Η Κωνσταντινούπολη υπήρξε μια πόλη μοναδική στο πέρασμα των αιώνων. Για τους Έλληνες και τον ελληνισμό ήταν η «Πόλη», όχι μόνον γιατί ήταν το κέντρο του ελληνορθόδοξου πολιτισμού, αλλά επειδή γι’ αυτούς ήταν και «η ομορφότερη πόλη στον κόσμο».
«Για τον καθένα από εμάς που θα έχει την τύχη να επισκεφθεί την Πόλη τα έντονα συναισθήματα που διεγείρουν σε όλους μας τα επιβλητικά κτίρια με τις ελληνικές επιγραφές, οι εκκλησίες, τα σχολεία, αλλά και η κάθε γωνιά καθιστούν την Κωνσταντινούπολη Πόλη της καρδιάς μας» τόνισε ο διευθυντής του 30ού Δημοτικού Σχολείου Βόλου κ. Πασχάλης Δήμου, ο οποίος πρόσθεσε πως: «Με τους μαθητές μας στο 30ό Δημοτικό Σχολείο Βόλου πραγματοποιούμε σειρά δράσεων γνωριμίας με φορείς της ομογένειας στην Κωνσταντινούπολη. Σε αυτό μας παρακινεί και η ιδιαίτερη καταγωγή μαθητών μας από την Κωνσταντινούπολη. Έτσι λοιπόν κάθε χρόνο, αυτήν την περίοδο υλοποιούμε, για φέτος νοερά, ένα «ταξίδι» γνωριμίας με την Πόλη των Πόλεων, τη μαγική Πόλη των Γλάρων, την Πόλη των ονείρων μας. Σκοπός μας είναι να τη γνωρίσουμε στους μαθητές μας, Δ’- Στ’ τάξεις, οι οποίοι δεν είχαν την ευκαιρία μέχρι τώρα να την επισκεφθούν και τη γνωρίζουν, παρά μόνο μέσα από εικόνες και βιβλία. Μέσα από τις συνεργασίες, ανταλλαγές προβάλλουμε φωτογραφίες, παλαιές και νέες, τις ομορφιές, τις αντιθέσεις, τα χρώματα, τα αρώματα, αξιοθέατα, μνημεία και σοκάκια στην Πόλη των αισθήσεων και των παραισθήσεων».
Κάθε χρόνο ένας εκλεκτός οικοδεσπότης από την Πόλη αναλαμβάνει την ξενάγησή των μαθητών. «Φέτος, παρά το βαρύ πρόγραμμά του, χρέη «ξεναγού» μας ανέλαβε ο Γιάννης Γιγουρτσής, συντονιστής Εκπαίδευσης Ομογενειακών Σχολείων της Τουρκίας. Με πλούσιο βιογραφικό και τίτλους σπουδών αποτελεί τον ιδανικό πρεσβευτή του ελληνικού πολιτισμού στη γείτονα χώρα. Με μεγάλη εμπειρία στην ομογενειακή εκπαίδευση, αλλά και στην καθημερινότητα της Πόλης έχει εργαστεί ως φιλόλογος στη Μεγάλη του Γένους Σχολή κι έχει διδάξει Ελληνική Γλώσσα και Εισαγωγή στον Ελληνικό Πολιτισμό στο Πανεπιστήμιο Καντίρχας, στην Κωνσταντινούπολη. Πρέπει να αναφερθεί ότι υπήρξε υπεύθυνος του τουρκικού τμήματος της Διεθνούς Ένωσης Φίλων Νίκου Καζαντζάκη» επισήμανε ο κ. Πασχάλης Δήμου.
Σύμφωνα με τον κ. Γιγουρτσή, η Ελληνική Ομογένεια στην Πόλη αποτελεί μια ζωντανή κοινότητα που συνεχίζει τη δράση της. Ο ίδιος είναι αισιόδοξος και για το μέλλον, αφού αναλύοντας τα στοιχεία του παρόντος, μπορεί να περιμένει τη συνέχιση των ελληνικών εκπαιδευτηρίων, τα οποία έχουν μαθητές σε όλες τις βαθμίδες και το παράδειγμα της Ίμβρου γεμίζει με ικανοποίηση όλους τους ομογενειακούς παράγοντες.
Πιο συγκεκριμένα, το 2013, όταν άνοιξε μετά από μισό αιώνα το ελληνικό Δημοτικό Σχολείο, μετρούσε μόλις τέσσερις μαθητές. Σήμερα φοιτούν ομογενείς μαθητές σε όλες τις βαθμίδες της Εκπαίδευσης, ενώ στο νησί ζουν πάνω από 600 Έλληνες Ίμβριοι με τον μητροπολίτη Κύριλλο να πραγματοποιεί σπουδαίο έργο.
Σύμφωνα με υπηρεσιακούς παράγοντες εκείνης της περιόδου η ίδρυση ελληνικού σχολείου στην Ίμβρο πριν από 8 χρόνια φάνταζε ακόμα και στους πιο αισιόδοξους ως ένα εξαιρετικά τολμηρό και αβέβαιο εγχείρημα. Πολλοί ήταν αυτοί που το θεωρούσαν αδύνατο, ένα εγχείρημα καταδικασμένο σε αποτυχία. Το Δημοτικό Σχολείο στους Αγίους Θεοδώρους, ιδιαίτερη πατρίδα του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, άνοιξε το 2013, σχεδόν μισό αιώνα μετά το κλείσιμό του.
«Από τον κ. Γιγουρτσή μαθαίνουμε ότι κατά τη φετινή σχολική χρονιά λειτούργησαν η Πατριαρχική Μεγάλη του Γένους Σχολή (τουρκικά: Fener Rum Erkek Lisesi,) που είναι το αρχαιότερο εκπαιδευτικό ίδρυμα της Κωνσταντινούπολης. Ιδρύθηκε το 1454 και από τότε λειτουργεί σχεδόν αδιαλείπτως, έχοντας αλλάξει αρκετές φορές έδρα. Αποκαλείται συχνά από τους ντόπιους Κόκκινο Κάστρο ή Κόκκινο Σχολείο, εξαιτίας του χαρακτηριστικού σχεδίου και χρώματός του» ανέφερε ο διευθυντής του 30ού Δημοτικού Σχολείου Βόλου.
Το Ζωγράφειο Λύκειο (τουρκικά: Özel Zoğrafyon Rum Lisesi) βρίσκεται στο κέντρο της Πόλης, σε μικρή απόσταση από το Πέραν. Έργο του αρχιτέκτονα Περικλή Φωτιάδη, εγκαινιάστηκε το 1893. Την οικοδόμησή του χρηματοδότησε ο μεγαλοτραπεζίτης της εποχής Χρηστάκης Ζωγράφος, που διέμενε στο Παρίσι.
Το Ζάππειον Παρθεναγωγείον (τουρκικά: Ozel Zapyon Rum Kiz Lisesi) είναι σήμερα μικτό σχολείο όλων των βαθμίδων (Νηπιαγωγείο-Γυμνάσιο-Λύκειο), το οποίο βρίσκεται δίπλα στον ελληνορθόδοξο ναό της Αγίας Τριάδος, κοντά στην πλατεία Ταξίμ, στο Πέραν. Κτίστηκε με χορηγία του Κωνσταντίνου Ζάππα, γνωστού και από την ίδρυση του Ζαππείου στην Αθήνα. Η λειτουργία του άρχισε το 1875 και από τότε μέχρι σήμερα λειτουργεί ανελλιπώς.
Επίσης κατά το φετινό σχολικό έτος λειτουργούν το Δημοτικό Σχολείο στη Βλάγκα και αυτό στην Πρίγκηπο.
Παράλληλα λειτουργούν, το Δημιουργικό Εργαστήρι της Αγίας Τριάδας και το Νηπιαγωγείο του Ζαππείου. Η σχολική χρονιά για τα σχολεία της Τουρκίας άρχισε τη Δευτέρα 31 Αυγούστου 2020, αλλά όλοι οι μαθητές έκαναν μάθημα εξ αποστάσεως (διαδικτυακά, τηλεοπτικά και με ασύγχρονη εκπαίδευση) για ένα μεγάλο διάστημα. «Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι για τα ομογενειακά σχολεία αυτό το πρόγραμμα εκπαίδευσης λειτούργησε άψογα, αν και η διά ζώσης εκπαίδευση είναι αναντικατάστατη στον σύνθετο χώρο της ομογενειακής εκπαίδευσης, καθώς το πρόγραμμα σπουδών, αλλά και η σύνθεση του μαθητικού πληθυσμού έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Σύμφωνα με τον κ. Γιγουρτσή, τα Ομογενειακά Σχολεία ήταν προετοιμασμένα για να αντιμετωπίσουν την ιδιαιτερότητα της κατάστασης» σημείωσε.
Σε όλα τα σχολεία το πρόγραμμα είναι δίγλωσσο: Ελληνόφωνο και τουρκόφωνο. Στα τουρκικά διδάσκονται από Τούρκους καθηγητές τα μαθήματα Ιστορίας, Γεωγραφίας, Τουρκικής Γραμματικής και Γλώσσας, Ηθικής, Κοινωνιολογίας. Στα ελληνικά διδάσκονται από Έλληνες μετακλητούς από την Ελλάδα και Ρωμιούς εκπαιδευτικούς τα μαθήματα: Αρχαία και Νέα Ελληνικά, Μαθηματικά, Φυσική, Χημεία, Φυσική Αγωγή, Θρησκευτικά, Καλλιτεχνικά, Μουσική, Φιλοσοφία, Λογική, Ιστορία της Τέχνης, Βιολογία, Υγιεινή, Ψυχολογία. Οι εκπαιδευτικοί για να ανταπεξέλθουν θα πρέπει να έχουν τα απαιτούμενα προσόντα και εξειδίκευση στη διδασκαλία της Ελληνικής ως 2ης ή κι ως ξένης γλώσσας, για έναν αριθμό αραβόφωνων μαθητών. Το εκπαιδευτικό υλικό προέρχεται από την Ελλάδα κι εγκρίνεται από το αντίστοιχο τουρκικό υπουργείο. Παράλληλα οι εκπαιδευτικοί προχωρούν στην παραγωγή και χρήση κατάλληλου παιδαγωγικού υλικού ανάλογα την περίσταση.
Όπως τόνισε ο κ. Πασχάλης Δήμου, «σύμφωνα με τον κ. Γιγουρτσή, ένα σημαντικό θέμα που άμεσα πρέπει να επιλύσει η πολιτική ηγεσία του ΥΠΑΙΘ, αφού το γνωρίζει, είναι η ισοτιμία των βεβαιώσεων που λαμβάνουν οι μαθητές/τριες, όταν παρακολουθούν μόνο το ελληνόφωνο πρόγραμμα των ομογενειακών σχολείων. Πρόκειται για τα παιδιά Ελλήνων πολιτών που βρίσκονται στην Κωνσταντινούπολη και λαμβάνουν βεβαίωση φοίτησης που αναγνωρίζεται μόνο στην Ελλάδα και δεν έχει «αξία» σε άλλες χώρες, εμποδίζοντας ενδεχομένως αυτά τα παιδιά να συνεχίσουν τις σπουδές και τη ζωή τους στη γείτονα. Όπως μας ανέφερε ο κ. Γιγουρτσής, η υφυπουργός κ. Μακρή, στην οποία στέλνει και τους χαιρετισμούς του μέσω ημών, έχει υποσχεθεί να δώσει τη λύση».
Να αναφερθεί ότι πραγματοποιούνται μαθήματα ελληνικών, ανεξάρτητα από το επίσημο σχολικό πρόγραμμα, με πρωτοβουλία των προξενικών αρχών στην Κωνσταντινούπολη, στο Σισμανόγλειο Μέγαρο, όπου βρίσκεται και η έδρα του Προξενείου, στην ιστορική γειτονιά του Πέραν.
Σημαντικός είναι και ο ρόλος του Συνδέσμου Ρωμαίικων Κοινοτικών Ιδρυμάτων (ΣΥΡΚΙ) στον συντονισμό και τις δράσεις της Ομογένειας.
«Η θετική και αισιόδοξη «ξενάγηση» του κ. Γιγουρτζή ολοκληρώνεται με την πρόσκληση στους μαθητές μας να επισκεφτούμε την Πόλη, όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν και διά ζώσης να μοιραστεί την πολύτιμη εμπειρία που έχει αποκομίσει από την πολύχρονη παραμονή του στη γείτονα χώρα» τόνισε για να συμπληρώσει: «Εμείς συνεχίζουμε νοερά το οδοιπορικό μας γνωρίζοντας ένα ακόμη σημαντικό στοιχείο της ελληνορθόδοξης παράδοσης τις Εκκλησίες της Αρχιεπισκοπής Κωνσταντινουπόλεως – Μητροπόλεως Χαλκηδόνος – Μητροπόλεως Πριγκηποννήσων, που υπάγονται στις Περιφέρειες Φαναρίου – Κερατίου Κόλπου – Βοσπόρου, όπου πολλοί ναοί βρίσκονται είτε σε καθημερινή λειτουργία είτε σε εναλλασσόμενη παρουσιάζοντας ιδιαίτερο θρησκευτικό, αλλά και αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον».
Ο κ. Πασχάλης Δήμου σημείωσε πως «συλλέξαμε επίσης στοιχεία για Ομογενειακά Ιδρύματα, όπως το Προξενείο της Πόλης, που στεγάζεται στο Σισμανόγλειο Μέγαρο στη Μεγάλη Οδό του Πέρα και το παράρτημά του λίγο πιο κάτω από το Ζωγράφειο. Κοιμητήρια με μνημεία έργα τέχνης και κτήρια με ελληνικές επιγραφές, αλλά και γειτονιές με έντονο το ρωμαίικο στοιχείο που μας καλούν με την καρδιά μας να σταθούμε δίπλα σε αυτή την Κιβωτό του Ελληνισμού με προεξέχοντα τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο, τον «Παππούλη», όπως τον αποκαλούν όλοι οι ομογενείς μας.
Κλείνοντας αυτό το οδοιπορικό καταλαβαίνουμε, γιατί οι Ρωμιοί λατρεύουν την Πόλη και παραμένουν με πίστη στις εστίες τους. Καταλαβαίνουμε επίσης και τη φράση του Πατριάρχη «είμαστε λίγοι και αμέτρητοι» βλέποντας το πλούσιο έργο και δράση τους.
Πρέπει να ευχαριστήσουμε ιδιαίτερα τον κ. Γιάννη Γιγουρτσή για τη συμβολή του στο οδοιπορικό μας και για την αισιοδοξία που μας μετέδωσε για το μέλλον της Ελληνικής Ομογένειας στη γείτονα χώρα, καθώς και το Ζωγράφειο, το οποίο με το φετινό του ημερολόγιο μας έδωσε το μήνυμα δράσης μας «μη μετράς τις μέρες, κάνε τις μέρες να μετρούν!»» κατέληξε.