Της Λίνας Θωμά
Β. Δ. Αναγνωστόπουλος,
Θεσσαλοί συγγραφείς,
Θεωρητικά και Κριτικά
για βιβλία και συγγραφείς,
τόμος Β’, εκδ. Ήβη,
Βόλος 2023, σελ. 644
Ένα εκτενές συγκεντρωτικό έργο που καταλογογραφεί, παρουσιάζει και αναλύει τη συγγραφική παραγωγή Θεσσαλών συγγραφέων: ο Β’ αυτός τόμος (συνέχεια του Α’ τ., έκδοση του 2018, σελ. 530) του ομότιμου καθηγητή Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, κ. Β. Δ. Αναγνωστόπουλου, αποτελεί άλλη μία κατάθεση της θεσσαλικής πνευματικής ζωής και δράσης. Όπως σημειώνεται σχετικά στο εισαγωγικό σημείωμα, σκοπός του βιβλίου είναι τόσο «η ενημέρωση των αναγνωστών», όσο και η «ιστορική διαμνημόνευση» συγγραφέων που έχουν τόπο καταγωγής τη Θεσσαλία ή έχουν ζήσει και δημιουργήσει στον θεσσαλικό χώρο (σελ. 17), το κριτήριο του τόπου υπηρετεί εδώ και ένα κίνητρο ερευνητικής ταξινόμησης.
Οι κατηγορίες των έργων που παρουσιάζονται στον τόμο αυτό είναι ποικίλες: Από τις επιστημονικές μελέτες και τις ιστορικές μαρτυρίες, μεταφερόμαστε σε έργα λογοτεχνικής παραγωγής, ποιητικές συλλογές, μυθιστορήματα, μεταφράσεις, αλλά και ημερολόγια, λευκώματα και αφιερώματα περιοδικών, έργα για παιδιά, παραμύθια – ο κατάλογος είναι τόσο διευρυμένος, όσο και η ματιά του σχολιαστή, ματιά κριτική και θεωρητική, όπως ο υπότιτλος σχετικά διευκρινίζει. Διατρέχοντας κάθε κείμενο ξεχωριστά, γίνεται σε κάθε περίσταση και μια τρυφερή ματιά φιλαναγνωσίας. Η ικανότητα του ειδικού συνδυάζεται έτσι με την παράλληλη συγκίνηση του βιώματος, τη χαρά της ανάγνωσης και την απόλαυσή της.
Γι’ αυτό τον λόγο τα κείμενα του Β. Δ. Αναγνωστόπουλου είναι γεμάτα χάρη και αισθητική απλότητα, είτε παρουσιάζει ένα σύνθετο έργο καταφεύγοντας σε γραμματολογικές διευκρινίσεις, ιστορικούς συσχετισμούς και τεχνικές αναλύσεις, είτε μεταφέρει την προσωπική του συγκίνηση στον ορίζοντα μιας φράσης ή στο σπινθηροβόλημα μιας λέξης ξεχωριστής. Ούτως ή άλλως, καρπός του πνεύματος και ευγενική σοδειά είναι όλα. Αποδίδει έτσι με τον τρόπο του το ήθος μιας καλοπροαίρετης κριτικής, αφού βλέπει το κάθε βιβλίο που κρίνει «ως οικείο πρόσωπο» για να αναδείξει τα καλά σημεία του, επισημαίνοντας με αγάπη τα αδύνατα (σελ. 19).
Μέσα από μια τέτοια οπτική, η συγγραφική δημιουργία μοιράζεται την ευθύνη της ζωής: «όπως κάθε ζων οργανισμός έχει την ιστορία του, έτσι και κάθε βιβλίο: σύλληψη, κύηση, γέννηση, υλοποίηση, μάχη με τον χρόνο, ανταγωνισμός…» (σελ. 18). Για να αφήσει στο τέλος, βέβαια, το πνευματικό του αποτύπωμα ενάντια στη φθορά των πραγμάτων. Από αυτή την άποψη, το βιβλίο είναι ένα πνευματικό τέκνο που αντιπαρέρχεται τον χρόνο, ένα παιδί αθάνατο, και με τέτοια σεβαστική πρόθεση προσεγγίζεται εδώ το κάθε έργο. Μήπως και δεν έχει η πνευματική δημιουργία τον μόχθο της; Δεν επιβάλλει στον δημιουργό της θυσίες; Ο κόπος γίνεται το αποθησαύρισμα της αξίας της και αυτό το γνωρίζει καλά κάθε εραστής της πένας.
Ο αναγνώστης, από την άλλη, έρχεται να συναντήσει μέσα από το λογοτεχνικό έργο τόσο τον συγγραφέα, όσο και τον ίδιο του τον εαυτό: οι σύγχρονες αναγνωστικές θεωρίες δεν αφήνουν καμιά αμφιβολία για τούτο. Στα πλαίσια αυτά, η «εθελούσια δουλεία της ανάγνωσης» κατά τον Προυστ (σελ. 54) γίνεται στον παρόντα τόμο κινητήρια δύναμη, λαβή και μαρτυρία. Δίνοντας έμφαση στην ιδιότητα του αναγνώστη, ο συγγραφέας του τόμου μεταφέρει την προσωπική του σχέση με την πράξη της ανάγνωσης – μια άλλη πρακτική του βίου και αυτή.
Η καταχώρηση των Θεσσαλών συγγραφέων με αλφαβητική σειρά δίνει επιπλέον στο έργο την αξία ενός εγκυκλοπαιδικού οδηγού, μια καταλογογράφηση χρήσιμη για κάθε ενδιαφερόμενο. Το παράρτημα με τα Βιβλιογραφικά Σημειώματα στο περ. «Διαδρομές» και τα δημοσιεύματα στον ημερήσιο Θεσσαλικό Τύπο, το κατατοπιστικό Ευρετήριο, καθώς και η πλούσια Εργογραφία του Β. Δ. Αναγνωστόπουλου, στο τέλος, μαρτυρούν την επιστημονική φροντίδα του τόμου.