Άρθρα

Το τέμπλο του Αγίου Νικολάου Πορταριάς θα «αστράψει» ξανά

Του Βασίλη Κοντορίζου

Όπως γράφει ο μηχανικός Γ. Βαρώτας «Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου Πορταριάς από το 1885 μέχρι σήμερα…
«Ώς το 1855 υπήρχε σ’ αυτό το μέρος το μονύδριο του Αγίου Νικολάου Παλιρροπάπου, χτισμένο στα υστεροβυζαντινά χρόνια (13ος αι.). Στη νότια πλευρά του ήταν εντοιχισμένα δύο αρχαία ανάγλυφα. Το πρώτο παρίστανε έναν κωπηλάτη (ίσως τον Χάροντα) και το δεύτερο μια γυναίκα με ποδήρη χιτώνα. Ξεκινώντας από τα μνημεία αυτά και από όσα άλλα βρέθηκαν σε τύμβους, στη θέση «Αλώνι» και διασταυρώνοντας ένα χωρίο του Στράβωνος, ο ιατροφιλόσοφος Ν. Γεωργιάδης, υποστήριξε ότι στην Πορταριά βρισκόταν το αρχαίο πόλισμα Ορμίνιον. Το θέμα πάντως δεν ξεκαθαρίστηκε πλήρως ούτε από Έλληνες ούτε από ξένους αρχαιολόγους. Αυτό, όμως, που είναι πλήρως ξεκαθαρισμένο είναι το ότι πάνω στα θεμέλια του μονυδρίου αυτού οικοδομήθηκε αυτός ο επιβλητικός ναός, ο οποίος αφιερώθηκε στον Άγιο Νικόλαο, επίσκοπο Μύρων της Λυκίας.

Το χρονορόλογο της ιστορίας έδειχνε 1855 όταν σχηματίστηκε επιτροπή από Πορταρίτες, η οποία επισκέφτηκε τον Τούρκο βοεβόδα, διοικητή του Πηλίου, προκειμένου να του ζητήσει άδεια για να χτιστεί καινούργιος Ιερός Ναός. Ο βοεβόδας είχε την έδρα του στην Αργαλαστή. Ο Βόλος αποτελούσε τότε μια μικρή κωμόπολη 4.000 κατοίκων και περιοριζότανε στη συνοικία των Παλαιών. Ο βοεβόδας δέχτηκε την Επιτροπή, άκουσε το αίτημά της, αλλά έδωσε άδεια διφορούμενη. «Να χτίσετε τον Ναό όπως εσείς θέλετε, αλλά μέσα σε διάστημα 8 μηνών. Εκεί που θα βρεθεί στους 8 μήνες, εκεί και θα παραμείνει». Η Επιτροπή μετέφερε τα λόγια του βοεβόδα στο χωριό, το οποίο ξεσηκώθηκε σύσσωμο (άνδρες, γυναίκες και παιδιά) και έπιασε αμέσως δουλειά. Μέσα σε διάστημα 8 μηνών βρέθηκε η εκκλησία όπως τη βλέπουμε σήμερα. Παρόμοια περίπτωση είναι και με τον Άγιο Δημήτριο Αλμυρού, μόνο που εκεί δόθηκε διορία 3 μηνών. Για το χτίσιμο της εκκλησίας δούλευαν νυχθημερόν γύρω στα 1.000 άτομα και 600 ζώα (άλογα, μουλάρια και βόδια, τα οποία έσερναν τις κολώνες). Για τις ανάγκες της οικοδόμησής του έγινε προσωρινή ασβεσταριά στον Προφήτη Ηλία (γύρω στο 1 χλμ. ΒΑ). Στον ασβέστη προσέθεταν στουμπισμένο, πολύ ψιλό κεραμίδι και μια ύλη, άγνωστη σήμερα, ονόματι «κουρασάνι», η οποία ήταν ισοδύναμη με το τσιμέντο. Ο βοεβόδας, όταν ήρθε να επιθεωρήσει το έργο στους 8 μήνες, έμεινε έκπληκτος και συνεχάρη όλους όσοι εργάστηκαν και συνέβαλαν στην οικοδόμηση αυτού του μεγαλοπρεπούς κτίσματος.
Πίσω από το Ιερό Βήμα υπάρχει μαρμάρινη πλάκα με τα ονάματα του τότε Σουλτάνου, Αμπντούλ Χαμίτ, και του ονόματος του τότε μητροπολίτου Δημητριάδος κυρού Γρηγορίου του Γ’.
Η κατασκευή του Ναού κόστισε 70.000 γρόσια ή 4.000 οθωμανικές λίρες. Οι χτιστάδες ήταν Ζουμπανιώτες, με πρωτομάστορα τον ονομαστό στα βολιωτοχώρια εκείνη την εποχή, Μαστρο-Κοσμά (Απόστολος Κοσμάς) ο οποίος ήταν Πορταρίτης.

Το σχέδιο του Ναού είναι αντιγραφή του σχεδίου του I. Ν. Αγ. Μηνά Θεσσαλονίκης. Εκείνη την εποχή, ο Άγιος Μηνάς ήταν Μητρόπολη Θεσσαλονίκης, καθότι η Θεσσαλονίκη ήταν τουρκοκρατούμενη, ο Άγ. Δημήτριος καμένος, ο Αγ. Γρηγόριος πολύ μικρός και οι υπόλοιπες εκκλησίες τζαμιά.
Η εκκλησία είναι βασιλικού ρυθμού με τρία κλίτη. Τα κλίτη χωρίζονται με κολώνες οι οποίες φέρουν σκαλιστά κιονόκρανα.
Το τέμπλο είναι ξυλόγλυπτο και χρονολογείται από το 1884. Έγινε κατόπιν δωρεάς του Αθανασίου Βασσάνη και φέρει το όνομά του, καθώς και την ημερομηνία κατασκευής του.
Αυτό που κάνει τον συγκεκριμένο ναό μοναδικό είναι η Αγία Τράπεζα. Είναι ο μοναδικός Ναός τουλάχιστον εντός της Μητροπόλεως Δημητριάδος στον οποίο, η Αγία Τράπεζα είναι τοποθετημένη επάνω σε μαρμάρινο βάθρο, πράγμα που δίνει μια ιδιαίτερη μεγαλοπρέπεια στις ακολουθίες».

Το τέμπλο του ιερού ναού Αγίου Νικολάου Πορταριάς
Χρησιμοποίησα το κείμενο του Γιώργου για να καταδείξω τη χρονική διάρκεια κατασκευής του Ι.Ν. Αγίου Νικολάου Πορταριάς, αλλά και την πίστη των ανθρώπων του χωριού, οι οποίοι κατασκεύασαν την εκκλησία αυτή σε χρονικό διάστημα 8 μηνών, με τα μέσα της εποχής, βασιζόμενοι στην πίστη τους στον Θεό και το πείσμα τους.
Το θέμα μου, όμως, είναι το τέμπλο του Ναού. Το τέμπλο, σύμφωνα με επιγραφεί που φέρει, τοποθετήθηκε ή κατασκευάστηκε, στις 25 Ιουνίου 1884, με δωρεά του μεγάλου ευεργέτη του χωριού Αθανάσιου Βασσάνη. Έχει μήκος 12.40 μ. και ύψος 7,76 μ. και είναι επενδεδεμένο στην πρόσοψή του με φύλλα χρυσού. Ο χρυσός, όμως, με τα χρόνια έχει καλυφθεί από την κάπνα των κεριών και τη σκόνη, με αποτέλεσμα να έχει χρώμα σταχτί προς το μαύρο. Δεν λάμπει πλέον, όπως θα έπρεπε, επειδή δεν πρέπει να καθαρίστηκε και να συντηρήθηκε ποτέ. Σε αρκετά σημεία μάλιστα ο χρυσός έχει εξαφανιστεί και φαίνεται το ξύλο. Έτσι το βλέπαμε για χρόνια και επομένως το είχαμε συνηθίσει.
Πριν από κάποια χρόνια, είχαμε πάει να προσκυνήσουμε τα Μοναστήρια του Αγίου Όρους. Μεταξύ των Ιερών Μονών επισκεφτήκαμε και την Ι. Μονή του Αγίου Παντελεήμονος (το Ρώσικο μοναστήρι). Ο Ηγούμενος μάς οδήγησε και στο Καθολικό. Διαπιστώσαμε λοιπόν έκθαμβοι, ότι το τέμπλο του Καθολικού ήταν ολόιδιο με το τέμπλο του Ι.Ν. Αγίου Νικολάου Πορταριάς, της δικής μας Εκκλησίας, με τη διαφορά ότι εκείνο το τέμπλο «άστραφτε». Ο χρυσός ήταν καθαρισμένος και συντηρημένος, όπως έπρεπε να είναι και το δικό μας τέμπλο. Επιστρέφοντας διαπιστώσαμε ότι η 7η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων με Διευθύντρια την αρχαιολόγο Ασπασία Ντίνα, εκ Πορταριάς, αγαπητή μου φίλη, είχε εκπονήσει το 2012 μελέτη συντήρησης και αποκατάστασης του τέμπλου του Ναού, καθώς και του άμβωνος και του Επισκοπικού Θρόνου.
Ο προϊστάμενος του Ναού μας αρχιμανδρίτης π. Αγάθων, ζήτησε από την υπηρεσία αντίγραφο της μελέτης, το οποίο τού παραχωρήθηκε ευχαρίστως. Έχοντας τη μελέτη και έγγραφο αίτημα ο π. Αγάθων επισκέφτηκε την αντιπεριφερειάρχη Μαγνησίας κυρία Δωροθέα Κολυνδρίνη. Το αίτημα έγινε δεκτό και η αντιπεριφερειάρχης επιδότησε το έργο με 20.000 ευρώ πίστωση, η οποία έγινε 30.000 από τον περιφερειάρχη κ. Κώστα Αγοραστό. Σύμφωνα με εκτίμηση ειδικών το ποσό αυτό ήταν αρκετό για την επισκευή, καθαρισμό και συντήρηση και των δύο όψεων του τέμπλου, όχι, όμως, για τον άμβωνα και τον Επισκοπικό Θρόνο, όπως προβλέπει η μελέτη.
Η όλη προσπάθειά μας άρχισε 20 Σεπτεμβρίου 2020 και αποπερατώθηκε με την ανάθεση στον αδειούχο συντηρητή τέτοιων μνημείων τον Ιούλιο 2022, μετά από πολλές πολιτικές και τηλεφωνικές πιέσεις προς το υπουργείο Πολιτισμού, αφού έπρεπε και σ’ αυτή την περίπτωση να ξεπεραστεί η γραφειοκρατία.
Οι εργασίες άρχισαν στις αρχές Οκτωβρίου 2022. Ο ανάδοχος έχει υποσχεθεί ότι το τέμπλο θα είναι έτοιμο μέχρι την εορτή του Αγίου στις 6 Δεκεμβρίου.
Εμείς κάναμε ό,τι μπορούσαμε για την αποκατάσταση του τέμπλου της Εκκλησίας μας. Τώρα περιμένουμε το αποτέλεσμα. Θα είναι άραγε όπως του Αγίου Παντελεήμονος του Αγίου Όρους;

Προηγούμενο ΆρθροΕπόμενο Άρθρο
Μοιραστείτε το