Την Πέμπτη 21 Δεκεμβρίου στο ανακαινισμένο Δημοτικό Θέατρο Βόλου «Βαγγέλης Παπαθανασίου» θα παρουσιαστεί σε πανηγυρική πρεμιέρα το θεατρικό έργο του Σάκη Σερέφα «Το Μαύρο Κύμα» (των Μικρασιατών προσφύγων του Βόλου).
Στο πλαίσιο των εκατό χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, αλλά και της τοπικής ιστορίας, επιλέχθηκε για τα εγκαίνια του Δημοτικού Θεάτρου το ως άνω θεατρικό έργο όχι τυχαία, νομίζω, αλλά γιατί η έλευση των Μικρασιατών προσφύγων άλλαξε τη φυσιογνωμία της πόλης του Βόλου και της περιοχής πληθυσμιακά, κοινωνικά, οικονομικά, πολιτικά, πολιτιστικά και όχι βέβαια μόνο την περιοχή του Βόλου, αλλά και πανελλαδικά. Η έλευση των Μικρασιατών προσφύγων στον Βόλο είναι ένα κεφαλαιώδες θέμα της τοπικής μας ιστορίας.
Το συγκλονιστικό πρωτοσέλιδο άρθρο του Τάκη Οικονομάκη στη «Θεσσαλία» (Τρίτη, 20 Σεπτεμβρίου 1922), συνεγείρει κάθε Έλληνα. Διαβάζουμε: «Το μαύρο κύμα» (αποσπάσματα): «ΤΟ ΜΑΥΡΟ ΚΥΜΑ. Την φθινοπωρινήν ηρεμίαν του λιμένος μας ήλθε χθες να ταράξη ένα μεγάλο μαύρο κύμα, κύμα συμφοράς. Εμπήκε μέσα και εξέσπασε ύστερα εις την παραλίαν από όπου εξεχύθη εις όλην την πόλιν. Και ένα αίσθημα υπερτάτης φρίκης, απεριγράπτου συγκινήσεως αλλά και οργής τρομεράς συνεκλόνισε τους πάντας. Το μαύρο αυτό κύμα μας το απέστειλεν η αντίπερα του Αιγαίου ακτή. Απετελείτο από τα τραγικά θύματα της φρικτής μικρασιατικής συμφοράς, από τα θλιβερά αυτά ναυάγια του Ασιατικού Ελληνισμού, τα οποία η θάλασσα εξέβρασε εις την παραλία μας…Υπέρ τας δέκα χιλιάδας πρόσφυγες έφθασαν έως χθες εδώ…Ας κύψωμεν επάνω του και προσπαθήσωμεν να γλυκάνωμεν, όσον ειμπορούμεν, όσο είναι δυνατόν, τον πόνον του. Τ. ΟΙΚ.».
Η έλευση των Μικρασιατών προσφύγων άλλαξε τη φυσιογνωμία της πόλης του Βόλου και της περιοχής πληθυσμιακά. Και ιδού η απόδειξη: Κατά την επίσημη απογραφή του 1928 από τη Γενική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος, έχουμε τις παρακάτω εγγραφές: Δήμος Παγασών, μαζί με Νέα Ιωνία. Πραγματικός πληθυσμός 47.793 κάτοικοι (στην απογραφή του 1920 ήταν 30.602 κάτοικοι). Πρόσφυγες εν όλω 13.773 κάτοικοι (ήτοι 28, 8%), δηλ. το 1/4 και πλέον του πληθυσμού ήταν πρόσφυγες.
Οι Μικρασιάτες πρόσφυγες συνέβαλαν οικονομικά στη βολιώτικη κοινωνία. Ιδού η απόδειξη: Ο Άθως Τριγκώνης στην έρευνά του στην εφημερίδα «Λαϊκή Φωνή» για τη Νέα Ιωνία, γράφει (7 Μαΐου 1933): «Κι έτσι καθώς αδιάκοπα περνούν (από τη γέφυρα της Νέας Ιωνίας) σας δίνουν την εντύπωσιν πως ένας στρατός ολόκληρος περνάει -ο στρατός της τίμιας δουλειάς και του παραγωγικού μόχθου- κι όπως ξεχύνονται μέσα στις διάφορες αρτηρίες του Βόλου, σας φαίνεται πως μοιάζουν με νέο αίμα που, εισερχόμενο στον οργανισμό της πόλεως θα τονώση τη ζωή της και επιταχύνη τον αργό ρυθμό της… Και το βράδυ, καθώς μπαίνουν στον συνοικισμό, το βάδισμά τους είναι πολύ αργότερο, αφού όλη την ημέρα έδωσαν τη ζωή τους, τη δύναμή τους, την πνοή τους για να δυναμώση, για να τονωθή, για να δημιουργηθή μάλλον η βιομηχανία και το εμπόριο του Βόλου».
Επίσης η δράση τους στην κοινωνία είναι εμφανής (ανοιχτοί σε συνεργασίες, εργαζόμενες γυναίκες κ.ά.), στα πολιτιστικά δρώμενα (θρησκευτικότητα, πατριωτισμός, αθλητισμός, Νίκη Βόλου, με ελληνικά ήθη και έθιμα, χορούς και τραγούδια μικρασιάτικα), αλλά και στην πολιτική με τη δημοκρατική τους τοποθέτηση, έδωσαν μια νέα πνοή στην Βολιώτικη κοινωνία και της πατρίδας μας.
Ύστερα από όλα αυτά, θεωρώ, πως το θεατρικό κείμενο του Σάκη Σερέφα, «Το Μαύρο Κύμα», παραπέμπει στο συγκλονιστικό πρωτοσέλιδο άρθρο του Τάκη Οικονομάκη, κορυφαίου δημοσιογράφου και διευθυντή της εφημερίδας «Η Θεσσαλία» («Το μαύρο κύμα», Τρίτη 20 Σεπτεμβρίου 1922) και θα υπήρξε η θρυαλλίδα για να γράψει ο συγγραφέας το θεατρικό του έργο. Το έργο παρουσιάζεται από το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. του Βόλου με επικεφαλής τον καλλιτεχνικό διευθυντή Δημήτρη Πιατά, σκηνοθεσία: Ευάγγελου Βογιατζή, σκηνικά: Άννυ Γαλανού, κοστούμια: Ασπασία Μπότα, σχεδιασμός φωτιστικών: Σεμίνα Παπαλεξανδροπούλου, επιμέλεια κίνησης: Άντζελα Καλαντζή, μουσική επιμέλεια: Ηλίας Χατζόγλου, video art: Φοίβος Ζώτης, βοηθός σκηνοθέτη: Μαρία Καραζάνου. Παίζουν με αλφαβητική σειρά οι ηθοποιοί: Βλάσης Ζώτης, Νιόβη Κωστοπούλου, Απόστολος Τσιρώνης, Ευτυχία Φαναριώτη, Σελήνη Φιλιππιτζή, Στέλιος Χλιάρας. Συμμετέχουν μουσικοί της Ορχήστρας «Ιωνία». Συμμετέχει, επίσης, η Θεατρική Ομάδα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας «Τρίτος Όροφος». Θα πραγματοποιηθούν μόνον 6 παραστάσεις: 21, 22, 23 & 28, 29, 30 Δεκεμβρίου 2023, στις 21.00.
Αλλά ποιος είναι ο συγγραφέας του έργου «Το Μαύρο Κύμα» Σάκης Σεφέφας; Από το πλούσιο και πολυσέλιδο βιογραφικό του, που βρήκαμε στο Διαδίκτυο, παραθέτουμε, περιληπτικά, τον πολυτάλαντο συγγραφέα.
Ο Σάκης Σερέφας είναι ποιητής, πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας και μελετητής της τοπικής ιστορίας της Θεσσαλονίκης. Γεννήθηκε το 1960 στη Θεσσαλονίκη, όπου και ζει. Σπούδασε Μεσαιωνική και Νέα Ελληνική Φιλολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Έχει εκδώσει 70 βιβλία µε ποίηση, πεζογραφία, θέατρο, μελέτες για πόλεις, για τόπους και για ποιητές, μεταφράσεις και ανθολογίες, βιβλία για παιδιά. Θεατρικά έργα του έχουν ανέβει στο Εθνικό Θέατρο, στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, στο Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου, στο Φεστιβάλ Φιλίππων-Καβάλας, στο Θέατρο Τέχνης «Κάρολος Κουν», στην Πειραματική Σκηνή της «Τέχνης», στο Tristan Bates Theatre (Λονδίνο, σε αγγλική μετάφραση) και αλλού. Το θεατρικό έργο του «Μαµ» τιμήθηκε µε το Βραβείο ελληνικού έργου «Κάρολος Κουν 2007», της Ένωσης Ελλήνων Θεατρικών Κριτικών. Το θεατρικό έργο του «Αποστολή στον πλανήτη Γη» τιμήθηκε µε το Βραβείο του Υπουργείου Πολιτισμού για το 2007. Το βιβλίο του « Ένας δεινόσαυρος στο μπαλκόνι» τιμήθηκε µε το Κρατικό Βραβείο Βιβλίου Γνώσεων για Παιδιά, 2008. Το βιβλίο του «Μια τρύπα στο νερό» τιμήθηκε µε το Βραβείο «Πηνελόπη Μαξίμου» για το 2012 από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου. Το 2015 τιμήθηκε µε το Κρατικό Βραβείο Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου για το βιβλίο του «Δρόμο παίρνω, δρόμο αφήνω». Το θεατρικό έργο του «Χέρια» τιμήθηκε µε το Βραβείο συγγραφής θεατρικού έργου μικρής φόρμας στον διεθνή διαγωνισμό του Διεθνούς Φεστιβάλ Αναλόγιο 2021 µε θέμα «200 χρόνια Επανάσταση; Ξαναγράφοντας τους αρχαίους μύθους σήμερα». (Πηγή: Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2022).
Είμαστε βέβαιοι, ότι το έργο, που θα μας παρουσιάσει, «Το Μαύρο Κύμα», θα μας συγκινήσει, θα μας αναρριπίσει την εθνική μνήμη και το χρέος μας στις εθνικές συμφορές.
Όλα τα παραπάνω καταδεικνύουν ότι το «Μαύρο Κύμα» των Μικρασιατών προσφύγων του 1922, άλλαξε τη φυσιογνωμία του Βόλου και ευρύτερα της πατρίδας μας, προς τα πρόσω, προς την πρόοδο και τη δημιουργία.
Είμαστε βέβαιοι ότι μέσα στο θεατρικό έργο του Σάκη Σερέφα θα φανούν με καλλιτεχνικό τρόπο, που θα μας συγκινήσει. Συγχαίρομε τον καταξιωμένο συγγραφέα και όλους τους συντελεστές της παράστασης και περιμένουμε με αγωνία την πρεμιέρα του. Τέλος προτρέπομε, εκθύμως, το κοινό του Βόλου και της Νέας Ιωνίας και όχι μόνο, ειδικά δε τους Μικρασιάτικους προσφυγικούς συλλόγους να προτρέψουν τα μέλη τους να παρακολουθήσουν αυτή την ιστορική παράσταση.
Δημήτρης Κωνσταντάρας-Σταθαράς