγοντας: “Η συμφωνία αυτή είναι η απάντησή μας στην κρίση”.
Η συμμετοχή της ΕΚΤ και των κεντρικών τραπεζών αναμένεται να μειώσει το χρέος κατά 1,8 ποσοστιαίες μονάδες.
“Οι κεντρικές τράπεζες κρατών – μελών που έχουν ελληνικά ομόλογα στα χαρτοφυλάκιά τους δεσμεύτηκαν να δώσουν στην Ελλάδα ένα ποσό που θα ισούται με τα μελλοντικά κέρδη που θα προστίθενται στις εθνικές κεντρικές τράπεζες από το χαρτοφυλάκιο των ελληνικών ομολόγων έως το 2020. Αυτό συνεπάγεται 1,8% μείωση του χρέους μέχρι το 2020”, εξήγησε.
“Είναι μια πολύ καλή συμφωνία, χαιρετίζουμε πρώτα από όλα την αφοσίωση της ελληνικής κυβέρνησης στη προώθηση ενεργειών για την αποκατάσταση της ανάπτυξης και της σταθερότητας. Επίσης, χαιρετίζουμε τις δεσμεύσεις των ευρωπαϊκών χωρών για συνέχιση της βοήθειας στην Ελλάδα ώστε να επιστρέψει στον δρόμο της ανάπτυξης και της δημιουργίας θέσεων εργασίας. Φυσικά είναι πολύ σημαντικό ότι οι μεγάλες πολιτικές δυνάμεις στην Ελλάδα συμφωνούν σε αυτό το πρόγραμμα, στηρίζουν τις δεσμεύσεις που έδωσαν απόψε ο πρωθυπουργός και ο υπουργός Οικονομικών και επίσης είναι πολύ σημαντικό ότι το πρόγραμμα και η εφαρμογή του θα ελέγχονται με σωστό τρόπο”, δήλωσε μετά την λήξη των διαπραγματεύσεων ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι.
Ωστόσο, ανοιχτό παραμένει το θέμα της συμβολής του ΔΝΤ καθώς η κα Λαγάρντ τόνισε ότι αυτό θα αποφασιστεί από το ΔΣ στις αρχές Μαρτίου.
Η Κριστίν Λαγκάρντ καλωσόρισε τη συμφωνία και υπογράμμισε πως θα μεταφέρει τις λεπτομέρειες αυτής της συμφωνίας στο Διοικητικό Συμβούλιο του ΔΝΤ τη δεύτερη εβδομάδα του Μαρτίου καθώς αναμένεται και η Ελλάδα να έχει πραγματοποιήσει τις απαιτούμενες ενέργειες μέχρι εκείνο το διάστημα. “Θα λάβει υπόψη του το συνολικό πρόγραμμα αλλά και περαιτέρω θέματα όπως η δημιουργία κατάλληλου τείχους προστασίας που θα περιλαμβάνει τον EFSF και τον ESM όπως έχουν σχεδιαστεί αλλά όχι ακόμα υλοποιηθεί”, σημείωσε.
Η ίδια χαρακτήρισε σημαντική την επίτευξη συμφωνίας που φιλοδοξεί να φτάσει το ελληνικό χρέος στο 120,5% του ΑΕΠ.
Σύμφωνα επίσης με την κα Λαγκάρντ, η επιτυχία αυτής της στρατηγικής εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την πλήρη και έγκαιρη εφαρμογή της πολιτικής από την Ελλάδα και τη μακροπρόθεσμη στήριξη από τα κράτη της Ευρώπης, είπε επίσης ότι αναγνωρίζει τη θυσία του ελληνικού λαού ενώ τόνισε ότι η στρατηγική θα επιδιώξει να ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις στους φτωχότερους και στους πιο ευάλωτους. Σύμφωνα με πληροφορίες, η κα Λαγκάρντ απαιτεί φορολόγηση των πλουσίων και πάταξη της φοροδιαφυγής
Όπως μετέδωσε ο ανταποκριτής του MEGA από την Ουάσινγκτον, Μιχάλης Ιγνατίου, στην πρώτη ενημέρωση από τις Βρυξέλλες, άνθρωποι του ΔΝΤ τόνισαν ότι θα δημιουργηθεί ένας ξεχωριστός λογαριασμός ο οποίος θα έχει πάντα χρήματα όσα το ελληνικό χρέος τριών μηνών.
Σύμφωνα με ανακοίνωση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, η συμφωνία που επιτεύχθηκε με τους ιδιώτες πιστωτές της Ελλάδας και η οποία προβλέπει απομείωση κατά 53,5% της αρχικής αξίας των ελληνικών κρατικών ομολόγων, αντιστοιχεί σε μείωση 107 δισ. ευρώ.
Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, δήλωσε πεπεισμένος ότι το πακέτο βοήθειας προς την Ελλάδα θα εγκριθεί από την Μπούντεσταγκ χωρίς τις ψήφους της αντιπολίτευσης στις 27 Φεβρουαρίου ενώ έκανε λόγο για “ισορροπημένη συμφωνία”.
Ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών, Φρανσουά Μπαρουέν, τόνισε ότι η συμφωνία επιτρέπει την ισότιμη κατανομή του βάρους ανάμεσα στην ευρωπαϊκή και την ελληνική πλευρά αλλά και ανάμεσα στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα.
“Θεωρώ ότι κανένας υπουργός Οικονομικών που προσήλθε χθες στις 15.30 δεν μπορούσε να φαντασθεί ότι θα κατορθώναμε να περάσουμε από το 129% στο 120,5% του ΑΕΠ το 2020”, επισήμανε.