Του Νίκου Μόσχου
Μια από τις αφανείς πτυχές, του ζητήματος της επιστημονικής εκδήλωσης, για το θέμα της αέριας ρύπανσης είναι το θέμα της περιβαλλοντικής πληροφόρησης. Τα ζητήματα που αφορούν στην αέρια ρύπανση, δηλ. έλεγχοι, αποτελέσματα αυτών, μετρήσεις, μεθοδολογία, κυρώσεις εμπίπτουν στο πεδίο της περιβαλλοντικής πληροφορίας. Η πληροφόρηση για τα θέματα αυτά, δεν είναι αυτονόητη. Η διοίκηση διαχρονικά έχει επιλέξει μια εσωστρεφή και μυστικοπαθή διαχείριση. Η ελλιπής πληροφόρηση έχει οδηγήσει πολίτες, επιστήμονες στη δραστηριοποίηση τους, στην αγωνιώδη αναζήτηση έγκυρης και έγκαιρης αναζήτησης στοιχείων. Ο Συνήγορος του Πολίτη επισημαίνει ότι η δημόσια διοίκηση προβάλλει συχνά αδικαιολόγητους περιορισμούς στη διάθεση περιβαλλοντικής πληροφορίας στο κοινό
Το δικαίωμα πληροφόρησης, στην ελληνική έννομη τάξη, κατοχυρώνεται σε συνταγματικούς κανόνες (αρ. 5Α, 10 παρ. 3, 24 παρ. 1), στον Κωδ.Δκης Δσιας (Ν. 2690/1999) στο αρ. 5 και στο δικαίωμα κάθε ενδιαφερομένου ή εκείνου που έχει ειδικό έννομο συμφέρον να λαμβάνει γνώση των διοικητικών (άρθρο 5 παρ. 1) και των ιδιωτικών εγγράφων (άρθρο 5 παρ. 2) αντίστοιχα, μετά από γραπτή αίτησή του. Επίσης η νομολογία έχει ασχοληθεί με το θέμα αυτό, διευρύνοντας μάλιστα το έννομο συμφέρον για πρόσβαση στην περιβαλλοντική πληροφόρηση
Θα σταθώ, μόνο στη Σύμβαση του Άαρχους, η οποία διεύρυνε και ενίσχυσε, την προστασία των δικαιωμάτων στο περιβάλλον. Η σύμβαση κυρώθηκε με το Ν. 3422/2005 και αποτελείται από τρείς πυλώνες.
1. Ο πρώτος πυλώνας αναφέρεται στο δικαίωμα των πολιτών να έχουν πρόσβαση στις περιβαλλοντικές πληροφορίες και μπορεί να χωριστεί σε 2 μέρη. Το πρώτο μέρος αφορά στο δικαίωμα του κοινού να ζητεί πληροφορίες από τις δημόσιες Αρχές και την υποχρέωση των δημοσίων Αρχών να παρέχουν τις πληροφορίες αυτές. Το δεύτερο μέρος αφορά το δικαίωμα του κοινού να λαμβάνει πληροφορίες, και την υποχρέωση των δημοσίων αρχών να συλλέγουν και να διαχέουν την πληροφόρηση χωρίς να απαιτείται ιδιαίτερη αίτηση εκ μέρους του κοινού.
Η καινοτομία έγκειται στο ότι επιβάλλεται η ενεργητική ενημέρωση, δηλ. υποχρέωση των αρμόδιων αρχών να διαδίδουν με δική τους πρωτοβουλία τις κρίσιμες περιβαλλοντικές πληροφορίες, να διευκολύνουν το κοινό στην αναζήτησή τους και να ενημερώνουν τους πολίτες σχετικά με τα δικαιώματά τους για ενημέρωση και συμμετοχή.
2. Ο δεύτερος πυλώνας αναφέρεται στη συμμετοχή του κοινού στην λήψη αποφάσεων και χωρίζεται σε 3 μέρη. Το πρώτο μέρος αφορά στη συμμετοχή του κοινού, που αφορά ή εστιάζεται σε μια συγκεκριμένη δραστηριότητα (άρθρο 6). Το δεύτερο μέρος αφορά την συμμετοχή του κοινού στην προετοιμασία περιβαλλοντικών σχεδίων, προγραμμάτων και πολιτικών (άρθρο 7). Τέλος, το τρίτο μέρος αφορά στη συμμετοχή του κοινού στην προετοιμασία νόμων, κανονισμών και νομικά δεσμευτικών κανόνων (άρθρο 8).
3. Ο τρίτος πυλώνας αναφέρεται στην πρόσβαση στην δικαιοσύνη.
4. Η ελληνική πολιτεία, πέραν της κύρωσης με νόμο της εν λόγω σύμβασης, προχώρησε στις ακόλουθες νομοθετικές δράσεις στο πλαίσιο εφαρμογής της σύμβασης:
* Για την ενσωμάτωση της Οδηγίας 2003/4 για την Πρόσβαση του κοινού στην περιβαλλοντική πληροφόρηση που είχε εκδοθεί από την Ε.Ε. για την εφαρμογή της Σύμβασης, εξέδωσε την Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) υπ’ αριθμ. ΗΠ 11764/653/2006 (ΦΕΚ 327Β/17-3-2006) με θέμα την πρόσβαση του κοινού στις δημόσιες αρχές για παροχή πληροφοριών σχετικά με το περιβάλλον.
* Επίσης εξέδωσε την ΚΥΑ υπ’ αριθμ. 9269/470/2007 (ΦΕΚ286 Β’/ 02.03.2007) που ενσωμάτωσε τις διατάξεις των άρθρων 3 (παρ.7) και 4 (παρ.4) της Οδηγίας 2003/35/ΕΚ όσον αφορά τα μέσα ένδικης προστασίας του κοινού κατά πράξεων ή παραλείψεων της Διοίκησης σχετικά με θέματα ενημέρωσης και συμμετοχής του κατά τη διαδικασία έγκρισης περιβαλλοντικών όρων
5. Το άρθρο 3 της ΚΥΑ 2006, ορίζει ότι φυσικό ή νομικό πρόσωπο έχει δικαίωμα ύστερα από γραπτή αίτησή του στις δημόσιες Αρχές να λαμβάνει γνώση ή /και να ζητεί τη χορήγηση πληροφοριών σχετικά με το περιβάλλον, χωρίς να επικαλείται την ύπαρξη εννόμου συμφέροντος.
Η διοίκηση υποχρεούται να απαντά εγγράφως στις αιτήσεις και να παρέχει τις αιτούμενες πληροφορίες που κατέχονται μέσα σε προθεσμία: α) 20 ημερών από την ημερομηνία παραλαβής της σχετικής αίτησης β) 2 μηνών από την ημερομηνία παραλαβής της αίτησης, εάν, λόγω του όγκου και της πολυπλοκότητας των αιτουμένων πληροφοριών, δεν καθίσταται δυνατόν να τηρηθεί η αναφερόμενη στο εδάφιο α’ προθεσμία των 20 ημερών.
Σε περίπτωση που ο αιτών θεωρεί ότι η δημόσια Αρχή α) αγνόησε την αίτησή του για παροχή πληροφοριών, λόγω παρέλευσης των προθεσμιών του άρθρου 3 (έμμεση απόρριψη), ή β) απέρριψε την αίτησή του αδικαιολόγητα ή γ) απάντησε πλημμελώς, ή δ) δεν αντιμετώπισε το αίτημά του δικαιούται:
1) Να ασκήσει το δικαίωμα αποζημίωσης, λόγω υπέρβασης των προθεσμιών ενώπιον της Ειδικής Επιτροπής.
2) Να ασκήσει αγωγή αποζημίωσης ενώπιον του αρμοδίου Δικαστηρίου σύμφωνα με τις περί αστικής ευθύνης διατάξεις.
3) Να ασκήσει ενδικοφανή προσφυγή μέσα σε 30 ημέρες ενώπιον της Ειδικής Επιτροπής της παραγράφου 13 του άρθρου 5 του ν. 1943/1991 όπως ισχύει κατά της απόφασης της Ειδικής Επιτροπής επί της ενδικοφανούς προσφυγής, ο ενδιαφερόμενος έχει το δικαίωμα να ασκήσει προσφυγή ουσίας ενώπιον του αρμόδιου Τριμελούς Διοικητικού Πρωτοδικείου.
Οι δημόσιες Αρχές πρέπει να εξασφαλίζουν, ότι οι πληροφορίες που συλλέγονται από τις ίδιες ή για λογαριασμό τους είναι ενημερωμένες, ακριβείς και συγκρίσιμες. Κατοχυρώνεται με τον τρόπο αυτό και η ποιότητα της περιβαλλοντικής πληροφόρησης.
Το θεσμικό πλαίσιο είναι εδώ, επαρκέστατο. Ας εφαρμοστεί.