Το ύψος των τραπεζικών καταθέσεων, οι δαπάνες -επαγγελματικές και προσωπικές- που πραγματοποιούν επιχειρηματίες ή ελεύθεροι επαγγελματίες σε μετρητά, οι πληρωμές που γίνονται μέσω τραπεζικών λογαριασμών, τα τιμολόγια αγοράς και πώλησης, οι τιμοκατάλογοι, τα στοιχεία της απογραφής, ακόμη και οι τιμές στα ράφια, θα είναι ορισμένα από τα νέα κριτήρια, με βάση τα οποία οι ελεγκτές του υπουργείου Οικονομικών θα επιχειρήσουν να εντοπίσουν τα εισοδήματα που κρύβουν οι επιτηδευματίες.
Πρόκειται ουσιαστικά για ένα νέο σύστημα που μελετάται να τεθεί σε εφαρμογή από τις αρχές του 2013 και θα προσδιορίζει με έμμεσο τρόπο τα εισοδήματα, τα φορολογητέα κέρδη, ακόμη και τον οφειλόμενο ΦΠA περίπου 900.000 επιχειρηματιών και ελεύθερων επαγγελματιών, αφού οι ελεγκτές θα έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν, κατά τη διάρκεια του ελέγχου, ένα ευρύτατο φάσμα πληροφοριών και δεδομένων, προερχόμενο από τρίτες πηγές, προκειμένου να εξαγάγουν ασφαλέστερα αποτελέσματα και να συμβάλουν αποτελεσματικά στη σύλληψη της φορολογητέας ύλης.
Σύμφωνα με την «Ναυτεμπορική», το νέο σύστημα ελέγχου, που σχεδιάζουν τα στελέχη του υπουργείου Οικονομικών, στηρίζεται σε πέντε ελεγκτικές μεθόδους, που προσδιορίζουν με έμμεσο τρόπο τα πραγματικά εισοδήματα:
– Το ύψος των τραπεζικών καταθέσεων και τις δαπάνες που έχουν πραγματοποιήσει οι επιτηδευματίες σε μετρητά.
– Την ανάλυση ρευστότητας του κάθε φορολογουμένου.
– Την καθαρή θέση του φορολογουμένου.
– Τη σχέση της τιμής πώλησης στον συνολικό όγκο κύκλου εργασιών.
– Την αρχή των αναλογιών.
Το σκεπτικό των παραγόντων του υπουργείου είναι ότι μια ανάλυση των τραπεζικών λογαριασμών και των δαπανών σε μετρητά μπορεί να αποκαλύψει τους φορολογούμενους που δηλώνουν πολύ χαμηλά εισοδήματα, ενώ την ίδια ώρα πραγματοποιούν τακτικά μεγάλες πληρωμές, μέσω των τραπεζικών λογαριασμών τους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η μέθοδος ελέγχου με τις τραπεζικές καταθέσεις και τις δαπάνες σε μετρητά προβλέπει ότι στο σύνολο των τραπεζικών καταθέσεων (επιχειρηματικοί και τραπεζικοί λογαριασμοί) προστίθενται:
* οι δαπάνες που έχουν γίνει με μετρητά για την επιχείρηση και τα προσωπικά έξοδα του ελεγχόμενου,
* τα μετρητά που βρίσκονται «στα χέρια» του επιχειρηματία
* από το ποσό που προκύπτει αφαιρούνται ο ΦΠA ή οι φόροι που έχουν καταβληθεί για πωλήσεις, τα δάνεια και οι πληρωμές μέσω των τραπεζών
* το ποσό που απομένει αποτελεί το καθαρό εισόδημα
* από αυτό αφαιρείται το εισόδημα που έχει δηλώσει με τη φορολογική δήλωση
* το ποσό που απομένει είναι η φορολογητέα ύλη που αποκρύπτεται.
Επισημαίνεται ότι το νέο σύστημα θα εφαρμόζεται κατά τον έλεγχο των επιχειρήσεων και των ελευθέρων επαγγελματιών, σε περιπτώσεις κατά τις οποίες η εξακρίβωση της πραγματικής οικονομικής κατάστασης των ελεγχομένων είναι αδύνατη με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία των φορολογικών αρχών, τα οποία προέρχονται από τα αρχεία τους, τα τηρηθέντα φορολογικά βιβλία και τα φορολογικά στοιχεία που έχουν εκδοθεί και έχουν ληφθεί.
Επίσης, θα εφαρμόζεται και στις περιπτώσεις κατά τις οποίες θα υπάρχουν σαφείς ενδείξεις για αδικαιολόγητο πλουτισμό του ελεγχόμενου φυσικού προσώπου ή νομικού προσώπου σε κινητή και ακίνητη περιουσία ή όταν διαπιστώνονται υπερβολικές δαπάνες, που δεν δικαιολογούνται από τα δηλωθέντα εισοδήματα της επιχείρησης ή και του φορολογούμενου φυσικού προσώπου.
Εκτός πάντως από τη μέθοδο με τις τραπεζικές καταθέσεις και τις δαπάνες σε μετρητά, οι παράγοντες του υπουργείου μελετούν να προσδιορίζουν τον τζίρο των επιχειρήσεων και με τη συλλογή και επεξεργασία στατιστικών στοιχείων ή δεδομένων από την «ελεγκτική παρατήρηση» που θα δίνει τη δυνατότητα στους ελεγκτές να διαμορφώνουν χρησιμοποιώντας έναν ειδικό αλγόριθμο το μεικτό κέρδος και τον τζίρο από τις πωλήσεις σε ένα κατάστημα.
Έτσι, με βάση τη σταθερή ποσοστιαία αναλογία μεταξύ της τιμής αγοράς και της τιμής πώλησης και τον όγκο των πωλήσεων, θα έχουν τη δυνατότητα να προσδιορίσουν το συνολικό ακαθάριστο εισόδημα για το συγκεκριμένο κατάστημα και, συνεπώς, και τον ΦΠΑ που πρέπει να αποδίδει.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, όπως αναφέρουν τα στελέχη του υπουργείου, τα ακαθάριστα κέρδη είναι δυνατόν να προσδιορισθούν, συγκρίνοντας τα τιμολόγια αγοράς με τα τιμολόγια πώλησης, την ανάλυση των τιμοκαταλόγων, την εξέταση των αρχείων απογραφής, τις παραγγελίες, τις τιμές στα ράφια και άλλα παρόμοια στοιχεία. Όπως πιστεύουν, μάλιστα, είναι μια μέθοδος που ο φορολογούμενος δύσκολα θα μπορέσει να αντικρούσει τα αποτελέσματά της.
Σύμφωνα με το σχεδιασμό του υπουργείου Οικονομικών, το πλέγμα των νέων κριτηρίων θα αυξήσει το φορολογητέο εισόδημα των ελεύθερων επαγγελματιών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων και έτσι η συντριπτική πλειονότητα των ελεύθερων επαγγελματιών και μικρομεσαίων, που με βάση τα δηλωθέντα εισοδήματα είναι σήμερα αφορολόγητοι, θα πληρώσει φόρο.
Για την υλοποίηση του συστήματος, είναι φανερό ότι οι ελεγκτές του υπουργείου Οικονομικών θα μπορούν να προβαίνουν σε άρση του τραπεζικού και φορολογικού απορρήτου και στο άνοιγμα των τραπεζικών λογαριασμών των ελεγχομένων, να εξετάζουν τις αναλήψεις και τις καταθέσεις στους λογαριασμούς αυτούς και, λαμβάνοντας υπόψη και άλλα αντικειμενικά κριτήρια, να επαναπροσδιορίζουν σε επίπεδα σημαντικά υψηλότερα από τα δηλωθέντα τα ακαθάριστα έσοδα, τα φορολογητέα εισοδήματα και τα αναλογούντα ποσά φόρων εισοδήματος και ΦΠA, υποχρεώνοντας τους ελεγχόμενους να πληρώνουν σημαντικά αυξημένους φόρους.