Της
Χαράς Ζήκα
χημικού, MSc,
δρ Φαρμακευτικής
Ένας βουδιστής μοναχός είπε ότι «η ζωή είναι σαν να ανεβαίνεις σε ένα καράβι, το οποίο αποπλέει από το λιμάνι και είναι βέβαιο ότι θα βυθιστεί». Πραγματικά, το μόνο σίγουρο είναι ότι κάποια στιγμή θα τερματιστεί η ζωή μας και θα επέλθει ο θάνατος. Αυτός ο φόβος, έστω και υποσυνείδητα, μας κυνηγάει όλους. Γι’ αυτό, στη διάρκεια της ζωής μας αγωνιζόμαστε να αποκτήσουμε έλεγχο στην καθημερινότητά μας, να νιώθουμε ασφάλεια, σιγουριά και σταθερότητα. Ωστόσο, στον ρευστό κόσμο μας κυριαρχεί η αβεβαιότητα, που κάνει το μέλλον μας άγνωστο και απρόβλεπτο.
Η αβεβαιότητα δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως κάτι καλό ή κακό, απλά υπάρχει, όπως υπάρχει ο νόμος της βαρύτητας. Ο Βούδας συμπεριέλαβε την αβεβαιότητα στις τρεις «δεσμεύσεις» που δίδαξε πως πρέπει να έχει ένας άνθρωπος ώστε να αντέξει στον ασταθή και μη προβλέψιμο κόσμο μας. Η πρώτη δέσμευση λέει ότι θα πρέπει να έχουμε επίγνωση των συναισθημάτων, των σκέψεων και των ενεργειών μας. Η δεύτερη δέσμευση λέει, ότι θα πρέπει να μάθουμε να νιώθουμε άνετα με την αβεβαιότητα. Ενεργούμε λες και θα ζήσουμε για πάντα και αυτό δεν μας αφήνει να χαρούμε όσα ζούμε στο παρόν. Η τρίτη δέσμευση λέει να αγκαλιάσουμε τον κόσμο όπως είναι, να κατανοήσουμε ότι όλα αλλάζουν και ότι όλα ξεθωριάζουν με το πέρασμα του χρόνου σαν ένα φευγαλέο όνειρο ώσπου τελικά θα χαθούν.
Η επιστήμη υποστηρίζει ότι η δομή μας ολόκληρη βασίζεται στην αβεβαιότητα, αν σκεφτούμε για λίγο πώς είμαστε φτιαγμένοι. Έχουμε έναν νου ο οποίος είναι αεικίνητος, ταξιδεύει στο παρελθόν και στο μέλλον. Έχουμε ένα σώμα που αποτελείται από άτομα και χημικά μόρια, τα οποία λαμβάνουμε από το εξωτερικό περιβάλλον με την τροφή. Όμως, η κβαντομηχανική λέει πως ο υλικός κόσμος στην ουσία είναι άυλος κατά 99,9%, δηλαδή αποτελείται κυρίως από ενέργεια. Τα υποατομικά σωματίδια που δομούν τα άτομα είναι κύματα πιθανοτήτων ενέργειας και πληροφορίας. Συνεπώς, τα ανθρώπινα όντα στην ουσία είναι κύματα πιθανοτήτων και σαφώς διέπονται από την αρχή της αβεβαιότητας, όπως όλα γύρω μας.
Ένα σύμπαν χωρίς την αρχή της αβεβαιότητας, θα ήταν σίγουρα ένα νεκρό σύμπαν, τίποτα νέο δε θα μπορούσε να δημιουργηθεί και δεν θα υπήρχε αυτό που ονομάζουμε «δημιουργός» ή Θεός. Συνεπώς, η αβεβαιότητα είναι μια στοιχειώδης αρχή της ζωής μας και ο αταλάντευτος αγώνας μας να επιβάλουμε τη βεβαιότητα στην καθημερινότητα μάς δημιουργεί άγχος. Για να αποφύγουμε αυτό το άγχος αποκτάμε συνήθειες και προβλέψιμες, επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές που προσωρινά μειώνουν τον φόβο, αλλά μακροπρόθεσμα έχουν αρνητικές συνέπειες. Αντίθετα, όσο αποκτάμε άνεση να βρισκόμαστε σε έναν κόσμο με άπειρες πιθανότητες και αβεβαιότητα, δεν θα έχουμε καμία ανάγκη να προβλέψουμε το μέλλον ή να ελέγξουμε το ανεξέλεγκτο.