Μπλόκο στις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις από το 2013 με στόχο να κλείσει η πόρτα εξόδου πριν το 65ο έτος, εξετάζεται από την κυβέρνηση επισπεύδοντας τις αλλαγές στα όρια ηλικίας αλλά και αυξάνοντας τα έτη ασφάλισης από τα 15 στα 20.
Οι τελικές αποφάσεις θα ληφθούν στη σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών, ενώ θα τεθούν σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2013.
Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας «Έθνος», στο τραπέζι των συζητήσεων έχουν πέσει τρεις προτάσεις, εκ των οποίων ωστόσο δύο είναι οι επικρατέστερες: η αύξηση των απαιτούμενων ετών ασφάλισης και η «μεταφορά» το 2013 (από το 2015) των αλλαγών στα όρια ηλικίας. Στόχος είναι με τις παρεμβάσεις αυτές να αποφευχθεί η τρίτη πρόταση, που προβλέπει την αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης και μετά το 65ο έτος της ηλικίας.
Οι προτάσεις περιλαμβάνουν:
1. Η αύξηση των απαιτούμενων ετών ασφάλισης για έξοδο στη σύνταξη. Συγκεκριμένα θα απαιτούνται 20 έτη ασφάλισης για συνταξιοδότηση στο 65ο έτος, μέτρο που ισχύει ήδη για τους νέους ασφαλισμένους. Σήμερα οι ασφαλισμένοι μπορούν να ανοίξουν την πόρτα εξόδου στα 65 εφόσον έχουν συμπληρώσει 15 έτη ασφάλισης (δηλαδή 4.500 ημέρες εργασίας). Αξίζει να σημειωθεί πως μία τέτοια ρύθμιση θα επηρεάσει τόσο τους «παλαιούς» ασφαλισμένους όσο και τους «νέους», που μπήκαν στην αγορά εργασίας μετά την 1η Ιανουαρίου 1993.
2. Η επίσπευση των αυξήσεων στα όρια ηλικίας, ώστε οι ανατροπές να ολοκληρωθούν το 2013 και όχι το 2015 όπως προβλέπεται σήμερα. Σε μία τέτοια περίπτωση η σύνταξη θα καταβάλλεται στα 65 (με 20 έτη ασφάλισης όπως ήδη αναφέρθηκε) ή εναλλακτικά στα 60 αλλά με τη συμπλήρωση 40 ετών ασφάλισης.
Το μέτρο αναμένεται να επηρεάσει όσους θέλουν να αποχωρήσουν με 35ετία, τους εργαζόμενους στα βαρέα αλλά και σημαντικό μέρος των γυναικών (π.χ. ασφαλισμένες στο ΙΚΑ, στα ταμεία του ευρύτερου δημόσιου τομέα και στο ΕΤΑΑ).
3. Η αύξηση του ορίου ηλικίας και μετά το 65ο έτος της ηλικίας. Είναι το σκληρότερο σενάριο και αναμένεται να αποτελέσει την έσχατη λύση, εφόσον δεν συγκεντρωθεί το κονδύλι των 5 δισεκατομμυρίων ευρώ από το υπουργείο Εργασίας.
Σε αυτή τη φάση εκτιμάται πως μία τέτοια ρύθμιση θα έχει περισσότερα αρνητικά παρά θετικά αποτελέσματα, με δεδομένο πως μεταξύ άλλων θα αποτελέσει εμπόδιο για την εφαρμογή της εφεδρείας. Επιπλέον ένα τέτοιο μέτρο θα αποτελέσει ανάχωμα στην προσπάθεια για την καταπολέμηση της ανεργίας, καθώς θα περιοριστεί η «έξοδος» και επομένως δεν θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας.
Αρχικά στο τραπέζι είχαν τεθεί προτάσεις για αύξηση του ορίου στο 66ο ή ακόμα και στο 67ο έτος, με τις αλλαγές να επηρεάζουν «παλαιούς» και «νέους» ασφαλισμένους. Ωστόσο φαίνεται πως προκρίνεται η λύση των απαιτούμενων ετών ασφάλισης.
Μεγάλοι χαμένοι των αλλαγών στις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης θα είναι οι παλαιοί ασφαλισμένοι, που μπήκαν στην αγορά εργασίας από το 1983 έως και το 1992. Σε περίπτωση που δεν προλάβουν να θεμελιώσουν δικαίωμα, κινδυνεύουν να βρεθούν αντιμέτωποι με ανατροπές είτε στα όρια ηλικίας είτε στα χρόνια ασφάλισης.
Συγκεκριμένα, οι ασφαλισμένοι που θέλουν να ανοίξουν την πόρτα εξόδου στα 65 με 15ετία θα πρέπει να δουλέψουν πέντε επιπλέον έτη για να φτάσουν τα 20 χρόνια ασφάλισης. Παράλληλα, σε περίπτωση που περάσει η «επίσπευση» των αλλαγών από το 2015 στο 2013, οι ασφαλισμένοι απειλούνται με αύξηση των ορίων ηλικίας από ένα έως οκτώ χρόνια.
Αναδρομικό «ψαλίδι» στα υψηλά εφάπαξ
Το αναδρομικό κούρεμα των εφάπαξ που καταβάλλουν ασφαλιστικά Ταμεία του Δημοσίου, των ΔΕΚΟ και άλλων φορέων, όπως επίσης και η επιβολή έκτακτης εισφοράς 1%-2% σε όσους εισέπραξαν εφάπαξ υψηλότερο από τις εισφορές που είχαν καταβάλει, μελετά η κυβέρνηση, στο πλαίσιο της μνημονιακής δέσμευσης για πλήρη ανταποδοτικότητα του εφάπαξ με τις καταβαλλόμενες εισφορές.
Σύμφωνα με “Τα Νέα”, ένα από τα σενάρια προβλέπει ότι για όσα Ταμεία ισχύσει μείωση του εφάπαξ, θα συνοδευτεί και από τμηματική παρακράτηση στις συντάξεις εκείνων που το έχουν ήδη λάβει, ώστε σε διάστημα δύο ή τριών ετών να επιστραφεί το όποιο επιπλέον ποσό από το νέο πλαφόν, όπως αυτό θα καθοριστεί.
Στο στόχαστρο μπαίνουν Ταμεία που χορηγούν εφάπαξ υψηλότερο από τις εισφορές, τις οποίες καταβάλλουν οι δικαιούχοι τα χρόνια που εργάζονται.
Πρόκειται ουσιαστικά για 21 Ταμεία, όπου σύμφωνα με αναλογιστική μελέτη του υπουργείου Εργασίας, οι εισφορές των ασφαλισμένων κυμαίνονται σε επίπεδα χαμηλότερα από το εφάπαξ, με την απόκλιση να φτάνει ακόμη και στο 83%.
Οι συζητήσεις σε επίπεδο οικονομικού επιτελείου και υπουργείου Εργασίας εστιάζονται επίσης στον χρονικό ορίζοντα που θα εφαρμοστεί η αναδρομικότητα στην περικοπή των εφάπαξ, με κάποιες σκέψεις να αναφέρουν την τριετία – δηλαδή να προβλεφθεί αναδρομική ισχύ για τα εφάπαξ που χορηγήθηκαν από το 2009 και μετά.
Σε κάθε περίπτωση πάντως, στελέχη του υπουργείου Εργασίας έχουν αναφέρει ότι το ψαλίδι στα εφάπαξ θα είναι αναδρομικό από τις αρχές του 2012 για τις περιπτώσεις που δεν έχουν εκδοθεί ακόμη οι σχετικές αποφάσεις καταβολής του προς τους ασφαλισμένους.
Στο ρεπορτάζ αναφέρεται ότι οι περικοπές δεν θα επηρεάσουν 14 Ταμεία – ποσοστό 40% επί του συνόλου – τα οποία ήδη χορηγούν εφάπαξ μικρότερο από το σύνολο των εισφορών που έχουν καταβάλει οι ασφαλισμένοι τους.
Σύμφωνα με το “Έθνος”, “μοντέλο” για την εφαρμογή του μέτρου θα αποτελέσει το Ταμείο Πρόνοιας των Δημοσίων Υπαλλήλων, με την επιβολή έκτακτης εισφοράς στη σύνταξη από 1%-2% σε όσους έχουν ήδη πάρει το εφάπαξ.
Προς το παρόν δεν έχει διευκρινιστεί αν το μέτρο θα αφορά τους σχετικά νεότερους συνταξιούχους ή θα επεκταθεί χρονικά και σε δικαιούχους παλαιότερων ετών.
Εξετάζονται επίσης και άλλα σενάρια, όπως η ένταξη των εφάπαξ που εκκρεμούν στο πρόγραμμα εξόφλησης ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου, ώστε να ξεμπλοκάρει η καταβολή του εφάπαξ στο Δημόσιο.
Στόχος είναι να συγκεντρωθεί ένα κονδύλι της τάξης των 1,2 δισ, ευρώ, με το οποίο ξεκινά η καταβολή περίπου 33.000 εφάπαξ.