Η Στεύη Τσούτση είναι συγγραφέας, επιμελήτρια εκδόσεων και μεταφράστρια. Είναι υπεύθυνη εκδοτικού προγράμματος των Εκδόσεων Νίκας.
Είναι αριστούχος του MA Creative Writing του Oxford Brookes University και έχει παρακολουθήσει επιμορφώσεις δημιουργικής γραφής, ψυχολογίας της γραφής και παιδαγωγικών στο ΕΚΠΑ, το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και σε άλλους έγκριτους φορείς.
Είναι creative writing coach, σε παιδιά κι ενήλικες, σε εργαστήρια και σεμινάρια δημιουργικής γραφής και ανάγνωσης.
Είναι δημιουργός του Kids Writing Project. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα δημιουργικής γραφής και ανάγνωσης με στοιχεία μουσικοκινητικής αγωγής και δραματοποίησης σε παιδιά προσχολικής αγωγής.
Είναι ιδιοκτήτρια και αρχισυντάκτρια του ηλεκτρονικού περιοδικού ewoman.gr και αρχισυντάκτρια του τετραμηνιαίου λογοτεχνικού περιοδικού ΒΟΤΡΥΣ.
Έχει μεταφράσει τη σειρά διηγημάτων του Edgar Allan Poe των Εκδόσεων Νίκας. Από αυτά, το «Ωγκύστ Ντυπέν: Τα εγκλήματα της οδού Μοργκ» διακρίθηκε στη Short List των Κρατικών Βραβείων Μετάφρασης το 2020.
Από τις Εκδόσεις Νίκας κυκλοφορούν το παιδικό της βιβλίο «Το τραγούδι της Σεμέλης» (το οποίο έχει γίνει και παιδική θεατρική παράσταση από την ομάδα Μικρές Σβούρες), η συλλογή διηγημάτων «Αόρατη πληγή» και η νουβέλα «Να θυμηθώ να μη φάω».
Με αφορμή τις γυναίκες ηρωίδες των ιστοριών της, δημιουργήθηκαν οι #Αλήθειες_Γυναικών, μια δράση γυναικείας ενδυνάμωσης που ταξιδεύει από το 2021 σε Ελλάδα και Κύπρο.
Συνέντευξη
Χαριτίνη Μαλισσόβα
«Να θυμηθώ να μην φάω», ο τίτλος της νουβέλας σας που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νίκας. Θα μας δώσετε κάποια στοιχεία του βιβλίου; Ποια ήταν η αφορμή για τη συγγραφή του βιβλίου;
Η νουβέλα «Να θυμηθώ να ΜΗ φάω» γράφτηκε το καλοκαίρι του ’22. Ήταν η πρώτη ώριμη απόπειρα μεγαλύτερης φόρμας, καθώς ώς τότε δήλωνα λάτρης του διηγήματος. Όπως και στο προηγούμενο βιβλίο μου, την «Αόρατη Πληγή» έτσι κι εδώ ήθελα να μιλήσω για τις Αλήθειες των Γυναικών.
Στο βιβλίο τρεις γυναίκες, η Σμαραγδή, η Καλλίστη και η Δανάη, διαφορετικής ηλικίας και σωματότυπου, αντιμετωπίζουν τον καθρέφτη τους, αλλά και τον κόσμο που δημιουργεί πρότυπα. Στην προσπάθειά τους να μοιάσουν σε αυτά τα πρότυπα, «τρώνε» (ή και όχι) τα συναισθήματά τους. Ξεσπάνε στη συναισθηματική υπερφαγία ή και την αφαγία προκειμένου να «εκβιάσουν» την εικόνα τους να μοιάσει κάπου ή και να τιμωρήσουν τον εαυτό τους που δε μοιάζει κάπου. Μόνο που αυτό το «κάπου» είναι ολότελα ξένο προς αυτές και θέτει τη ζωή τους σε μια κατάσταση μόνιμης αναμονής… Το «Να θυμηθώ να ΜΗ φάω» (ή «Να θυμηθώ να φάω», καθώς μπορεί να διαβαστεί με δύο τρόπους) είναι υπέρμαχος του body positivity, του δικαιώματος κάθε ανθρώπου στο «προσωπικό του τέλειο» κι όχι στην τελειότητα που ορίζει ο στερεοτυπικός μας κόσμος με το ένα μυωπικό μάτι, χωρίς αυτιά κι άπειρα στόματα που δεν κλείνουν ποτέ.
Η υπερπροβολή της «αψεγάδιαστης» εικόνας από τηλεόραση και κυρίως από τα κοινωνικά δίκτυα πόσο ανασχετικός παράγοντας είναι στο να αποδεχθούμε και να συμφιλιωθούμε με το σώμα μας;
Γύρω μας υπάρχουν διάφορα πρότυπα, άλλα υγιή κι άλλα νοσηρά. Ο Οδυσσέας ήξερε να βουλώσει τα αυτιά του στις Σειρήνες. Στον σύγχρονο κόσμο δεν είναι πάντα εύκολο. Νομίζω πως ο καθένας πρέπει να πάρει τον χρόνο του και να δουλέψει μέσα του την αγάπη για τον εαυτό του. Μόνο τότε θα επιλέξει ποιο είναι το δικό του τέλειο. Μέσα από τις ιστορίες των τριών πρωταγωνιστριών το βιβλίο πρεσβεύει την αγάπη του εαυτού και την αλλαγή του όπου το ίδιο το άτομο κρίνει ότι χρειάζεται. Το δικό μου προσωπικό τέλειο μπορεί να φοράει XL, το δικό σου L και μιας άλλης M. Νιώθεις καλά με τον εαυτό σου; Σου αρέσεις έτσι; Θέλεις να αλλάξεις κάτι; Εσύ θα το αποφασίσεις. Η ομορφιά είναι υπόθεση προσωπική και πρέπει να τη φροντίσουμε. Πρέπει να μας φροντίσουμε γιατί κανείς άλλος δε θα το κάνει καλύτερα από μας, ούτε τα social ούτε η τηλεόραση. Όπως γράφει και στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, το ζητούμενο είναι ένα:
«Θα µε αγαπήσω. Κι ό,τι δεν µου αρέσει, θα το αλλάξω. Μπορώ».
Πόσο δύσκολο, τελικά, είναι για μια γυναίκα να υπηρετεί σωστά τον ρόλο της;
Ο ρόλος της γυναίκας στον σύγχρονο κόσμο είναι πολυσύνθετος. Καλείται να διεκπεραιώσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο πλήθος υποχρεώσεων. Όπως χαριτολογώντας λέω, είναι ένα πολυμηχάνημα που δε βγαίνει ποτέ από την πρίζα. Δεν είναι εύκολη η ζωή της, γιατί μέσα σε όλα έχει να αντιμετωπίσει κι έναν κόσμο που εύκολα τη στοχοποιεί. Αυτό που πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας είναι πως οι γυναίκες είναι υπέροχα πλάσματα. Είναι χαρισματικές και με ψυχικά αποθέματα που ξαφνιάζουν. Έχουν δικαίωμα στην επιτυχία ή και στην αποτυχία, δικαίωμα στη συντροφικότητα ή και τη μοναχικότητα αν το επιθυμούν, τη μη μητρότητα, δικαίωμα στο να διαλέξουν πώς θέλουν να είναι το σώμα τους, τι θα φορέσουν, δικαίωμα στο ναι και το όχι. Όλες οι ηρωίδες των ιστοριών μου γι’ αυτές τις Αλήθειες Γυναικών παλεύουν. Ώστε κάποια μέρα, όπως αυτές έτσι κι όλες μας, να ζούμε σε έναν κόσμο όπως επιθυμούμε κι όχι όπως μας επιβάλλεται από στερεότυπα και προκαταλήψεις.
Τι σας οδήγησε στη συγγραφή βιβλίων;
Αυτή είναι μια πολύ παλιά υπόθεση. Αγαπώ τη λογοτεχνία από παιδί. Η «διαφωνία» μου με κάποια από τα αναγνώσματα των παιδικών μου χρόνων με οδήγησε να φτιάξω δικές μου ιστορίες όπου τα νήματα θα τα κινούσα εγώ. Στην εφηβεία μου η γραφή ήταν επανάσταση απέναντι σε όσα μου έφταιγαν και δεν μπορούσα να εξηγήσω. Όσο περνούσαν τα χρόνια διαπίστωσα τελικά πως η συγγραφή, πέρα και πάνω από όλα, είναι ανάγκη. Αυτή την ανάγκη έχουν και όσοι με εμπιστεύονται να τους διδάξω πώς να γράφουν τις δικές τους ιστορίες. Έτσι πλέον δεν απολαμβάνω μόνο να γράφω αλλά και να βοηθώ και άλλους σαν εμένα να εξωτερικεύουν όσα κουβαλούν μέσα τους.
Ποιοι είναι οι δικοί σας αγαπημένοι λογοτέχνες;
Είναι μεγάλη η λίστα με τους λογοτέχνες που αγαπώ. Ενδεικτικά θα αναφέρω τον Καραγάτση για τη δύναμη των χαρακτήρων του, τον Κάρβερ για τον «χωμάτινο» ρεαλισμό του και τον Χρήστο Οικονόμου για τον μοναδικό τρόπο που έχει να σε βάζει μέσα στις ιστορίες του.
Τι θεωρείτε εξέλιξη σε έναν συγγραφέα;
Το να ξεπερνά κάθε φορά τον εαυτό του. Να δοκιμάζεται και να δοκιμάζει. Να τολμάει. Να διαβάζει, να μελετά. Κάθε νέα ιστορία είναι και μια νέα πρόκληση. Ο συγγραφέας πρέπει να καταφέρει να έχει ρεαλισμό, πειστικότητα και αυθεντικότητα. Αυτό το τρίπτυχο είναι το μεγάλο ζητούμενο για όσους γράφουν.
Ποιο βιβλίο διαβάσατε πρόσφατα και σας εντυπωσίασε;
Οι υποχρεώσεις μου στις Εκδόσεις Νίκας με ωθούν να διαβάζω κυρίως χειρόγραφα που διεκδικούν μια θέση στο εκδοτικό μας πρόγραμμα. Το σπονδυλωτό μυθιστόρημα «Οι πόρνες αναπνέουν ξημερώματα» του Αντώνη Κοντάκη, που πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις μας, με εντυπωσίασε. Με λόγο ώριμο και γήινο ο συγγραφέας καταπιάνεται με ένα δύσκολο κοινωνικό ζήτημα, αυτό του αγοραίου έρωτα, με φόντο τη Θεσσαλονίκη. Είναι πολλά τα σημεία του βιβλίου που «ζήλεψα» δημιουργικά. Κυρίως την ανεπιτήδευτα όμορφη χρήση της ελληνικής γλώσσας, τον δυνατό φιλοσοφικό άξονα του βιβλίου αλλά και τον ρεαλισμό των χαρακτήρων.
Ποια αξία θεωρείτε υπέρτατη;
Για μένα η μεγαλύτερη αξία είναι ο σεβασμός. Χωρίς αυτόν τίποτα δε γίνεται. Respectare σημαίνει «κοιτώ γύρω μου». Γιατί δεν είμαι μόνος μου και πρέπει να υπολογίζω τους άλλους. Στις #Αλήθειες_Γυναικών, στη δράση γυναικείας ενδυνάμωσης που ξεκίνησα με αφορμή τις γυναίκες ηρωίδες μου και τις αλήθειες τους, υπάρχει ένα σημείο που ξεκάθαρα αναφέρεται στο σεβασμό. Λέει συγκεκριμένα:
Σεβασμός, σε όποια γωνιά της γης κι αν γεννηθώ, με όποια θρησκεία μου κληρωθεί.
Σεβασμός, στην ανθρώπινή μου υπόσταση.
Σεβασμός, στη γυναικεία μου φύση.
Σεβασμός, στην αυτοδιαχείριση της ζωής μου και στην ελευθερία των επιλογών μου.
Σεβασμός, στο όχι μου.
Σεβασμός, στη ζωή μου.
Ασχολείστε με τη συγγραφή του επόμενου βιβλίου σας;
Οι επαγγελματικές και οικογενειακές μου υποχρεώσεις δεν μου επιτρέπουν να γράφω όσο θα ήθελα, αλλά υπάρχει πάντα κάτι που δουλεύω, έστω και με αργούς ρυθμούς. Θέλω να συνεχίσω να γράφω για τις Αλήθειες των Γυναικών. Είναι απερίγραπτο το συναίσθημα να επικοινωνούν άγνωστες γυναίκες για να μοιραστούν το πόσο ταυτίστηκαν με κάποιες από τις ηρωίδες, πόσα κομμάτια του εαυτού τους εντόπισαν και πόσα πράγματα αποφάσισαν να αλλάξουν. Το πιο συγκινητικό, όμως, είναι ότι επιλέγουν να επικοινωνήσουν και άνδρες αναγνώστες, δηλώνοντας πως κατάφεραν μέσω των ιστοριών μου να καταλάβουν λίγο περισσότερο τις γυναίκες. Αυτός είναι ο βασικός λόγος που έχουν να γραφτούν ακόμη πολλές αλήθειες γυναικών. Έχω κάνει κάποια έρευνα σχετικά με αυτό που θέλω να ακολουθήσει και είμαι στο στάδιο των σχεδιασμάτων. Απολαμβάνω την προετοιμασία της γραφής σχεδόν τόσο όσο και την ίδια τη συγγραφή.